E-Księgarnia
Видання IPN укрPo przegranej I wojnie światowej w Niemczech nastał okres niestabilnych rządów, poważnych konfliktów wewnętrznych i trudności gospodarczych.
W roku 1923 w kraju szalała hiperinflacja. Rząd w Berlinie zalegał ze spłatą reparacji wojennych, co skutkowało francusko-belgijską okupacją Zagłębia Ruhry. W Nadrenii i Bawarii nasilały się nastroje separatystyczne. We wrześniu prezydent Friedrich Ebert ogłosił stan wyjątkowy. W październiku w Hamburgu wybuchła komunistyczna rewolta, która jednak szybko została stłumiona.
O przejęcie władzy pokusił się również 34-letni Adolf Hitler, przywódca Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP) – skrajnie nacjonalistycznego ugrupowania odrzucającego demokrację i porządek wersalski. 8 listopada Hitler ogłosił w Monachium wybuch „narodowej rewolucji”. Wsparł go m.in. gen. Erich Ludendorff, otoczony nimbem bohatera I wojny światowej. Spiskowcy nie zdołali jednak przeciągnąć na swoją stronę wpływowych polityków ani służb mundurowych. 9 listopada na monachijskim Odeonsplatz doszło do krótkiej wymiany ognia między puczystami a policją. Zginęło piętnastu uczestników puczu, czterech funkcjonariuszy i jedna przypadkowa osoba. Hitler został zbiec, ale wkrótce został aresztowany.
Wymiar sprawiedliwości potraktował puczystów wyjątkowo łagodnie. Ludendorff został uniewinniony. Hitler, skazany na pięć lat więzienia, już w grudniu 1924 r. przedterminowo wyszedł na wolność. Pobyt w zakładzie karnym w Landsbergu wykorzystał do spisania Mein Kampf – manifestu ideologicznego i zarazem autobiografii.
Po nieudanej próbie przewrotu przywódca NSDAP doszedł do przekonania, że władzy nie zdobędzie w konfrontacji z aparatem państwowym, lecz na drodze legalnej działalności politycznej. Pozornie akceptując demokratyczne reguły gry, w styczniu 1933 r. zdołał objąć urząd kanclerza Rzeszy, po czym brutalnie rozprawił się z demokracją.
W nazistowskiej propagandzie pucz monachijski był ważnym punktem odniesienia. Od 1939 r. 9 listopada był w Rzeszy świętem państwowym – dniem pamięci poległych uczestników ruchu narodowosocjalistycznego.
***
Instytut Pamięci Narodowej od lat bada i ściga zbrodnie niemieckie w okupowanej Polsce. Podejmuje również tematy związane z polityką wewnętrzną Rzeszy za rządów Adolfa Hitlera i powojennymi niemieckimi rozliczeniami z brunatną dyktaturą.
Nakładem Wydawnictwa IPN w 2018 r. ukazała się monografia dr. Wojciecha Wicherta Narodowy socjalizm w historiografii Republiki Federalnej Niemiec w latach 1986–2016.
Problematykę indoktrynacji niemieckiej młodzieży w dobie narodowego socjalizmu porusza książka Tomasza Butkiewicza Napola. Młoda elita Adolfa Hitlera, wydana przez IPN w roku 2018.
Zachęcamy też do obejrzenia dyskusji „III Rzesza Niemiecka” w ramach cyklu „Kulisy historii”.
Na temat puczu monachijskiego polecamy Państwu artykuł dr Joanny Lubeckiej z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie.