Nawigacja

Aktualności

Instytut Pamięci Narodowej o historii Polski i Gruzji

Instytut Pamięci Narodowej współpracuje z instytucjami gruzińskimi na polu naukowo-archiwalnym oraz w zakresie poszukiwań miejsc tajnych pochówków ofiar represji sowieckich mających miejsce w XX wieku na terenie Gruzji. Przypominamy najważniejsze wspólne przedsięwzięcia.

21 maja 2013 r. prezes IPN dr Łukasz Kamiński i prorektor Akademii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji Pridon Diasamidze podpisali umowę o współpracy archiwalnej. Dzięki niej uzyskano dostęp do dokumentów związanych z ważnymi wydarzeniami z historii Polski i Polaków w Gruzji. Przedmiotem szczególnego zainteresowania IPN są dokumenty dotyczące komunistycznych represji wobec Polaków w latach 20. i 30. XX wieku, niemieckich zbrodni podczas II wojny światowej i powojennego terroru związanego między innymi z funkcjonowaniem obozu filtracyjnego dla żołnierzy AK w Kutaisi w Gruzińskiej SRS.  Podpisaniu umowy towarzyszyło przekazanie pierwszej partii 1,6 tysiąca cyfrowych  kopii dokumentów, związanych z losami Polaków podczas Wielkiego Terroru.

W grudniu 2015 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Gruzji przekazało Instytutowi Pamięci Narodowej kolejną partię dokumentów – 6275 skanów (39 j.a.) – dotyczącą 14 osób narodowości polskiej.

19 kwietnia 2017 r. w Warszawie zaprezentowano publikację „Wielki Terror w sowieckiej Gruzji 1937–1938. Represje wobec Polaków”. W promocji przygotowanego przez Instytut Pamięci Narodowej i Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji wydawnictwa w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” w Warszawie wzięli też udział: minister spraw wewnętrznych i administracji Mariusz Błaszczak, rektor Akademii Policyjnej Gruzji Givi Mikanadze, przedstawiciele Ambasady Gruzji w Warszawie, dyrektor Archiwum IPN Marzena Kruk, dyrektor Archiwum MSW Gruzji Omar Tushurashvili, prof. Hiroaki Kuromiya (Uniwersytet Indiany, Bloomington), prof. Jurij Szapował (Narodowa Akademia Nauk Ukrainy, Kijów), redaktorzy tomu z Polski i Gruzji.

Książka została przygotowana przez pracowników IPN oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych  Gruzji. Dotyczy historii sowieckich represji okresu 1937–38 wobec Polaków. Zawiera m.in. rozkaz 00447, dotyczący tzw. operacji kułackiej i rozkaz 00485 – dotyczący Operacji Polskiej, 137 protokołów posiedzeń tzw. Trójek i sześć protokołów tzw. Dwójek z zasądzonymi wyrokami śmierci wobec Polaków zamieszkujących w tym czasie Gruzińską Socjalistyczną Republikę Sowiecką.

W dniach 4–7 września 2017 r. przebywała w Gruzji delegacja Archiwum IPN, której przewodniczył prezes Instytutu dr Jarosław Szarek.

W dniach 27–28 listopada 2017 r. Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej, Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Ambasada RP w Tibilisi zorganizowały w Warszawie I Konferencję Polsko-Gruzińskiej Komisji Historyków. 

W marcu 2018 r. specjaliści z pionu poszukiwań Instytutu Pamięci Narodowej oraz z Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Wrocławskiego przeprowadzili prace archeologiczne, ekshumacyjne i identyfikacyjne w Rustavi. Dyrektor Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji przekazał na ręce profesora Krzysztofa Szwagrzyka mapy i fotografie, odnalezione w wyniku kompleksowej kwerendy zrealizowanej w zasobach Archiwum Ministerstwa, jak również w gruzińskich instytucjach pokrewnych. W 2018 roku podpisano umowę między Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji oraz IPN w zakresie w zakresie poszukiwań miejsc tajnych pochówków ofiar represji sowieckich mających miejsce w XX wieku na terenie Gruzji.

