Instytut Pamięci Narodowej IPN upamiętnia członków konspiracyjnych organizacji młodzieżowych - Aktualności -

Miejsca upamiętnień antykomunistycznych organizacji młodzieżowych 1944–56

Uroczystości są kontynuacją projektu IPN, który ma na celu przypomnieć powojenną działalność członków młodzieżowego podziemia – tytułowego zapomnianego ogniwa w walce o niepodległość Polski z komunizmem. W 2019 roku trzynaście tablic zostało umieszczonych na budynkach (lub wewnątrz) działających obecnie szkół, których uczniowie w latach stalinowskich tworzyli młodzieżowe organizacje antykomunistyczne. W tym roku w kolejnych miejscach przywołujemy pamięć o młodych bohaterach.

Podziemna Organizacja Harcerstwa Polskiego działała w latach 1950–1951. W jej skład weszli harcerze starsi, którzy po podporządkowaniu Związku Harcerstwa Polskiego komunistycznemu ZMP nie mogli już działać w strukturach ZHP. Inicjatorami zawiązania się POHP byli Franciszek Furmaniak, Norbert Sojka i Ernest Marek. Tajna zbiórka założycielska odbyła się w harcówce Szkoły Podstawowej nr 13 w Chorzowie. Grupa postanowiła kierować się wartościami przedwojennego harcerstwa. Poprzez działanie, głównie mały sabotaż, chcieli zademonstrować swój sprzeciw wobec sowietyzacji kraju i odrzuceniu tradycji niepodległościowych, kultowi Stalina, Bieruta i Rokossowskiego, idei współzawodnictwa pracy, wyzyskującego robotników, i programowej ateizacji polskiego społeczeństwa.

Organizacja POHP działała w sprawdzonym konspiracyjnie systemie trójkowym, który miał pokrywać się z dzielnicami Chorzowa. Kontakty poziome miały być utrzymywane wyłącznie w obrębie trójek, natomiast szefowie trójek mieli utrzymywać kontakt ze swoimi zwierzchnikami. W obrębie trójek miało być prowadzone odpowiednie szkolenie i werbunek. Organizacja nigdy nie rozwinęła się do tego stopnia, aby te założenia mogły być zrealizowane. Nie jest możliwe jednoznaczne określenie liczby członków POHP. Najbardziej prawdopodobną liczbą jest ok. 14–18 osób. Działalność organizacji została dostrzeżona przez UB i uznana za groźną dla komunistycznego państwa. Po rozpracowaniu organizacji nastąpiły aresztowania. Na podstawie zebranych materiałów Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach skazał 4 członków POHP na więzienie w wymiarze od 2 do 7 lat.

28 lutego 2019 w Mysłowicach odsłonięto tablicę upamiętniającą Tajne Harcerstwo Krajowe

KALISZ
(Oddział IPN w Łodzi)

28 lutego 2020 – w budynku I Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka w Kaliszu (ul. Grodzka 1) została odsłonięta tablica upamiętniająca członków młodzieżowych organizacji antykomunistycznych: Hufce Wolnej Słowiańszczyzny oraz Młodzieżowa Organizacja Podziemna „Orzeł”, działających na terenie Kalisza od lutego do lipca 1948 r. oraz od września do listopada 1952 r., założonych przez uczniów mieszczącego się w tym budynku Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka. Po wykryciu organizacji przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa dziewięciu młodych patriotów za działalność na rzecz wolnej Polski zostało skazanych na kilkuletnie wyroki więzienia.

 

Hufce Wolnej Słowiańszczyzny – organizacja o charakterze harcerskim, działająca od końca lutego do lipca 1948 r. Jej członkami byli uczniowie Gimnazjum im. Adama Asnyka w Kaliszu. Założycielem i dowódcą organizacji był Marek Kiersnowski „Mściwój”. Organizacja miała charakter antykomunistyczny.

W czerwcu 1948 r. M. Kiersnowski wydał odezwę, w której krytycznie odniósł się do formującego się w Polsce systemu komunistycznego oraz sojuszu ze Związkiem Sowieckim. Ponadto członkowie organizacji wydawali odezwy i ulotki, w których głosili, iż Polska w 1945 r. nie odzyskała niepodległości, a okupacja niemiecka została zamieniona na okupację stalinowską.

