Nawigacja

Aktualności

Otwarcie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej „Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga” we Wrocławiu – 27 lipca 2022

W przestrzeni wrocławskiego Centrum Historii Zajezdnia zostały zaprezentowane niezwykłe rzeźby Samuela Willenberga. Będzie można oglądać je do 21 sierpnia 2022 r.

Dr Karol Nawrocki w czasie wernisażu wystawy „Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga” we Wrocławiu – 27 lipca 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Dr Marek Mutor w czasie wernisażu wystawy „Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga” we Wrocławiu – 27 lipca 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Dr Karol Nawrocki i Ada Krystyna Willenberg – Wrocław, 27 lipca 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Agnieszka Jędrzak, dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej i Ada Krystyna Willenberg – Wrocław, 27 lipca 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Ada Krystyna Willenberg – Wrocław, 27 lipca 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej „Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga” we Wrocławiu – 27 lipca 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej „Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga” we Wrocławiu – 27 lipca 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej „Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga” we Wrocławiu – 27 lipca 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej „Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga” we Wrocławiu – 27 lipca 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)

Wernisaż rozpoczął się w środę 27 lipca 2022 o godz. 17.00. Wystawę rzeźb Samuela Willenberga otworzyli uroczyście dr Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej oraz dr Marek Mutor, dyrektor Centrum Historii Zajezdnia. O każdym z 15 eksponatów opowiedziała osobiście pani Ada Krystyna Willenberg, wdowa po artyście. Rzeźby w niezwykle wymowny sposób przedstawiają codzienność życia w piekle na ziemi, jakim był niemiecki obóz zagłady w Treblince.

W wydarzeniu wzięli udział także: Jarosław Obremski – Wojewoda Dolnośląski, Jana Orlowski – zastępca konsula Republiki Federalnej Niemiec we Wrocławiu, dr Adolf Juzwenko – dyrektor Narodowego Zakładu im. Ossolińskich i Rafał Rogulski – dyrektor Instytutu Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność.

Otwierając wystawę dr Karol Nawrocki powiedział:

Tego, który się mści, spotka zemsta Pana: On grzechy jego dokładnie zachowa w pamięci – to mądrość Syracha, ale też mądrość Samuela Willenberga, polskiego Żyda, który był gotowy do obrony Rzeczypospolitej już we wrześniu 1939 roku, kiedy został ochotnikiem do armii polskiej. Człowieka, który był więźniem niemieckiego obozu zagłady w Treblince. Dziś ten obóz, to miejsce i znajdujące się tam muzeum, jest największym w dziejach cmentarzem obywateli Rzeczpospolitej Polskiej. To miejsce, gdzie na 16 hektarach w ciągu zaledwie półtora roku zamordowano 900 tysięcy osób. (…) Samuel Willenberg był konsekwentny w swoim wyznawaniu pragnienia wolności: w 1944 roku zgłosił się do powstania warszawskiego i znów walczył o Polskę (…), a po 1945 roku – jak napisał Syrach, jak sam wyznawał – nie żądał zemsty. Chciał prawdy, i pamięci, i sprawiedliwości.

Zwracając się do pani Ady Willenberg prezes IPN zaznaczył, że ona także była świadkiem przerażających zbrodni. Dziękując za jej zaufanie dr Nawrocki podkreślił, że:

Misją Instytutu Pamięci Narodowej w Polsce i na świecie jest to, aby ocalić pamięć. Aby pamięć o tych 900 tysiącach, ale o każdym z nich pojedynczo, zachować i upomnieć się o nich w imię sprawiedliwości i lepszej przyszłości. Mówimy o przeszłości i o historii, ale po to, by zbudować lepszy świat, w którym groza wojny i obozów zagłady nigdy nie powróci.

Witając gości dyrektor Centrum Historii Zajezdnia podkreślił, że historia, którą opowiadają rzeźby nie jest łatwa.

Ta wystawa dotyczy losu, doświadczenia, ofiar bardzo konkretnego totalitaryzmu, niemieckiego, nazistowskiego totalitaryzmu, ale przecież można spojrzeć na nią bardziej uniwersalnie. (…) To jedno z najtrudniejszych doświadczeń w dziejach świata. Musimy o tym przypominać, musimy o tym pamiętać

– mówił dr Marek Mutor. Jednocześnie odwołał się do języka sztuki, który pozwala na przybliżenie nam doświadczenia ofiar.

Robimy to po to, by historia w tej wersji już się nie powtarzała. (…) Przez takie wystawy, takie przedsięwzięcia chcemy budować naszą gotowość, by temu złu się sprzeciwiać.

Wystawa „Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga” to projekt Instytutu Pamięci Narodowej wymyślony i pilotowany przed Agnieszkę Jędrzak, dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej. 