W dniach 24–25 kwietnia 2018 r. w Tbilisi odbyła się II Konferencja Polsko-Gruzińskiej Komisji Historyków poświęcona 100. rocznicy zwołania Sejmu Zakaukaskiego i utworzenia niezależnej Zakaukaskiej Republiki Demokratycznej. Konferencja została zorganizowana przez Uniwersytet im. Iwane Dżawachiszwili w Tbilisi, Studium Europy Wschodniej UW, Ambasadę RP w Tbilisi, Archiwum Narodowe Gruzji oraz Biuro Badań Historycznych IPN. Konferencję otworzyli: Teona Iashvili – dyrektor Archiwum Narodowego Gruzji, ambasador RP w Gruzji dr hab. Mariusz Maszkiewicz oraz dyrektor Studium Europy Wschodniej Jan Malicki i dyrektor Biura Badań Historycznych IPN prof. Włodzimierz Suleja.

10 lipca 2018 r. prof. Krzysztof Szwagrzyk, zastępca prezesa IPN spotkał się z Omarem Tushurashvilim, dyrektorem Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji i Giorgim Metskhovrishvilim, szefem I Wydziału Archiwum. Podczas wizyty została omówiona dotychczasowa współpraca Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN z Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji w ramach poszukiwania miejsc tajnych pochówków ofiar represji sowieckich na terenie Gruzji.

W dniach 1–6 października 2018 r. w Gruzji przebywała grupa historyków z Instytutu Pamięci Narodowej w składzie: prof. Włodzimierz Suleja, dyrektor Biura Badań Historycznych IPN; prof. Tadeusz Wolsza, członek Kolegium IPN; dr Paweł Libera, zastępca dyrektora BBH IPN i dr Dariusz Rogut, dyrektor Oddziału IPN w Łodzi. Badacze wzięli udział w polsko-gruzińskiej konferencji naukowej zorganizowanej z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę i Gruzję oraz wygłosili serię wykładów poświęconych historii Polski i wzajemnym relacjom na Uniwersytetach w Batumi i w Gori.
Konferencja, nosząca tytuł „Polska-Gruzja: sto lat wzajemnych relacji 1918–2018”,  została zorganizowana przez Uniwersytet Państwowy im. Iwane Dżawachiszwilego w Tbilisi, Instytut Pamięci Narodowej oraz Ambasadę RP w Tbilisi, Instytut Polski w Tbilisi i Stację Kaukaską Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Obrady odbywały się w gościnnych murach Uniwersytetu Państwowego im. Iwane Dżawachiszwilego w Tbilisi w dniach 2 i 3 października 2018 roku, a ich przedmiotem były wybrane aspekty wzajemnych relacji w okresie ostatniego stulecia.

1 marca 2019 r. w Kutaisi (Gruzja) delegacja Instytutu Pamięci Narodowej z dr. Dariuszem Rogutem oraz prof. Włodzimierzem Suleją uczestniczyła w rozmowach na temat wspólnego upamiętnienia ofiar sowieckich represji po II wojnie światowej.

10 maja 2019 r. w Bibliotece Polskiej im. Henryka Hryniewskiego w Tbilisi (Gruzja) odbyła się promocja wydanego nakładem Instytutu Pamięci Narodowej polsko-gruzińskiego albumu Davida Kolbai „Pod skrzydłami Rzeczypospolitej. Emigracja gruzińska w Polsce 1921–1939”. Album prezentuje życie Gruzinów w przedwojennej Polsce. Zarys historii Gruzinów, przyczyny, drogi ich przybycia do Polski i życie w Polsce opisuje wprowadzenie pióra autora tomu. Fotografie z kolei, wraz z obszernymi opisami, powiedzą bardzo wiele o przebiegu ich kariery i życia w Polsce.

