Instytut Pamięci Narodowej Wydawnictwo IPN w 2020 roku - Aktualności -

Rok 2020 to był kolejny, bardzo intensywny rok dla zespołu. Wydawnictwo zapewnia kompleksową obsługę związaną z przygotowaniem do druku publikacji ukazujących się z logo IPN, dbając przy tym o najwyższe standardy i profesjonalizm pod względem redakcyjnym, graficznym i technicznym oraz zajmuje się dystrybucją i rozpowszechnianiem wydawnictw. Publikacje wydawane przez IPN obejmują przede wszystkim prace dotyczące historii Polski zamkniętej cezurami lat 1917–1989/90. Autorami/współautorami naszych publikacji są przede wszystkim historycy zatrudnieni w IPN, ale wydajemy także prace uznanych zewnętrznych badaczy. Celem jest nie tylko zainteresowanie czytelnika historią, ale nade wszystko przedstawienie wielowymiarowości i złożoności procesów dziejowych – to decyduje o wyjątkowości oferty wydawniczej IPN. Prace wydawane są także w językach obcych, m.in. angielskim, niemieckim, rosyjskim i włoskim.

W 2020 roku Wydawnictwo IPN opublikowało szereg wartościowych i dobrze przyjętych na rynku tytułów, wydanych w ramach zainicjowanych wcześniej serii wydawniczych – łącznie wydaliśmy 304 tytuły, dzięki czemu dwudziestolecie IPN zamknąć można bilansem ponad 3000 publikacji. Wydawnictwo IPN w planie wydawniczym za 2020 rok uwzględniło wiele tytułów poświęconych obchodzonym rocznicom: 80. rocznicy Zbrodni Katyńskiej, 100. rocznicy wojny polsko-bolszewickiej, 40. rocznicy powstania „Solidarności” i 50. rocznicy Grudnia ’70 na Wybrzeżu. Efektem, zainicjowanej w 2019 roku, współpracy z Fundacją Rozwoju Systemów Edukacji w zakresie koedycji popularnonaukowej serii wydawniczej „Literatura i pamięć” jest książka Macieja Urbanowskiego pt. Rok 1920 w literaturze polskiej. Zarys monograficzny. Publikacja ma charakter popularny i poniekąd okolicznościowy, bo powstała dla przypomnienia i uczczenia setnej rocznicy Bitwy Warszawskiej.

Rocznica 1920 r. została także zaznaczona innymi wydawnictwami, m.in.: w serii Biblioteka Akademii Niepodległości opracowaniem Janiny Łady-Walickiej, „Ułani! Ułani! Malowane dzieci…”. (przyczynek do dziejów Armii Ochotniczej), monografią Anrdija Rukkasa Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku, komiksami i okolicznościową, edukacyjną grą planszową. Wydanych zostało także kilka publikacji o znaczeniu regionalnym.

W związku z 80. rocznicą Zbrodni Katyńskiej Instytut Pamięci Narodowej przygotował kilka publikacji naukowych – anglojęzyczną pracę zbiorową The Katyn Massacre. Current Research, monografię Mateusza Zemli Zbrodnia Katyńska w świetle prac Kongresu Stanów Zjednoczonych Ameryki (1951–1952) oraz ważne edycje źródłowe: trzeci tom wydawnictwa Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951–1952 i Niemiecki urzędowy materiał w sprawie masowego mordu w Katyniu. Wydane zostały także popularyzatorskie broszury w języku polskim i angielskim przybliżające podstawową faktografię związaną z tą sowiecką zbrodnią.

Z okazji ocznicy Grudnia ’70 Oddział IPN w Szczecinie zainicjował serię wydawniczą „Świat wobec Szczecina” poświęconą międzynarodowej recepcji tego i dwóch pozostałych przełomów (1980 oraz 1989) w oczach państw obcych, ze szczególnym uwzględnieniem roli, jaką odgrywało w nim wspomniane miasto.

W związku z rocznicą Sierpnia ’80 zainaugurowaliśmy natomiast serię wydawniczą „Raporty Polskie Stasi” stanowiące edycję krytyczną tygodniowych ocen wewnętrznej sytuacji w PRL, które były sporządzane przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego NRD od połowy 1981 r.

Kontynuowaliśmy również wydawanie serii popularnonaukowych, takich jak: Biblioteka Biuletynu IPN i Bohaterowie Niepodległej. 

