E-Księgarnia
Видання IPN укр-
Agnieszka Wisła na lotnisku w Toruniu, przed powrotem do Stanów Zjednoczonych, 1921 r. (fot. z zasobu IPN)
Urodziła się 10 stycznia 1887 r. we wsi Szlachcin położonej nieopodal Środy Wielkopolskiej. Była kolejnym dzieckiem Mateusza Wizły oraz Franciszki z Michalaków, zatrudnionych przypuszczalnie w miejscowym folwarku, należącym do rodziny Stablewskich.
Od „Wizły” do „Wisły”
Umiejętność czytania i pisania po polsku nabyła, jak sama wspominała, wraz z poczuciem polskości i patriotyzmem, w domu rodzinnym. Pracowała jako służąca, jednakże w związku z pogarszającą się sytuacją materialną oraz narodową Polaków pod zaborem pruskim postanowiła opuścić Cesarstwo Niemieckie. W 1906 r. wyjechała do USA, gdzie już wcześniej udała się jej starsza siostra Katarzyna. Na liście pasażerów statku płynącego przez Atlantyk kilkunastoletnia Agnieszka figurowała pod nazwiskiem „Wizla”. Po osiedleniu się u rodziny swojej siostry w Chicago, po kilku latach, na wykazie mieszkańców miasta widniała jako „Wisla”. Spolszczoną wersję tego nazwiska stosowała przez resztę życia.
W 1914 r. wstąpiła do gniazda Związku Sokołów Polskich w Ameryce mieszczącego się w Chicago. W czasie I wojny światowej ukończyła, organizowane przez Sokolstwo, kursy sanitarne. W 1917 r. Wisła wraz z innymi Sokolicami aktywnie włączyła się w rekrutację do Armii Polskiej we Francji. Była zatrudniona w biurze werbunkowym, a także stworzyła dla druhen specjalny zbiór wytycznych do prowadzenia naboru.
W tym czasie utrzymywała się z wyrobu i sprzedaży różnego rodzaju przedmiotów dekoracyjnych i użytkowych, takich jak: flagi, odznaki czy znaczki. To właśnie ona własnoręcznie wykonała sztandar, który potem druhny z 2. Okręgu, którego prezeską Komisji Sokolic była Wisła, podarowały ochotnikom do polskiego wojska, szkolącym się w kanadyjskich obozach. Na terenie Chicago uczestniczyła także w kwestach oraz zbiórkach ciepłej odzieży dla ochotników.
Na wojennych frontach
Następnie włączyła się w działalność Polskiego Białego Krzyża, organizowanego przez Helenę Paderewską, w ramach której miała okazję przejść szkolenie pielęgniarskie w nowojorskich szpitalach. W wrześniu 1918 r. znalazła się w grupie kilkudziesięciu sanitariuszek, które zostały wysłane do pomocy polskim żołnierzom walczącym we Francji. Na miejscu otrzymała przydział do pracy społecznej, m.in. miała w szpitalach wyszukiwać Polaków i starać się o ich przeniesienie do miejsc, w których funkcjonował polski personel. Zajmowała się również organizacją punktów rekreacyjnych, tj. gospód żołnierskich i świetlic dla rannych przebywających na rekonwalescencji. Po zakończeniu I wojny światowej wyjechała w 1919 r. do Polski.
W trakcie toczonych w różnych miejscach działań wojennych Wisła zajmowała się zaopatrywaniem frontowych placówek sanitarnych w niezbędne materiały medyczne oraz rozdzielaniem nadesłanych darów. W najtrudniejszym okresie wojny polsko-bolszewickiej pomagała przy rekrutowaniu ochotników, a w bezpośrednio zagrożonej przez wroga Warszawie opatrywała rannych.