Spotkanie z książką IPN w Bibliotece Polskiej w Gruzji, którego główną przesłanką było rozwijanie współpracy międzynarodowej i promocji dorobku naukowego i wydawniczego Instytutu za granicą, zwieńczyło dwudniową polsko-gruzińską konferencję naukową, poświęconą represjom komunistycznym przeciwko Gruzinom i Polakom w latach 1918–1991, zorganizowaną w dniach 7–8 maja 2019 roku na Uniwersytecie im. Ilii Czawczawadze przez Biuro Badań Historycznych IPN we współpracy z Uniwersytetem im. Ilii Czawczawadze, Ambasadą RP w Gruzji, Soviet Past Resaerch Laboratory (SovLab) oraz Instytutem Polskim w Tbilisi.

23–25 września 2019 r. w Tbilisi wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma i przedstawiciele Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej na czele z dyrektor Marzeną Kruk wzięli udział  w promocji gruzińskiego wydania książki „Wielki Terror w sowieckiej Gruzji 1937–1938. Represje wobec Polaków”.

W dniach 22–29 listopada 2019 r. w Gruzji przebywała pod kierownictwem prof. Włodzimierza Sulei, dyrektora Biura Badań Historycznych IPN, delegacja pracowników IPN i współpracujących z nimi badaczy z różnych ośrodków badawczych w Polsce. Członkowie delegacji wzięli udział w obradach IV Konferencji Polsko-Gruzińskiej Komisji Historycznej (22–25 listopada), konferencji poświęconej represjom komunistycznym przeciwko Kościołom i duchownym w Bakurciche (25–26 listopada) oraz w wykładach, wygłoszonych w Narodowej Akademii Wojskowej w Gori (23 listopada) i dla członków Związku Kulturalno-Oświatowego Polaków w Gruzji (28–29 listopada). Odbyły się także lekcje, które przeprowadzono w Polskiej Szkole im. św. Królowej Jadwigi w Tbilisi. W trakcie pobytu w Gruzji prezentowano również dwie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej, poświęcone służbie oficerów gruzińskich w Wojsku Polskim (Gori, 23 listopada) i św. Grzegorzowi Peradze (Tbilisi, 22 listopada i Bakurciche, 25–26 listopada), oraz publikacje Instytutu Pamięci Narodowej: Polish-Georgian Historian's Commission Collected Works, vol. 1, eds. David Kolbaia, Wyd. IPN, Warszawa 2019 poświęcona emigracji gruzińskiej w Polsce (D. Kolbaia, Pod skrzydłami Rzeczpospolitej. Emigracja gruzińska w Polsce 1921-1939, Warszawa 2019, prezentowana w Gori 22 listopada), podręcznik historii dla Polonii (W. Suleja, Dawniej to było. Przewodnik po historii Polski, Warszawa 2019, prezentowana 29 listopada w Tbilisi). 

Ponadto członkowie delegacji brali udział w spotkaniach i rozmowach poświęconych współpracy naukowej i wspólnie podejmowanym działaniom naukowym – z ambasadorem RP w Tbilisi Mariuszem Maszkiewiczem, rektorem Uniwersytetu Państwowego w Gori, kierownictwem zespołu The Soviet Past Research Laboratory, oraz władzami Związku Kulturalno-Oświatowego Polaków w Gruzji „Polonia”.

W dniach 9–13 września 2021 r. w Gruzji przebywała delegacja Instytutu Pamięci Narodowej, której przewodził zastępca prezesa IPN dr hab. Karol Polejowski, a w jej skład wchodzili p.o. dyrektora Biura Badań Historycznych IPN dr hab. Jan Szumski i dr Paweł Libera. Głównym celem wyjazdu było omówienie możliwości prezentacji wystawy dotyczącej Armii gen. Andersa na terenie tego kraju, kontynuacja współpracy naukowej i wydawniczej oraz uczestnictwo w obradach Polsko-Gruzińskiej Komisji Historyków.

do góry