W kontekście obchodzonych w 2020 roku rocznic historycznych trzeba wspomnieć o wydanych nakładem IPN albumach, ze zdjęciami znakomitej jakości, interesującą zawartością merytoryczną i przepiękną szatą graficzną: Jana Jurkiewicza i Łukasza Kobieli Jedna dekada – trzy epoki. NSZZ „Solidarność” na Górnym Śląsku i Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1980–1989, Egzamin studenta i obywatela. Rzecz o strajku studentów łódzkich w 1981 r. Jadwigi Kowalczyk, Ostatnia bije godzina… Armia Ochotnicza gen. Józefa Hallera 1920 r. autorstwa prof. Janusza Odziemkowskiego, Ks. mjr Ignacy Skorupka (1893–1920) prof. Wiesława Jana Wysockiego, czy Szczecińska rewolta i jej obraz utrwalony na kliszach Pawła Miedzińskiego i Zbrodnia bez kary. Grudzień ’70 w Gdyni. Przebieg wydarzeń, represje, walka o prawdę wydanym w koedycji z Oficyną Verbi Causa.

Należy także zwrócić uwagę na ważny cykl wydawnictw nie związany z kwestiami rocznicowymi. W roku sprawozdawczym kontynuowaliśmy rozpoczętą w 2019 roku edycję kolejnych tomów Relacji o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945 w opracowaniu Sebastiana Piątkowskiego, oddając w ręce czytelników tomy obejmujące dystrykt krakowski, lubelski i radomski Generalnego Gubernatorstwa.

Dowodem na to, że wysiłki Wydawnictwa IPN są dostrzegane i doceniane nie tylko przez czytelników, ale także przez ekspertów, były liczne i prestiżowe nagrody w znamienitych konkursach branżowych. Wydawnictwo IPN znalazło się w gronie laureatów konkursu o nagrodę „KLIO” przyznawaną przez Porozumienie Wydawców Książki Historycznej za wybitny wkład w badania historyczne. W kategorii „monografia naukowa” nagrodę II stopnia otrzymała książka Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/45–1956 autorstwa prof. Jacka Witolda Wołoszyna. Trzy nagrody i 4 wyróżnienia dla książek z logo IPN przyznało Stowarzyszenie Wydawców Katolickich „FENIKS”. Wydawnictwo IPN zostało nagrodzone w kategorii „historia” za książkę Rafała Łatki Episkopat Polski wobec stosunków państwo – Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989, w kategorii „historia – niepodległa” za książkę Prymas Wyszyński a Niepodległa. Naród - patriotyzm - państwo w nauczaniu Prymasa Tysiąclecia pod reakcją Ewy K. Czaczkowskiej i Rafała Łatki oraz w kategorii „edytorstwo” za album Kardynał Stefan Wyszyński 1901–1981 autorstwa Rafała Łatki, Beaty Mackiewicz i ks. Dominika Zamiatały. Pierwsze wyróżnienie zostało przyznane w kategorii „historia” za Wywiad PRL a Watykan 1962–1978 Władysława Bułhaka; drugie wyróżnienie w tej samej kategorii za Przedszkola Polski „ludowej”. Ideologizacja instytucji 1944−1965 Moniki Wiśniewskiej; kolejne wyróżnienie Wydawnictwo IPN otrzymało w kategorii „edytorstwo” za album Mariusza Krzysztofińskiego Arcybiskup Ignacy Tokarczuk (1918–2012). Metropolita przemyski obrządku łacińskiego, a czwarte wyróżnienie w kategorii „seria wydawnicza (dzieła zebrane) za książkę Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Dzieła Zebrane, t. 9: Styczeń – lipiec 1967 pod redakcją Iwony Czarcińskiej, Beaty Mackiewicz, Anny Rastawickiej.

Także jury konkursu o Nagrody Historyczne 2020 tygodnika Polityka, w dziedzinie pamiętników i wspomnień najwyżej oceniło publikację IPN Góry i teczki: opowieść człowieka umiarkowanego. Biografia mówiona Andrzeja Paczkowskiego opracowaną przez Patryka Pleskota.

Z kolei książka Justyny Błażejowskiej Ta historia wciąż trwa. Wspomnienia Jana Olszewskiego wydana w koedycji z Wydawnictwem Zysk i S-ka otrzymała wyróżnienie kapituły Nagrody im. Józefa Mackiewicza 2020.

