Nawigacja

Aktualności

W rocznicę podpisania porozumień gdańskich w sierpniu 1980 r. nakładem Instytutu Pamięci Narodowej ukazały się kolejne publikacje dokumentujące i analizujące dzieje NSZZ „Solidarność”.

Niemal dwa tysiące stron liczy drugi, ostatni tom stenogramów I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” wydany w dwóch częściach (część 1, część 2). Zaprezentowano w nim transkrypcję obrad II tury zjazdu. Załącznikiem do publikacji są płyty z archiwalnym nagraniem dźwiękowym.

I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” odbył się w dwu turach (w dniach 5–10 września oraz 26 września – 7 października 1981 r.) w Gdańsku, w hali sportowo-widowiskowej „Olivia”. Wydarzenie to, żywe do dziś we wspomnieniach setek jego uczestników, pozostawiło po sobie wiele dokumentów. Wśród najważniejszych wskazać należy niewątpliwie prezentowany w dwóch tomach pełny stenogram obrad, znany dotychczas jedynie z wyciągów, omówień i skrótów, publikowanych przez prasę związkową jeszcze w trakcie zjazdu.

Trzydzieści lat temu świadkowie i uczestnicy I KZD mieli świadomość obserwowania czegoś wyjątkowego, udziału w wielkim święcie demokracji i wolności, i to nie tylko z uwagi na jego skalę i medialną oprawę. Również ci, którzy nie obserwowali zjazdu bezpośrednio i śledzili go z oddali, pozostawali pod wielkim wrażeniem wagi obrad związkowej konstytuanty, mając poczucie, że oto po raz pierwszy od dawna obradują nie „oni”, lecz „swoi”.

Praca „Solidarność od wewnątrz 1980–1981” pod redakcją Andrzeja Friszkego, Krzysztofa Persaka i Pawła Sowińskiego prezentuje artykuły, które są rozwinięciem referatów wygłoszonych na konferencji, która odbyła się 25 i 26 listopada 2010 r., a została zorganizowana przez Biuro Edukacji Publicznej IPN i Instytut Studiów Politycznych PAN.

Autorzy wyszli z założenia, że Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” wciąż nie jest zbadany w stopniu odpowiadającym jego roli i znaczeniu. Powstanie „Solidarności” w wyniku strajków sierpniowych i porozumień zawartych z komisjami rządowymi, a następnie złączenia inicjatyw lokalnych i utworzenia wspólnej centrali, było wydarzeniem bez precedensu w całym bloku wschodnim. Funkcjonowanie autentycznej, oddolnie budowanej organizacji związkowej w kraju realnego komunizmu podważało kluczowe cechy systemu. Cały cykl zdarzeń w ciągu szesnastu miesięcy legalnego istnienia „Solidarności” można ukazać jako pękanie monopolu władzy w coraz większym stopniu i w kolejnych dziedzinach życia. Stary system się rozsypywał, a w jego miejsce powstawały nowe reguły relacji między władzą a społeczeństwem. „Solidarność” była głównym sprawcą tych zdarzeń i jej największą siłą, mniejsze inicjatywy społeczne mogły się rozwijać dzięki jej wsparciu, pod jej parasolem ochronnym. 
do góry