Instytut Pamięci Narodowej Wystawa o polskich bohaterach w Parlamencie Zachodniej Australii w Perth – 5–16 listopada 2018 - Aktualności -

przesuń wstecz zdjęcia

przesuń dalej zdjecia

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Gala z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości

8 listopada 2018 r., w przeddzień otwarcia w Parlamencie Zachodniej Australii wystawy o polskich bohaterach, w Perth odbyła się uroczysta gala zorganizowana przez Ambasadora RP w Australii Michała Kołodziejskiego z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. W uroczystości udział wzięli przedstawiciele Polonii, australijscy politycy stanowi, jak również członkowie korpusu dyplomatycznego z całego świata.

W gali uczestniczyła delegacja Instytutu Pamięci Narodowej z zastępcą prezesa Instytutu Janem Basterem na czele. Podczas gali prezes Jan Baster odznaczył Krzyżem Wolności i Solidarności Edwarda Włodarskiego, członka Związku Więźniów Politycznych Okresu Stanu Wojennego w Australii.

Z kolei Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski został odznaczony Henryk Sawicki – zastępca prezesa Związku Więźniów Politycznych Okresu Stanu Wojennego w Australii.

W ramach obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości uhonorowani zostali także trzej weterani walczący w Powstaniu Warszawskim, mieszkający obecnie w Perth.

W przemówieniu skierowanym do uczestników uroczystości prezes Jan Baster podkreślił: 

Dziś mamy to szczęście, że są wśród nas bohaterowie z lat 80., kontynuatorzy tej walki, działacze NSZZ Solidarność, którzy w konkretnym momencie dziejowym potrafili stanąć po właściwej stronie, wybrać te wartości, którymi kierowali się ich wielcy poprzednicy, ucząc nas, że Ojczyzna to święta sprawa […] Pragnąłbym, aby to niezwykłe poczucie wewnętrznej wolności, które Wami kierowało i dawało siłę do walki, ta Wasza potęga ducha i woli, dążące zawsze do walki o słuszną sprawę, były obecne w sercu każdego Polaka. Bo tylko człowiek wewnętrznie wolny i silny duchowo może zrozumieć, co to znaczy być obywatelem suwerennego Narodu i żyć w niepodległym państwie.

Otwarcie wystawy  „Czas Bohaterów”

9 listopada w Parlamencie Australii Zachodniej w Perth ambasador RP w Canberze Michał Kołodziejski oraz zastępca prezesa IPN Jan Baster otworzyli uroczyście wystawę „Czas Bohaterów”. Na wystawę składają się cztery ekspozycje poświęcone odpowiednio rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu, Powstaniu Warszawskiemu, Radzie Pomocy Żydom „Żegota” i rodzinie Ulmów z Markowej. Dwie pierwsze są autorstwa Zarządu Komitetu Pilecki, dwie kolejne zaś – Instytutu Pamięci Narodowej. W obchodach udział wzięli gubernator Australii Zachodniej Kim Beazley i przewodnicząca Rady Legislacyjnej Parlamentu Australii Zachodniej Catherine Esther Doust oraz przedstawiciele korpusu dyplomatycznego akredytowanego w Perth.

W swoim wystąpieniu Jan Baster powiedział:

Prezentowana ekspozycja to opowieść o patriotyzmie, poświęceniu i woli pomocy innym. Te wartości nie mają granic, są uniwersalne dla nas wszystkich, więc każda forma i każda okazja są właściwe by podkreślać ich znaczenie, także, a może przede wszystkim we współczesnym świecie. Powyższe przesłanie kierujemy zwłaszcza do młodych pokoleń. Na wystawie mogą Państwo zobaczyć wymowne i symboliczne dla Polaków wydarzenia oraz postacie, będące świadectwem tragizmu losów Polski w XX wieku. My, Polacy, byliśmy w stanie poświęcić bardzo wiele dla jej wolności i pełnej suwerenności. Przykłady heroizmu naszych obywateli są zaprezentowane na otwieranej dzisiaj wystawie.

Podkreślił także szczególne zaangażowanie w inicjatywę Andrzeja Nowaka i Jacka Glinki z Zarządu Komitetu Pilecki, pomysłodawców projektu, oraz Huberta Błaszczyka i Henryka Sawickiego, stojących na czele Związku Więźniów Politycznych Okresu Stanu Wojennego w Australii.

Wystawa została objęta honorowym patronatem ambasadora RP w Canberze i prezesa IPN dr. Jarosława Szarka.  Ekspozycja cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród środowisk polonijnych oraz społeczności australijskiej. W dniu otwarcia zwiedziły ją pierwsze grupy młodzieży ze szkół australijskich.

Głównym organizatorem wydarzenia jest Związek Polskich Więźniów Politycznych w Australii, ze wsparciem IPN, Ambasady RP w Canberze, Konsulatu Generalnego w Sydney oraz Komitetu Pilecki Projekt, który jest autorem ekspozycji przewodniej.

Uroczystości w Klubie im. gen. Sikorskiego w Perth

10 listopada przedstawiciele IPN wzięli udział w uroczystych obchodach 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości w Klubie im. Generała Władysława Sikorskiego w Perth.

W trakcie uroczystości przemówienia okolicznościowe wygłosili konsul honorowy RP Paul Bitdorf oraz prezes Klubu Generała Władysława Sikorskiego Władysław Bilski.