Ponadto warto nadmienić, że publikacje wydane nakładem IPN były nominowane do następujących konkursów: Nagrody Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk za najlepszą publikację o Wielkopolsce w roku 2019 (Artur Pawlicki Procesy osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich w Kraju Warty przed polskimi sądami specjalnymi w latach 1945–1946, t. 1–2), Nagrody im. prof. Tomasza Strzembosza 2020 (Mateusz Kubicki Zbrodnia w Lesie Szpęgawskim 1939–1940; Agata Fijuth-Dudek Bez złudzeń i bez maski. Publicystyka Leopolda Ungera w paryskiej „Kulturze” w latach 1970–2000; Patryk Wasiak Kontakty między artystami wizualnymi z Polski, Węgier, Czechosłowacji i NRD w latach 1970–1989), do Nagrody Historycznej m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego 2020 (Przemysław Gasztold Towarzysze z betonu. Dogmatyzm w PZPR 1980–1990) i Nagrody im. Jerzego Giedroycia 2020 (Marek Hańderek Unia 1940–1948. Dzieje zapomnianego ruchu ideowego).

Nadto, z przyjemnością odnotowujemy, że nakładem wydawnictwa Ferdinand Schöningh (grupa Brill Deutschland) we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej w lipcu 2020 roku ukazało się niemieckie wydanie publikacji IPN dr. Filipa Gańczaka Polski nie oddamy. Władze NRD wobec wydarzeń w PRL 1980–1981 (Polen geben wir nich preis… Der Kampf der DDR-Fuehrung gegen die Solidarność 1980/81). Warto przypomnieć, że polskie wydanie książki było nominowane do Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego w 2018 r.

W 2020 roku kontynuowaliśmy wydawanie znanych periodyków naukowych, w tym wysoko ocenianych w środowisku naukowym: „Pamięć i Sprawiedliwość”, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” i „Przegląd Archiwalny IPN” oraz periodyków popularnonaukowych: „Biuletyn IPN” i „CzasyPismo. O historii Górnego Śląska”. Na rynku wydawniczym pojawiły się też długo wyczekiwane, dwa nowe periodyki naukowe z logo IPN: „Polish-Jewish Studies” i „Institute of National Remembrance Review”. Pierwszy z wymienionych, PJS to dwujęzyczny, polsko-angielski rocznik poświęcony historii społeczności żydowskiej na ziemiach polskich w XX w., utrwalaniu pamięci o polskich Żydach oraz wzajemnym i skomplikowanym relacjom polsko-żydowskim. Z kolei „Institute of National Remembrance Review” to rocznik naukowy adresowany do czytelników anglojęzycznych, podejmujący problematykę najnowszej historii Polski i Europy Środkowej pod dwoma totalitaryzmami.

Poza sprzedażą wydawnictw z logo IPN prowadzoną w księgarniach IPN i punktach sprzedaży w całej Polsce Instytut uczestniczył w największych wydarzeniach wystawienniczych poświęconych literaturze oraz w wybranych imprezach związanych z tematyką historyczną lub umożliwiających dotarcie z ofertą wydawniczą do nowych odbiorców, m. in. w Poznańskich Targach Książki, Festiwalu Filmów Dokumentalnych Niepokorni Niezłomni Wyklęci w Gdyni, Plenerze Literackim w Ogrodzie Saskim w Warszawie i Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach. Na arenie międzynarodowej, Wydawnictwo IPN po raz pierwszy zaprezentowało swoje książki na wydzielonej ekspozycji podczas odbywających się w Mińsku na Białorusi XXVII Międzynarodowych Targach Książki. Od 5 do 9 lutego 2020 r. w centrum wystawowym BelEx zwiedzający mogli zapoznać się z opracowaniami dotyczącymi między innymi odzyskania przez Polskę niepodległości oraz poświęconymi drugiej wojnie światowej (ok. 30 tytułów). Tradycyjne, doroczne duże branżowe imprezy targowe tak w Polsce, jak i za granicą, w których Wydawnictwo IPN uczestniczyło regularnie, z uwagi na pandemię Covid-19 zostały odwołane.