Organizacja miała strukturę zorganizowaną. Zarząd Główny tworzyli: Marek Kiersnowski – przewodniczący, Jerzy Górny – sekretarz oraz Jan Milewski – skarbnik. Ponadto do organizacji należeli: Sławomir Pietrzak „Sławomir”, Jerzy Cichecki „Kazimierz”, Hieronim Świtalski „Stanisław”. Opracowano zasady przynależności do organizacji oraz tekst przysięgi.

Jako cel swego działania członkowie HWS wyznaczyli kolportaż ulotek o treści antykomunistycznej, nawołujących do zorganizowania powstania zbrojnego. Planowano także przeprowadzenie szkoleń wojskowych i politycznych wśród członków, aby w przyszłości opanować centralę telefoniczną, pocztę i elektrownię.

Hufce Wolnej Słowiańszczyzny zostały rozbite na początku lipca 1948 r. po aresztowaniu dowódcy „Mściwoja” oraz: J. Milewskiego, S. Pietrzaka i H. Świtalskiego. Kolejnych działaczy aresztowano na początku listopada 1948 r. W czasie śledztwa zostali osadzeni najpierw w celach PUBP w Kaliszu, a następnie w kaliskim więzieniu.

7 września 1949 r. podczas sesji wyjazdowej w Kaliszu Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu skazał pięciu uczniów Gimnazjum im. Adama Asnyka na kary więzienia, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych: Marka Kiersnowskiego (6 lat więzienia), Jana Milewskiego, Sławomira Pietrzaka, Jerzego Cicheckiego, Hieronima Świtalskiego (1,5 roku więzienia) za udział w nielegalnej organizacji, dążenie do obalenia ustroju państwa Polskiego, wydawanie instrukcji, rozkazów i odezw o treści antypaństwowej i „antysojuszniczej” ze Związkiem Sowieckim.​

Młodzieżowa Organizacja Podziemna „Orzeł” – działała od września do listopada 1952 r. na terenie Liceum im. Adama Asnyka w Kaliszu. Założycielem i dowódcą organizacji był Jerzy Ściesiek „Witek”.

Członkowie „Orła” rekrutowali się z organizacji harcerskich i przykościelnych. Organizacja podzielona była na oddziały i grupy, jej członkowie byli zorganizowani na wzór wojskowy.

Dowódca i szef sztabu: Jerzy Ściesiek, zastępca i kierownik akcji bojowych – Henryk John, kierownik wywiadu – Jerzy Pawlak, dowódcy oddziałów: Jerzy Kamiński, Jerzy Rutkowski, Zbigniew Opszała. Ponadto członkami organizacji byli: Zdzisław Prus, Jan Mączyński, Józef Miklikowski, Juliusz Kowalski, Aleksander Wlazło, Leszek Burchacki, Tomasz Sikora, Kazimierz Banaszkiewicz. W fazie rozwoju organizacja skupiała się na pozyskiwaniu nowych członków, gromadzeniu materiałów i sprzętu drukarskiego do kolportażu ulotek oraz części do wykonania radiostacji, sporządzeniu planów miasta Kalisza. Planowano także przeprowadzenie akcji bojowych, rozbrajania funkcjonariuszy.

W październiku 1952 r. w związku z wyborami do Sejmu PRL wydrukowano 120 ulotek antywyborczych oraz 360 antykomunistycznych. Treść ulotek nawoływała do bojkotu wyborów, wymierzona była także w sojusz  PRL i Związku Sowieckiego (Wolność! Niepodległość! Suwerenność!; Dyktatura sowiecka w Polsce prowadzi do zguby, Rokossowski uciekaj do Rosji) Akcja ulotkowa została przeprowadzona jedynie na Cmentarzu Tynieckim w Kaliszu, pozostałe nie doszły do skutku ze względu na licznych informatorów UB, rozmieszczonych w terenie.

3 listopada 1952 r. dokonano aresztowania przywódcy grupy oraz pozostałych członków gremium. 4 listopada wszczęto śledztwo przeciwko działaczom „ Orła”, zakończone 18 marca 1953 r. Proces, prowadzony przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu 30 marca 1953 r. na sesji wyjazdowej w Kaliszu, zakończył się wyrokiem skazującym: J. Ściesiek, H. John – 6 lat więzienia, Jerzy Pawlak – 3,5 roku, Zdzisław Prus – 2 lata.

