Nawigacja

Aktualności

Jerzy Kirszak: Idziemy w pełen chwały bój. Generał Roman Szymański (1895–1974)

Generał Roman Szymański, jeden z najwybitniejszych polskich żołnierzy i bohaterów XX w., jest jednocześnie postacią niemal zupełnie nieznaną.

W całej armii polskiej był jedynym oficerem, który w obu wojnach światowych i licznych kampaniach przeszedł na froncie wszystkie taktyczne szczeble dowodzenia: od dowódcy drużyny, plutonu i kompanii (w Legionach Polskich), batalionu (w wojnie 1920 r.), pułku (w kampanii 1939 r.) po brygadę i zgrupowanie (w kampanii włoskiej 1944 r.). Sprawdził się też w sztabach oraz szkolnictwie wojskowym różnych szczebli, czego ukoronowaniem była funkcja komendanta Wyższej Szkoły Wojennej w Wielkiej Brytanii pod koniec II wojny światowej. Po wojnie zaś był na emigracji szefem Sztabu Głównego Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych i jego zastępcą oraz kanclerzem kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari w Londynie.

Roman Szymański urodził się 26 lipca 1895 r. w Warszawie. Wkrótce potem przeprowadził się z rodzicami do Sosnowca, gdzie w latach 1902–1906 uczęszczał do rosyjskiej szkoły powszechnej. Następnie uczył się w siedmioklasowej Szkole Handlowej w Będzinie, już z polskim językiem wykładowym. Maturę zdał w 1913 r. Rok wcześniej zorganizował w Sosnowcu tajny skauting i został zastępowym w V plutonie pierwszej tajnej Drużyny Skautowej im. Dionizego Czachowskiego w Zagłębiu Dąbrowskim. W tym czasie wstąpił też do Polskich Drużyn Strzeleckich w Sosnowcu.

Po maturze rozpoczął studia na Wyższych Kursach Handlowych im. Augusta Zielińskiego w Warszawie, kontynuując równocześnie działalność w Polskich Drużynach Strzeleckich. Przyjął wówczas pseudonim „Tewański”. Od 15 lipca 1914 r. był instruktorem na kursie PDS w Nowym Sączu. Zajęcia zaplanowano do 15 sierpnia, jednak z powodu wybuchu wojny austriacko-serbskiej, która dała początek wojnie światowej i mobilizacji polskich niepodległościowych organizacji  paramilitarnych, kurs przerwano, a jego uczestnicy wyjechali pociągiem do Krakowa 2 sierpnia.

Żołnierz I Kompanii Kadrowej

Na krakowskich Oleandrach 3 sierpnia 1914 r. została utworzona – ze strzelców Związku Strzeleckiego „Strzelec” i Polskich Drużyn Strzeleckich – I Kompania Kadrowa piechoty, która jako pierwsza miała wkroczyć do Królestwa Polskiego. „Tewański”, przydzielony do II plutonu kadrówki, był świadkiem historycznej mowy Józefa Piłsudskiego „Mieczysława”, który m.in. powiedział: „Chłopcy! Nie ma Drużyn, nie ma Związków, jest jedno Wojsko Polskie. Koniec swarom. Z dniem dzisiejszym wspólnie wypowiadamy wojnę Moskwie!” (dwadzieścia lat później Szymański wspominał: „W Kompanii spotkałem się ze swoimi kolegami z Zagłębia, to też [pisownia oryginalna] zżycie się wszystkich nastąpiło bardzo szybko, a duch i humor w Kompanii był pierwszorzędny”.

Fragment artykułu opublikowanego w „Biuletynie IPN” nr 5/2018

Czytaj całość (PDF)

Jerzy Kirszak (ur. 1968) – historyk, dr, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN we Wrocławiu, pracownik Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zastępca redaktora naczelnego „Przeglądu Historyczno-Wojskowego”; autor książek: (z J. Komorowskim i K. Szwagrzykiem) Portret malowany historią. Dzieje rodziny Komorowskich (2008), Generał Kazimierz Sosnkowski (2012), Armia Rezerwowa gen. Sosnkowskiego w roku 1920 (2013), (z M. Gałęzowskim) Twórca Niepodległej. Józef Piłsudski 1867–1935 (2018) i in.

do góry