W celu zminimalizowania skutków ograniczeń wywołanych pandemią, Wydawnictwo IPN ogłosiło I Wirtualny Kiermasz Książki IPN, umożliwiając klientom przez tydzień zakup całego asortymentu z 30-procentowym rabatem. Na stronie internetowej i w mediach społecznościowych uruchomiliśmy nowy cykl rozmów z autorami publikacji historycznych i wspomnień, świadkami historii oraz pracownikami miejsc pamięci narodowej: „Nie tylko o książkach”. Na kanale IPNtv zainicjowaliśmy nowy program internetowy poświęcony książkom #PrzystanekKsiążka – program ma formę magazynu, w którym są przedstawiane nowości wydawnicze, rozmowy z autorami, opinie, recenzje i najciekawsze zapowiedzi. W pierwszym sezonie programu wyemitowaliśmy 11 odcinków.

W 2020 roku Wydawnictwo IPN zorganizowało 31 promocji publikacji, z czego zdecydowaną większość –24 – w formie dyskusji online z transmisją bezpośrednią lub rejestracją video i retransmisją, m.in. z Przystanku Historia IPN w Warszawie, z Sali BHP Stoczni Gdańskiej, z Festiwalu Filmów Dokumentalnych NNW w Gdyni, z Ambasady Węgier w Polsce i z nowej Księgarni IPN, którą, na skutek zmiany siedziby IPN, w drugiej połowie sierpnia br. otworzyliśmy przy ul. Postępu 18 (budynek Neptun). Ponadto, wraz z Fundacją Historia i Kultura zorganizowaliśmy Salon Autorów IPN w ramach Internetowych Spotkań Autorskich Targów Książki Historycznej, proponując internautom 10 rozmów o naszych nowościach wydawniczych. Transmisje obejrzało łącznie 125 079  widzów. Zasięg odbioru w szczycie oglądalności wyniósł 18 300 widzów. Nasze transmisje można obejrzeć w serwisie YouTube oraz na naszym facebookowym profilu.

Wzmocniliśmy rozpoznawalność książek z logo IPN, dbając jednocześnie o jakość materiałów reklamowych z aktualną ofertą wydawniczą IPN. Oprócz półrocznych – wiosna/lato, jesień/zima – katalogów publikacji IPN, celem wyeksponowania skali dorobku IPN w tej sferze, wydaliśmy i opublikowaliśmy w formie pdf dwa okolicznościowe, tematyczne katalogi publikacji: Polskie powojenne podziemie niepodległościowe 1944–1963 i Opozycja i opór społeczny w Polsce w latach 1976–1989, a także folder Grudzień ’70 w publikacjach Instytutu Pamięci Narodowej. O nowości wydane z datą 2020 został zaktualizowany także katalog publikacji dotyczących stosunków polsko-żydowskich podczas II wojny światowej (w wersji polskiej i angielskiej). Na stronie internetowej IPN w zakładce Publikacje kontynuujemy stały cotygodniowy cykl Książka Tygodnia, co miesiąc – bestsellery miesiąca. Ważnym miejscem spotkań czytelnika – szczególnie tego młodego – z książką jest fanpage księgarni IPN w mediach społecznościowych. Na tej platformie również wzmocniliśmy naszą obecność, i zamknęliśmy rok z wynikiem: 2146 użytkowników, ponad 2900 obserwujących, najlepsze posty w granicach 20 000 tys. zasięgu. 

Książki wydawane nakładem IPN są omawiane także w programach Przystanek Historia TVP Historia i w audycjach radiowych Przystanek Historia. Skala recenzji wydawniczych dla publikacji IPN w ogólnopolskich mediach dzięki tak wielopłaszczyznowym działaniom promocyjnym zwiększyła się dwukrotnie w porównaniu z poprzednim rokiem.

W dobie ekspansji mediów cyfrowych, dodatkowo determinowanych sytuacją epidemiologiczną, wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na dostęp do e-wydań publikacji, rozszerzyliśmy ofertę wydawniczą w plikach pdf/epub/mobi do darmowego pobrania.

Mając na względzie popularyzację czytelnictwa i wsparcie dla rozwoju bibliotek szkolnych, akademickich i publicznych w Polsce, tym samym realizując ustawową misję edukacyjną, wznowiliśmy projekt społeczny „Biblioteka na to czeka”. W tegorocznej edycji akcji wzięło udział 605 bibliotek z całej Polski. Łącznie przekazano ponad dziesięć tysięcy książek wydanych w latach 2008–2018.