23 sierpnia 2019 roku, w 80. rocznicę zawarcia przez Rzeszę Niemiecką i Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich porozumienia – kłamliwie nazwanego przez jego sygnatariuszy paktem o nieagresji, zwanego też paktem Ribbentrop-Mołotow lub paktem Hitler-Stalin – Instytut Pamięci Narodowej przygotował debatę naukową.
W dyskusji, która odbyła się w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” w Warszawie, udział wzięli znakomici znawcy historii dyplomacji:
• prof. Małgorzata Gmurczyk-Wrońska (Warszawa)
• prof. Michael Jonas (Hamburg)
• prof. Włodzimierz Niewieżyn (Moskwa)
Moderatorem debaty był dr Paweł Kosiński (BBH IPN).
Zapis debaty na kanale IPNtv:
***
Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych został proklamowany przez Parlament Europejski w 2008 r. Uroczyste obchody tego dnia zostały po raz pierwszy zorganizowane w 2011 r. w Warszawie. Podpisano wówczas „Deklarację Warszawską”, której sygnatariusze zwrócili uwagę na konieczność podtrzymywania w pamięci Europejczyków zbrodniczych konsekwencji działań reżimów totalitarnych i wezwali Unię Europejską do badania oraz gromadzenia dokumentacji związanej z tymi zbrodniami.
Data obchodzenia Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych jest nieprzypadkowa – 23 sierpnia w 1939 r. ministrowie spraw zagranicznych III Rzeszy i ZSRS, Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow, podpisali w Moskwie układ, który przesądził o wybuchu wojny, co było równoznaczne z kolejnym rozbiorem ziem polskich. Najważniejszą częścią porozumienia dwóch totalitarnych państw był dodatkowy, tajny protokół uzgadniający podział Europy Środkowo-Wschodniej (w tym Polski) na niemiecką i sowiecką strefę wpływów. Ustalenia te stanowiły zapowiedź ludobójczej polityki realizowanej w imię zbrodniczych idei – nazistowskiej i komunistycznej.