27 lutego 2019 w Tomaszowie Mazowieckim odsłonięto tablicę w hołdzie członkom młodzieżowej organizacji antykomunistycznej „Orlęta”

HRUBIESZÓW
(Oddział IPN w Lublinie)

2 marca 2020 – na budynku Zespołu Szkół nr 1 w Hrubieszowie (ul. Zamojska 18A) została odsłonięta tablica poświęcona Podziemnej Organizacji Młodzieży Polskiej, zawiązanej przez uczniów ówczesnego hrubieszowskiego Technikum Mechanicznego i Gimnazjum Rolniczego. 

 

Podziemna Organizacja Młodzieży Polskiej (POMP) działała od września 1949 r. do sierpnia 1950 r. Na jej czele stał uczeń hrubieszowskiego Technikum Mechanicznego Bronisław Sarzyński „Kmicic”, a jego zastępcą został Zygmunt Urbaniak. Związek grupował głównie uczniów tej placówki i miejscowego Gimnazjum Rolniczego. POMP łączyła w swoim programie politycznym kwestie religijne i patriotyczne w myśl hasła: „Wiara, Niezawisłość, Wolność”.

Jednym z jej głównych zadań był kolportaż antykomunistycznych ulotek na terenie Hrubieszowa. Wzywano w nich do podjęcia oporu i przygotowania się do walki z nowym okupantem: „Polscy Żołnierze!!! Zbliża się dzień, kiedy mężnie staniemy na polu walki, będziemy stawiali naszą młodą pierś przeciwko temu, który nasz kraj wziął pod opiekę swoich ciernistych skrzydeł”. W rocznicę urodzin Józefa Stalina jej członkowie zniszczyli związane z obchodami dekoracje w szkołach.

Uczniowie z POMP nie prowadzili działalności wojskowej. Sama formacja miała strukturę komórkową, w miarę wzrostu liczby członków powstawały tzw. kadry (trójki), których w szczytowym momencie funkcjonowania było cztery. Na ich czele stali: Zygfryd Kuźmiński, Tadeusz Pachla, Zygmunt Baran i Józef Borzęcki. Każdy z rozpoczynających działalność podpisywał deklarację członkowską jako „dowód świadomego wstąpienia do służby”.

Aresztowania członków POMP rozpoczęły się w lipcu 1950 r. W ich trakcie w ręce funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa wpadło archiwum organizacyjne. Znajdowały się w nim: Księga kadry POMP, Księga rozkazów Głównego Dowództwa POMP oraz raporty i rozkazy organizacji. Józef Borzęcki stanął przed Wojskowym Sądem Rejonowym (WSR) w Lublinie na sesji wyjazdowej w Zamościu 30 grudnia 1950 r., otrzymując wyrok 10 lat więzienia. Tego samego dnia zostali również skazani Władysław Olecki – na 6 lat, Edmund Lejnweber – na 5 lat oraz Zygmunt Urbaniak – na 10 lat. Trzeba zaznaczyć, że Józefa Borzęckiego i Władysława Oleckiego sądzono w odrębnych procesach. 29 grudnia karę 5 lat więzienia orzeczono wobec Tadeusza Kosika. Bronisław Sarzyński zdołał zbiec z aresztu UB i ukrywał się do lutego 1951 r., kiedy to ponownie został aresztowany. Rozprawa w sprawie Bronisława Sarzyńskiego odbyła się 27 czerwca 1951 r. Został on wówczas skazany na 12 lat pozbawienia wolności. Każdemu ze skazanych postawiono zarzut usiłowania obalenia przemocą ustroju Polski Ludowej.

Warto również wspomnieć o drugiej organizacji istniejącej w Hrubieszowie, a mianowicie o Polskiej Młodzieży Walczącej. Jej założycielem był uczeń ówczesnego Gimnazjum Handlowego Jerzy Wachowski, a członkami – wychowankowie tej szkoły oraz uczniowie Gimnazjum Ogólnokształcącego. Prowadzili oni działalność propagandową, starając się wpłynąć na miejscowe społeczeństwo, rozwieszając ulotki oraz wysyłając anonimowe listy do aktywnych działaczy partyjnych z PZPR i ZMP. We wrześniu i grudniu 1950 r. także oni zostali skazani na kary od dwóch do ośmiu lat więzienia.

