W związku z obchodami Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych kampanię społeczną „Pamiętaj. 23 sierpnia” przygotowała, jak co roku, Europejska Sieć Pamięć i Solidarność (European Network Remembrance and Solidarity, ENRS). Celem kampanii jest przybliżenie historii osób skrzywdzonych przez systemy totalitarne – komunizm czy nazizm.
W 2021 roku bohaterem kampanii jest Jaan Kross, którego życie naznaczyła dramatyczna walka z systemami totalitarnymi.
Spot filmowy poświęcony Jaanowi Krossowi dostępny jest w języku angielskim na stronie internetowej Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność www.enrs.eu oraz na profilu instytucji na platformie YouTube: https://cutt.ly/Remember_23August.
Uroczysta premiera filmu odbyła się 21 sierpnia podczas obchodów Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych w Muzeum IX Fortu w Kownie (Litwa).
Jaan Kross (1920–2007) – estoński pisarz, symbol oporu wobec totalitaryzmu i „sumienie estońskiego narodu”. Dobrze zapowiadającą się karierę prawniczą Krossa pokrzyżowała wojna oraz przyłączenie Estonii do ZSRR. W 1944 roku podczas okupacji nazistowskiej pół roku spędził w więzieniu, a po ponownym zajęciu kraju przez Związek Radzicki został skazany na niewolniczą pracę w Gułagu (1946–1952). Mimo to zdołał przetrwać, a po powrocie do rodzinnego Tallina w 1954 roku poświęcił się literaturze. Choć zajmował się także tłumaczeniami i tworzył poezję, międzynarodową sławę (zwieńczoną kilkukrotną nominacją do literackiej nagrody Nobla) przyniosły mu powieści historyczne.
Estoński pisarz dołącza do grona pozostałych bohaterów kampanii „Pamiętaj. 23 sierpnia”:
- Milady Horákovej – czeskiej polityk i członkini podziemnego ruchu oporu podczas II wojny światowej, ofiary morderstwa sądowego popełnionego przez partię komunistyczną;
- Kazimierza Moczarskiego – polskiego dziennikarza i pisarza, autora słynnej książki „Rozmowy z katem”;
- Juliany Zarchi – Litwinki niemiecko-żydowskiego pochodzenia, prześladowanej za pochodzenie;
- Żydówki Mali Zimetbaum i Polaka Edka Galińskiego – pary zakochanych, których uczucie połączyło w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau;
- Pétera Mansfelda – najmłodszej ofiary represji po rewolucji węgierskiej 1956 roku.
Ważnym elementem kampanii są również przypinki z czarną wstążką. W minionych latach ENRS dystrybuowało je w muzeach i miejscach pamięci w całej Europie. W tym roku, z uwagi na zagrożenie wywołane pandemią wirusa COVID-19, polecamy pobranie elektronicznej wersji przypinki pod postacią nakładki na zdjęcie profilowe na Facebooku; można ją znaleźć na fanpage’u www.facebook.com/enrs.eu lub korzystając z linku: https://cutt.ly/23August-join-us.
Infografikę przybliżającą genezę i znaczenie paktu Ribbentrop-Mołotow można pobrać pod następującym linkiem: https://cutt.ly/pakt_Ribbentrop-Molotow.
* * *
Europejska Sieć Pamięć i Solidarność jest międzynarodowym przedsięwzięciem, które ma na celu badanie, dokumentowanie oraz upowszechnianie wiedzy na temat historii Europy XX wieku i sposobów jej upamiętniania ze szczególnym uwzględnieniem okresu dyktatur, wojen i społecznego sprzeciwu wobec zniewolenia. Członkami Sieci są: Niemcy, Polska, Rumunia Słowacja i Węgry, a w jej gremiach doradczych zasiadają ponadto przedstawiciele Albanii, Austrii, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy i Gruzji. www.enrs.eu
Instytut Pamięci Narodowej poleca:
- „Walcząca Rzeczpospolita 1939–1945” – popularne opracowanie dla młodzieży w wielu językach
- Cykliczny program telewizyjny „Przystanek Historia”, odc. 1 – o pakcie Ribbentrop-Mołotow
- Wystąpienie prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego w związku z rocznicą paktu Ribbentrop-Mołotow
- IPN GDAŃSK – Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych
- IPN LUBLIN – Konkurs. Europejski Dzień Ofiar Reżimów Totalitarnych
- IPN LUBLIN – Pakt Ribbentrop-Mołotow. Poznaj podstawowe informacje w ciągu 5 minut
- IPN SZCZECIN – złożenie kwiatów pod obeliskiem „Ofiarom Stalinizmu”