E-Księgarnia
Видання IPN укр
Armia generała Andersa miała nas zaprowadzić do wolności, „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”, projekt Instytutu Pamięci Narodowej, ma na celu upamiętnić ich walkę przypomniał podczas otwarcia wystawy zastępca prezesa dr hab. Karol Polejowski.
W uroczystym otwarciu wystawy wzięli udział także przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości Gruzji.
Przed wernisażem delegacja IPN spotkała się w Tbilisi z dyrektor generalną Narodowego Archiwum Gruzji Teoną Iashvili oraz z dyrektorem Archiwum Akademii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji Badri Cherkezishvili. Złożyła także kwiaty przed pomnikiem prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
4 pażdziernika 2022 roku zastępca prezesa IPN dr hab. Karol Polejowski wziął udział w III Międzynarodowym Kongresie Kaukaskim odbywającym się na Uniwersytecie im. Ivane Javahishvili w Tbilisi. W części poświęconej zagadnieniom dotyczącym XX w. przedstawił dorobek Instytutu Pamięci Narodowej i nakreślił wyzwania, które przed nim stoją.
- Przeczytaj więcej o projekcie „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” na szlakinadziei.ipn.gov.pl
- O wystawie „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”
- Plansze wystawy „Szlaki Nadziei” prezentowanej w Gruzji
- Instytut Pamięci Narodowej o historii Polski i Gruzji
(fot. Biblioteka Narodowa Parlamentarna Gruzji)
(fot. SOVLAB)
(fot. Gruzińskie Narodowe Centrum Rękopisów w Tibilisi)
* * *
Historia stosunków polsko-gruzińskich sięga XVII w. Do Gruzji trafiali zesłańcy polityczni po przegranym powstaniu kościuszkowskim oraz jeńcy wojenni po inwazji Napoleona na Rosję w 1812 r. Później na ziemie gruzińskie trafiali powstańcy listopadowi 1831 r. i styczniowi 1863 r. oraz żołnierze polscy w służbie Imperium Rosyjskiego. Przebywający w Gruzji Polacy skupiali się nie tylko na handlu i drobnym biznesie, ale wielu z nich poświęciło się działalności naukowej lub artystycznej. Polacy, którzy zapisali się zarówno w historii Gruzji, jak i Polski, to m. in. Józef Chodźko (topograf i geodeta w służbie rosyjskiej, badacz Kaukazu), Leon Chwistek (filozof i matematyk), Aleksander Szymkiewicz (architekt działający w Gruzji), Edmund Osterloffpionier (współtwórca polskiej fotografii artystycznej), Ilja Zańkowski (malarz-pejzażysta).
Po rewolucji bolszewickiej znaczna część Polaków powróciła do ojczyzny – II Rzeczypospolitej. Ci, którzy postanowili pozostać w Gruzji, stali się ofiarą sowieckich represji okresu 1937–38. Na mocy rozkazów: 00447, dotyczącego tzw. operacji kułackiej i 00485, dotyczącego operacji polskiej, Sowieci wydali dziesiątki wyroków śmierci wobec Polaków, mieszkańców ówczesnej Gruzińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Wydawać się mogło, że zakończenie II wojny światowej zatrzyma falę represji wobec Polaków przebywających w Gruzji. Tak się jednak nie stało. Osoby, które przetrwały czystkę stalinowską z lat 30., zmuszano do opuszczenia Gruzji.
Obecnie w Gruzji mieszka ok. 5 tysięcy osób o polskich korzeniach. Mniejszość polska na ulicach Tbilisi wciąż pozostaje widoczna, a polskie stowarzyszenia prężnie działają, propagując historię, kulturę i język polski. Do najważniejszych organizacji polonijnych w Gruzji należą: Polska Szkoła im. św. Królowej Jadwigi; Związek Kulturalno-Oświatowy Polaków w Gruzji „Polonia”; Związek Polonii Medycznej w Gruzji im. św. Grzegorza Peradze; Związek Polaków Południowej Gruzji oraz Guryjscy Polacy.
Instytut Pamięci Narodowej współpracuje z instytucjami gruzińskimi na polu naukowo-archiwalnym oraz w zakresie poszukiwań miejsc tajnych pochówków ofiar represji sowieckich, do których doszło w XX w. na terenie Gruzji. Efektem tej współpracy jest wydana w 2019 r. książka w języku gruzińskim „Wielki Terror w sowieckiej Gruzji 1937–1938. Represje wobec Polaków” oraz publikacja „Pod skrzydłami Rzeczypospolitej. Emigracja gruzińska w Polsce 1921–1939”.