4 marca 2019 w Zwierzyńcu odsłonięto tablicę poświęconą Konspiracyjnej Organizacji Skautów

INOWROCŁAW
(Oddział IPN w Gdańsku)

2 marca 2020 – w budynku I LO w Inowrocławiu została odsłonięta tablica poświęcona młodzieżowej organizacji niepodległościowej „Stronnictwo Narodowe”. Tego samego dnia na ścianie obok odsłonięto tablicę ku czci nauczycieli i wychowanków szkoły pomordowanych w czasie II wojny światowej.

 

Stronnictwo Narodowe – organizacja założona pod koniec 1947 r. Skupiała ponad 60 osób, w większości uczniów z okolicznych miejscowości. Powstała w Kruszwicy, a koła konspiracyjne funkcjonowały w Gniewkowie, Strzelnie oraz Inowrocławiu. Ich aktywność opierała się przede wszystkim na samokształceniu i oddziaływaniu na społeczeństwo; członkowie kolportowali ulotki, malowali na murach antykomunistyczne napisy oraz przesyłali anonimy do działaczy politycznych. Kolekcjonowali broń z myślą o ewentualnym konflikcie zbrojnym. W pierwszych miesiącach 1950 r. UB aresztował większość członków zrzeszenia.

Główny proces odbył się w dniach 5-9 czerwca 1950 r., wyrok ogłoszono w inowrocławskim hotelu „Bast”. Przed Wojskowym Sądem Rejonowym stanęło wówczas 27 osób. Było wśród nich kilkunastu uczniów Gimnazjum i Liceum im. Jana Kasprowicza.

Organizacja Stronnictwo Narodowe jest przykładem zaangażowania młodych ludzi w walkę z opresyjnym systemem komunistycznym. Niektórzy z nich odsiedzieli kilkuletnie wyroki, tracąc bezpowrotnie młodość. Co więcej, jeden z członków „SN”, zaledwie dwudziestoletni Aureliusz Nowacki zmarł w trakcie śledztwa.

1 marca 2019 w Starogardzie Gdańskim odsłonięto tablicę upamiętniającą członków Młodzieżowej Antykomunistycznej Organizacji Jord-Just.

OLSZTYN
(Oddział IPN w Białymstoku, Delegatura IPN w Olsztynie)

2 marca 2020 – na budynku Szkoły Podstawowej nr 13 przy ul. A. Puszkina została odsłonięta tablica poświęcona antykomunistycznej organizacji podziemnej Harcerska Organizacja Podziemna Iskra.

 

Harcerska Organizacja Podziemna Iskra – organizacja działająca w Olsztynie od sierpnia 1949 r. do lutego 1950 r., składała się z harcerzy i młodzieży olsztyńskich szkół. Wielu z nich zostało aresztowanych przez Urząd Bezpieczeństwa i za swoje dążenie do wolnej Polski skazanych przez koministyczny sąd na kary więzienia od roku do dożywocia.

1   marca   2019 w  Białymstoku odsłonięto tablicę poświęconą antykomunistycznym  organizacjom młodzieżowym: Białe Orły, „Wiarus” oraz Polskiej Organizacji Podziemnej – Białe Orły

8  czerwca  2019 w Goniądzu odsłonięto tablicę poświęconą antykomunistycznej organizacji młodzieżowej Wolny Orzeł Polski

30 września 2019 w Suwałkach odsłonięto tablicę poświęconą organizacji antykomunistycznej Harcerska Grupa Pogromców Komunizmu

RÓŻANKA
(Oddział IPN w Rzeszowie)

8 marca 2020 – odsłonięcie pamiątkowej tablicy, poświęconej działaczom młodzieżowej organizacji antykomunistycznej „Orlęta” z placówki o kryptonimie „Przełęcz”, utworzonej w latach 1948–1950 przez mieszkańców Różanki (gm. Wiśniowa, pow. strzyżowski, woj. podkarpackie). W czasie walki życie oddał Stanisław Ogorzałek – zabity przez UB w 1952 r. w Szufnarowej. Pozostali członkowie tej organizacji po rozpracowaniu przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa zostali skazani na kary od 5 do 8 lat więzienia.

 

1 marca 2019 w Mielcu odsłonięto tablicę w hołdzie młodzieżowym organizacjom antykomunistycznym Stalowi Polacy, Wolność i Niezawisłość oraz konspiracyjny związek harcerski zastępu „Rysiów".

