E-Księgarnia-
Minister spraw zagranicznych Rzeczpospolitej Polskiej Józef Beck w dniu 9 maja 1939 r.
Józef Beck – sprawny dyplomata
W latach 1922-1923 przebywał za granicą jako attaché wojskowy Rzeczypospolitej w Paryżu i Brukseli. W 1930 r. został mianowany podsekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Jako wiceminister przyczynił się do zawarcia 15 lipca 1932 r. układu o nieagresji z ZSRS. W grudniu 1932 r., już jako minister, doprowadził do wymiany dokumentów ratyfikacyjnych ten układ.
26 stycznia 1934 r. doprowadził do podpisania polsko–niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy pomiędzy obu państwami. W wyniku jego działań w marcu 1938 r. Polska i Litwa nawiązały stosunki dyplomatyczne. Beck piastował stanowisko ministerialne aż do wybuchu II wojny światowej. Realizowana przez niego polityka zagraniczna opierała się na sformułowanej przez Józefa Piłsudskiego zasadzie równowagi w stosunkach Polski z dwoma sąsiadami: Związkiem Sowieckim i Niemcami. Polityka równowagi stanęła pod znakiem zapytania jesienią 1938 r., kiedy to Niemcy wysunęli pod adresem Polski żądania włączenia Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy, przeprowadzenia przez Pomorze eksterytorialnych linii - kolejowej i autostrady oraz wstąpienia Polski do Paktu Antykominternowskiego.
Józef Beck odrzucił żądania niemieckie i na początku kwietnia 1939 r., podczas wizyty w Londynie, przyjął w imieniu rządu brytyjskie gwarancje dla Polski. Wkrótce do brytyjskich gwarancji przyłączyła się również Francja.
W przededniu II wojny światowej
28 kwietnia 1939 r. Adolf Hitler, przemawiając w Reichstagu, wypowiedział polsko–niemiecką deklarację z 1934 r. Stwierdził, że zawarte przez Polskę i Wielką Brytanię gwarancje są sprzeczne z polsko-niemiecką deklaracją. Na niemieckie posunięcie Józef Beck odpowiedział 5 maja 1939 r. słynnym przemówieniem w Sejmie RP, podczas którego ponownie odrzucił niemieckie żądania. W kwestii Gdańska powiedział:
kiedy po tylokrotnych wypowiedzeniach się niemieckich mężów stanu, którzy respektowali nasze stanowisko i wyrażali opinię, że to „prowincjonalne miasto nie będzie przedmiotem sporu między Polską a Niemcami” - słyszę żądanie aneksji Gdańska do Rzeszy, z chwilą, kiedy na naszą propozycję, złożoną dn. 26 marca wspólnego gwarantowania istnienia i praw Wolnego Miasta nie otrzymuję odpowiedzi, a natomiast dowiaduje się następnie, że została ona uznana za odrzucenie rokowań - to muszę sobie postawić pytanie, o co właściwie chodzi? Czy o swobodę ludności niemieckiej Gdańska, która nie jest zagrożona, czy o sprawy prestiżowe, czy też o odepchnięcie Polski od Bałtyku, od którego Polska odepchnąć się nie da!
Reasumując swoje przemówienie, wypowiedział historyczne słowa:
Pokój jest na pewno celem ciężkiej i wytężonej pracy dyplomacji polskiej. Po to, aby to słowo miało realną wartość, potrzebne są dwa warunki: 1) pokojowe zamiary, 2) pokojowe metody postępowania. […] Pokój jest rzeczą cenną i pożądaną. Nasza generacja, skrwawiona w wojnach, na pewno na okres pokoju zasługuje. Ale pokój, jak prawie wszystkie sprawy tego świata ma swoją cenę, wysoką, ale wymierną. My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę. Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor.
Przemówienie ministra wywołało w sejmie burzę oklasków, a obywateli ogarnął entuzjazm.
***
Polecamy publikację Instytutu Pamięci Narodowej:
„Płk Józef Beck (1894-1944). Żołnierz, dyplomata, polityk” z serii: Biblioteka Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi. Publikacja jest pierwszą w historiografii próbą bilansu dokonań wojskowych, dyplomatycznych i politycznych płk. Becka. Stanowi zarówno podsumowanie dotychczasowego stanu badań, jak i punkt wyjścia do dalszych studiów. Zawarte w poszczególnych artykułach twierdzenia i postulaty badawcze zapewne wywołają żywe reakcje nie tylko znawców dziejów dyplomacji i wojskowości, lecz także miłośników historii. Ci ostatni będą teraz mogli skonfrontować funkcjonujące w obiegu publicznym „rewolwerowe” teorie dziennikarzy, mających za nic reguły obowiązujące w ogrodach Klio, z ustaleniami zawodowych historyków, którzy prowadzili rozległe kwerendy w archiwach krajowych i zagranicznych.
Polecamy Państwu również artykuły w portalu www.przystanekhistoria.pl:
- Marcina Kruszyńskiego, Zasada równowagi? Polska polityka zagraniczna w latach 30-tych XX w.
- Bartłomieja Noszczaka, Droga do wojny.
W portalu biogramy.ipn.gov.pl znajdziecie państwo biogram Józefa Becka.
Zachęcamy również do zapoznania się z materiałem audio-wideo na kanale IPNtvPL:
- Józef Beck postać, która wciąż wzbudza emocje – cykl Jak pisać i mówić o trudnych kartach dziejów?
- Piłsudski między Stalinem a Hitlerem – cykl Historia zza kulis [DYSKUSJA ONLINE]
- Wymarzony sojusz? Rzeczypospolitej i Wielkiej Brytanii drogi ku wojnie – cykl Geneza II wojny światowej
- „Nie oddamy ani guzika”. Czy byliśmy gotowi do wojny? – cykl Geneza II wojny światowej
- Spór o porządek wersalski – cykl Polityczne i prawne dylematy polskiej polityki w latach 1918-1945
- Notacja z Andrzejem Beckiem, synem Józefa Becka