Po prezentacji ekspozycji w wielu polskich miastach, we współpracy z Adą Willenberg, IPN zamierza wynieść projekt na poziom ogólnoświatowy, pokazując kolekcję w byłych obozach koncentracyjnych oraz miejscach pamięci na terenie Niemiec. Do realizacji tego przedsięwzięcia Instytut Pamięci Narodowej zyskał już przychylność Ambasady Niemiec w Warszawie. W dalszej kolejności wystawa zwiedziłaby Francję oraz USA. 

Liczymy też na wsparcie projektu przez organizacje skupione w kierowanej obecnie przez dr. Marka Mutora Platformie Europejskiej Pamięci i Sumienia, zrzeszającej 68 instytucji na całym świecie. IPN jest jednym z członków-założycieli Platformy. Jej celem jest współpraca na rzecz rozpowszechniania wiedzy dotyczącej systemów totalitarnych i upamiętnianie ofiar zbrodniczych reżimów.

* * * 

Samuel Willenberg, Bunt więźniów, 2 sierpnia 1943 r. Fot Sławek Kasper (IPN)

W styczniu 2020 roku Instytut Pamięci Narodowej sprowadził do Polski rzeźby Samuela Willenberga – świadectwo jego bolesnych przeżyć w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w Treblince, a zarazem część światowego dziedzictwa Holokaustu.

Wystawa piętnastu symbolicznych rzeźb, przedstawiających codzienność życia w piekle na ziemi, jakim był obóz w Treblince, została przygotowana przez IPN w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Wernisaż odbył się 27 stycznia 2020 r. w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki w Warszawie, dzień po 75. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau, miejsca symbolizującego ogrom zbrodni dokonanej przez niemiecką III Rzeszę. Był on poprzedzony konferencją prasową prezesa IPN. W wydarzeniu wzięli udział reprezentanci społeczności żydowskiej z naczelnym rabinem Polski Michaelem Schudrichem, polscy Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata oraz reprezentanci władz państwowych i wdowa po artyście, Ada Willenberg. Wydarzenie odbyło się pod Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości.

Rzeźby Samuela Willenberga, więźnia i uczestnika buntu z 2 sierpnia 1943 roku w niemieckim obozie zagłady w Treblince, przedstawiają codzienność życia w tym miejscu oraz heroiczny zryw więźniów, którzy postanowili umrzeć z bronią w ręku i w ten sposób bronić swojej godności. Samuel Willenberg ocalał jako jeden z nielicznych, zbiegł z obozu, lecz z uwagi na swoje pochodzenie musiał się ukrywać. Wziął udział w Powstaniu Warszawskim, a po wojnie dał się poznać jako niestrudzony edukator młodych ludzi z Polski i Izraela. Pomimo traumatycznych przeżyć wojennych w okupowanej przez Niemcy Polsce, do końca życia w 2016 r. wracał do ojczystego kraju. Od wyjazdu do Izraela w 1950 r. wielokrotnie wraz z żoną Krystyną przyjeżdżali do Polski – sami lub jako przewodnicy izraelskiej młodzieży. Stali się rzecznikami dobrych relacji polsko-żydowskich, nie ukrywając tragicznych, ale i pięknych wydarzeń łączących te dwie grupy polskich obywateli podczas zbrodniczej niemieckiej okupacji.

Ekspozycję wraz z projektem edukacyjnym na kanwie prac Willenberga zrealizowano dzięki życzliwości i zaufaniu, jakim obdarzyła Instytut Pamięci Narodowej wdowa po artyście Ada Krystyna Willenberg, która kontynuuje dzieło swojego męża w imię zachowania pamięci o Zagładzie, zwłaszcza wśród młodych pokoleń.

Na bazie wystawy wraz z opracowanymi przez IPN planszami edukacyjnymi w językach polskim, angielskim i hebrajskim  powstał ponadto szerszy projekt edukacyjny z pokazem filmu „Treblinka’s Last Witness” (w angielskiej i polskiej wersji językowej) oraz warsztatami  dla młodzieży.

Wystawa pokazana została w oddziałach IPN w Warszawie, Lublinie i Krakowie. Rzeźby prezentowane były także w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku i Muzeum Częstochowskimw Opatowie, synagodze w Chmielniku, w miejscach byłych niemieckich obozów koncentracyjnych: Państwowym Muzeum na Majdanku, w Bełżcu, Sobiborze oraz Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych w Opolu.

 

Podsumowanie projektu edukacyjnego IPN Obraz Treblinki w oczach Samuela Willenberga – lipiec 2022

 

 

Wystawę można zwiedzić wirtualnie na stronie https://lastwitness.eu/. Oprowadzanie po ekspozycji odbywa się w wersji polskiej bądź angielskiej. Słowo wstępne do wystawy, opisy eksponatów, biogram Willenberga dostępne są w wersji tekstowej oraz w wersji audio nagranej przez lektorów.

 

Film „Treblinka’s Last Witness”

 
do góry