OPOLE
(Oddział IPN we Wrocławiu)

10 marca 2020 – odsłonięcie tablicy poświęconej organizacji  Młodzieżowy Ruch Oporu w budynku Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Opolskiej przy ul. Luboszyckiej 7. W latach 50. ubiegłego wieku funkcjonowała tam Szkoła Pedagogiczna. Pośród jej ówczesnych słuchaczy zawiązała się nielegalna, antykomunistyczna komórka konspiracyjna.

 

Młodzieżowy Ruch Oporu powstał w połowie października 1947 r. w opolskim Liceum Pedagogicznym i wtedy rozpoczął działalność. Początkowo aktywność organizacji skupiała się na pozyskaniu jak największej liczby członków, którzy kontestowali system komunistyczny. Drugim etapem jej działania było wysunięcie programu ideowego i sprecyzowanie form i metod pracy i walki z instalacją systemu komunistycznego. Charakter ideowy organizacji ujawniał się w ulotkach, komunikatach oraz w treści przysięgi organizacyjnej, której część brzmiała: „Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu z całych sił swoich walczyć o wyzwolenie Polski spod sowieckiej okupacji. Być bezwzględnie posłusznym swoim przełożonym i wiernym pozostać idei. Tak mi dopomóż Bóg”. Członkowie przysięgę organizacyjną składali na krzyż z uniesionymi w górę dwoma palcami prawej ręki.

27 lutego 2019 w Jeleniej Górze odbyło się odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej członkom antykomunistycznej organizacji Orlęce Oddziały Bojowe.

27 lutego 2019 w Paczkowie odbyło się odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej organizacjom młodzieżowym antykomunistycznym działającym w tej szkole po 1945 roku: „Krucjata” i „Utrzymanie Polskości”.

KRAKÓW
(Oddział IPN w Krakowie)

13 marca 2020 – ODWOŁANE odsłonięcie tablicy, poświęconej Związkowi Walczącej Młodzieży Polskiej w budynku II Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, którego uczniowie w 1950 r. założyli tę organizację.

Związek Walczącej Młodzieży Polskiej działał na terenie Krakowa w latach 1950–1952. Organizacja została założona w dniu 11. rocznicy napaści Związku Sowieckiego na Polskę, 17 września 1950 roku, przez grupę uczniów II Liceum Ogólnokształcącego przy ulicy Jana Sobieskiego 9. W skład grupy wchodziło 22 uczniów krakowskich szkół średnich. Trzon organizacji i jednocześnie jej kierownictwo stanowili uczniowie II LO.

Członkowie ZWMP dokonywali akcji „małego sabotażu” – kolportowali ulotki i malowali napisy o treści antykomunistycznej. Działacze organizacji przygotowali także około 60 „klepsydr”, zawiadamiających o śmierci Konstantego Rokossowskiego, które następnie umieścili w różnych punktach na terenie miasta, głównie na przykościelnych tablicach informacyjnych i kioskach.

ZWMP został rozpracowany i rozbity przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa w październiku 1952 r., kiedy aresztowano 14 członków grupy. Po brutalnym śledztwie prowadzonym przez funkcjonariuszy WUBP w Krakowie, Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie w marcu 1953 r. skazał członków organizacji na wyroki od 1 roku i 3 miesięcy do 8 lat więzienia.

Zasądzone wyroki odsiadywali oni w więzieniach we Wronkach, Strzelcach Opolskich, Nowym Wiśniczu, Tarnowie, Libiążu, Kłodzku, Warszawie, Więzieniu dla Młodocianych w Jaworznie oraz w Ośrodkach Pracy Więźniów w Jawiszowicach, Brzeszczach, Jelczu i Chrzanowie. Wolność odzyskali w latach 1953–1956. Część spośród skazanych działaczy nie wyrzekła się swoich niepodległościowych przekonań, m.in. kontynuując działalność opozycyjną w antykomunistycznych strukturach Konfederacji Polski Niepodległej, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela czy angażując się w odbudowę struktur niezależnego harcerstwa.

Działacze ZWMP, po opuszczeniu więzień, wciąż byli inwigilowani przez komunistyczną bezpiekę. W latach 1993–1997 ich wyroki zostały unieważnione.

8 marca 2019 w Skale odsłonięto tablicę upamiętniającą patriotów z Młodzieży Armii Krajowej.

