„Polish-Jewish Studies” – najnowszy periodyk Instytutu Pamięci Narodowej - Aktualności

IPN wydał pierwszy numer polsko-angielskiego czasopisma naukowego poświęconego relacjom polsko-żydowskim oraz dziejom społeczności żydowskiej na ziemiach polskich w XX w. W tym numerze znajdziemy artykuły między innymi o tzw. legalizacji dokumentów dla ukrywających się Żydów w czasie niemieckiej okupacji, o polskim konsulacie w Hawanie, który pomagał w ucieczce z okupowanej Europy polskim obywatelom pochodzenia żydowskiego, o powojennym procesie policjantów granatowych oskarżonych o mordowanie ludności żydowskiej czy o kwestii żydowskiej w myśli politycznej Obozu Narodowego oraz Polskiej Partii Socjalistycznej w okresie II wojny światowej.

Badania nad historią Żydów polskich w XX w. od wielu lat są przedmiotem dociekań badaczy w Polsce i na świecie. Studia takie prowadzą także naukowcy IPN w ramach m.in. Centralnego Projektu Badawczego IPN: „Dzieje Żydów w Polsce i relacje polsko-żydowskie w latach 1914–1989”. Z racji specyfiki tej instytucji badania koncentrowały się i koncentrują głównie na problematyce Zagłady lub relacji polsko-żydowskich w okresie II wojny światowej i czasach tuż po wojnie. Pod szyldem IPN powstało też wiele publikacji popularnonaukowych oraz edukacyjnych.

Obecnie IPN zainicjował czasopismo naukowe w całości dedykowane tej problematyce. Celem jest prezentacja wyników badań ogólnopolskich oraz regionalnych, a także zapoznanie Czytelników z działaniami na rzecz zachowania pamięci o polskich Żydach.

– Pragniemy, aby PJS, także dzięki anglojęzycznej wersji, trafił do szerokich kręgów naukowych w Polsce i zagranicą. Mamy również nadzieję, że dla wszystkich badaczy, nie tylko związanych z IPN, czasopismo stanie się forum wymiany myśli naukowej o wzajemnych, momentami jakże trudnych, relacjach Polaków i Żydów. Jesteśmy otwarci na różne środowiska i na rzetelną dyskusję naukową opartą na faktach – powiedział Mateusz Szpytma, zastępca prezesa IPN.

Idea PJS narodziła się w kieleckiej delegaturze IPN, która od wielu lat przykłada szczególną wagę do badania powyższej problematyki, a zrealizowana została przez naukowców z różnych placówek IPN oraz spoza Instytutu.

Redaktor naczelny publikacji prof. Grzegorz Berendt oraz dr Tomasz Domański przedstawili, co czytelnicy znajdą w pierwszym numerze „Polish-Jewish Studies”. Pismo zostało podzielone na trzy działy: „Studia”, „Recenzje/Polemiki” oraz „Kronika”.

Artykuły zaprezentowane w obrębie studiów dotyczą wydarzeń II wojny światowej. M.in.: o pomocy świadczonej Żydom przez Polaków w czasie Zagłady. To praca Sebastiana Piątkowskiego „Aryjskie papiery”. Z problematyki pomocy udzielanej przez Polaków Żydom w legalizowaniu fałszywych tożsamości na obszarze Generalnego Gubernatorstwa. Artykuł Alicji Gontarek Polskie przedstawicielstwo konsularno-dyplomatyczne w Hawanie a sprawa uchodźców żydowskich na Kubie podczas II wojny światowej to niemal sensacyjna opowieść o ratowaniu Żydów przez polskich dyplomatów na Kubie. Kolejne teksty przynoszą podsumowanie postaw obozu narodowego wobec Żydów oraz kwestii żydowskiej na łamach prasy socjalistycznej PPS-WRN. To artykuły Jarosława Tomasiewicza i Macieja Żuczkowskiego. Problematykę powojennych rozliczeń z osobami popełniającymi zbrodnie na Żydach na przykładzie Wodzisławia poruszył Tomasz Domański.

Ważne ustalenia przynoszą również recenzje. Szczególnie interesujący jest polemiczny artykuł recenzyjny książki Pod klątwą Joanny Tokarskiej-Bakir, opracowany przez Ryszarda Śmietankę-Kruszelnickiego.

W pierwszym numerze znajdziemy również Korektę obrazu? Tomasza Domańskiego, będącą polemiką z autorami i redaktorami książki Dalej jest noc. To jedyny tekst, który był uprzednio publikowany, ale wyłącznie w języku polskim, tu ukazał się również po angielsku.

Tom zamyka dział „Kronika”, w którym zamieszczono sprawozdanie z konferencji Nations of Occupied Europe Facing the Holocaust (Warszawa, 6–8 grudnia 2017 r.) oraz dwa artykuły prezentujące dokonania związane z przywracaniem pamięci o Żydach w Staszowie oraz budowaniem relacji między Polakami i Żydami na przykładzie Dni Judaizmu w Chmielniku w województwie świętokrzyskim.