 

BOJANOWO
(Oddział IPN w Poznaniu)

31 marca 2020 – odsłonięcie tablicy poświęconej młodzieżowej organizacji antykomunistycznej Generalny Sztab Młodzieży Polskiej na budynku Zespołu Szkół Przyrodniczo-Technicznych w Bojanowie.

Generalny Sztab Młodzieży Polskiej – organizacja powstała w gronie uczniów ówczesnej Państwowej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Bojanowie w styczniu 1950 r. z inicjatywy Edmunda Gościańskiego. Liczyła kilkunastu członków, jej komendantem był sam Gościański. Zamierzano kolportować ulotki, prowadzić działalność propagandową czy docelowo zebrać fundusze na zakup broni i amunicji. W wyniku kontrakcji PUBP w Rawiczu organizacja została jednak rozpracowana i rozbita, 28 kwietnia przeprowadzono rewizje oraz aresztowania. Młodzi ludzie przeszli śledztwo w UB, gdzie byli bici oraz brutalnie traktowani, a w marcu 1951 r. stanęli przed Wojskowym Sądem Rejonowym na sesji wyjazdowej w Lesznie. Oskarżeni nie przyznawali się jednak do winy, wskazywali na brutalne metody śledztwa, natomiast świadek oskarżenia zdekonspirował metody pracy UB (w tym fakt własnej współpracy z bezpieką). Skutkiem tego sąd zdecydował odroczyć sprawę i uzupełnić materiały śledztwa. Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Poznaniu następnie całkowicie umorzyła sprawę.

27 lutego 2019 we Wschowie odsłonięto tablicę upamiętniającą antykomunistyczną organizację Młodzieżowe Siły Zbrojne

 

 

ŚWIDWIN

(Oddział IPN w Szczecinie)

10 listopada 2020 – w przeddzień 102. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, w Zespole Szkół im. W. Broniewskiego w Świdwinie, uroczyście odsłonięto tablicę poświęconą organizacji młodzieżowej Armia Krajowa – Polska Młodzież Patriotyczna. 

W uroczystości wzięli udział przedstawiciele dyrekcji ZS w Świdwinie Krzysztof Mrowiński i Monika Fabianiak oraz Starosta Świdwiński – Mirosław Majka. Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie reprezentował dyrektor dr Paweł Skubisz wraz z naczelnikiem Oddziałowego Biura Upamiętnień, Krzysztofem Męcińskim.

Tablica została sfinansowana przez Instytut Pamięci Narodowej. Uroczystość zorganizował pion upamiętnień szczecińskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. ​

Armia Krajowa - Polska Młodzież Patriotyczna, działała w Świdwinie latach 1946-1947. Organizacja ta składała się z uczniów i mieszkańców internatu Państwowego Liceum Pedagogicznego, w którym obecnie mieści się Zespół Szkół im. Władysława Broniewskiego. Ułożyli oni ulotkę o antypaństwowej treści: „Bierut i Osóbka to są władcy nowi co na zmianę czyszczą buty Stalinowi. Za zerwanie powyższej ulotki grozi kara śmierci AK." W sylwestra 1946 r. umieścili także na murach jednego z domów w Świdwinie plakat przedstawiający żołnierza AK , opatrzony napisem: "Polscy patrioci - z dniem Nowego Roku życzymy Wam, aby każdy z Was doczekał swobody i wolności naszej ojczyny. AK."

Za swoją działalność, wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego z 23 czerwca 1948r., zostali oni skazani na niewspółmiernie wysokie kary od roku do 6 lat więzienia.

1 marca 2019 w Warszawie odsłonięto tablicę w XIII Liceum Ogólnokształcącym im. płk. Leopolda Lisa-Kuli w hołdzie członkom antykomunistycznej organizacji Zastęp „Rysie” – Zastęp „Orły” – Podziemna Organizacja ZHP „Orlęta”.

►Polecamy wywiad z dr. hab. Jackiem Wołoszynem, autorem monografii Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/1945–1956 na portalu przystanekhistoria.pl.

►Zapraszamy na dyskusję wokół publikacji Jacka Wołoszyna Niepodległościowa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/1945–1956 – Warszawa, 11 marca 2020

►Wystawa „Zapomniane ogniwo. Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na ziemiach polskich w latach 1944/45–1956” – do pobrania