Dr Rafał Leśkiewicz z IPN wygłosił okolicznościowy wykład poświęcony walce o odzyskanie przez Polskę niepodległości, nawiązując m.in. do wojny polsko-bolszewickiej, Żołnierzy Niezłomnych oraz opozycji antykomunistycznej w latach 80., w szczególności do NSZZ „Solidarność”. 

Podczas wydarzenia dystrybuowane były materiały przesłane do Perth przez IPN, w tym anglojęzyczne wydania publikacji: Raport „W” Witolda Pileckiego, katalogi wystaw dotyczących Rady Pomocy Żydom „Żegota” i rodziny Ulmów. Dodatkowo uczestnicy spotkania otrzymali wpinki związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości.

* * *

Dwie z prezentowanych wystaw, przygotowane w całości przez  IPN, ukazują historię pomocy Polaków udzielanej żydowskim sąsiadom w czasie drugiej wojny. Pierwsza przedstawia dzieje „Żegoty” – Rady Pomocy Żydom, jedynej w okupowanej przez Niemców Europie instytucji próbującej ocalić ludność żydowską od zagłady, druga zaś nosi tytuł „Samarytanie z Markowej. Ulmowie – Polacy zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom” i jest poświęcona rodzinie ratującej ludność żydowską za cenę własnego życia.

Przewodnia ekspozycja, dotycząca rotmistrza Witolda Pileckiego, pokazywana była dotychczas między innymi w Jewish Holocaust Centre, w żydowskim Centrum Kultury „Kadimah” w Melbourne oraz w Atrium na Federation Square. Jest ona pomysłem i dziełem Zarządu Komitetu Pilecki Projekt w Melbourne, który wraz z Kołem Byłych Żołnierzy Armii Krajowej, na podstawie materiałów z zasobu archiwalnego IPN, opracował  projekt wystawy, a także książki, plakaty i biuletyny. Wspólnie potrafili zjednoczyć wiele instytucji, organizacji i osób, które bezinteresownie pomagały, aby projekt zaistniał we wskazanych miejscach.  Podczas wydarzenia w Parlamencie Wiktoriańskim w Melbourne ekspozycję uzupełniły dwie wyżej wspomniane wystawy IPN.

Z wystawą o rotmistrzu Pileckim skomponowane są także plansze dotyczące Powstania Warszawskiego, w którym Rotmistrz brał udział. W Powstaniu Warszawskim uczestniczył także Australijczyk Walter Edward Smith, który po wybuchu wojny walczył w Europie i w 1941 roku znalazł się w niemieckiej niewoli. Przebywał w obozie jenieckim na terytorium okupowanej Polski. Po ucieczce z obozu trafił pod opiekę Armii Krajowej i walczył w Powstaniu. Po wojnie wrócił szczęśliwie do Australii. Za swoje bohaterstwo został odznaczony Krzyżem Powstańczym.

Ekspozycję uzupełniają „Raport W”, czyli raport z obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau autorstwa Witolda Pileckiego, opisujący warunki panujące w obozie, w przekładzie na język angielski, ulotki dotyczące rotmistrza Pileckiego, Powstania Warszawskiego i udziału w nim żołnierzy australijskich oraz zawierające wszystkie plansze wystaw katalogi „Żegota” i „Samarytanie z Markowej”.  

W poczytnej australijskiej gazecie „The Weekend West” ukazał się artykuł o rotmistrzu Witoldzie Pileckim


 

Wystawy IPN w Australii – rys historyczny

W roku 2014 Instytut Pamięci Narodowej zainicjował projekt, który w ostatnich latach zaowocował dużą liczbą wydarzeń popularyzujących historię Polski w Australii.

W tymże roku na bazie udostępnionych przez Archiwum IPN (ówczesny BUiAD) materiałów powstała wystawa „Raport X”. Ekspozycja przedstawia sylwetkę rotmistrza Witolda Pileckiego, uwzględniając przede wszystkim jego pobyt w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau i przygotowanie Raportu W. Porusza też takie wątki, jak aresztowanie po wojnie przez Urząd Bezpieczeństwa, brutalne śledztwo oraz zamordowanie przez komunistyczne władze. Wystawa poświęcona jest ponadto Powstaniu Warszawskiemu i udziałowi w nim Australijczyka Edwarda Waltera Smitha.

Projekt został zainicjowany przez Andrzeja Nowaka z Komitetu Pilecki na przełomie 2011/2012. W 2013 roku Komitet Pilecki Projekt wraz ze Związkiem Więźniów Politycznych w Australii zwrócił się do IPN o udostępnienie materiałów o rotmistrzu Pileckim. Komitet opracował projekt wystawy, książki (m.in. angielskojęzyczną wersję Raportu W. ), plakaty i biuletyny. Potrafił zjednoczyć wiele instytucji, organizacji oraz osoby, które bezinteresownie pomagały, aby projekt zaistniał między innymi w takich miejscach jak The Jewish Holocaust Center w Melbourne, Monash University, Instytut Yad Vashem w Jerozolimie, Muzeum Auschwitz, Muzeum Polin czy „Atrium” Federation Square.

5 listopada 2017 r. wystawę pokazano w żydowskim centrum kultury „Kadimah” w Melbourne. Uroczyste otwarcie objęło również prezentację drugiego, rozszerzonego i poprawionego angielskojęzycznego wydania Raportu W. w tłumaczeniu Ewy Hussein.

W skład delegacji IPN, obecnej na inauguracji, weszli zastępca prezesa Instytutu dr Mateusz Szpytma, dr Rafał Leśkiewicz oraz Agnieszka Jędrzak. Wystawę otworzyli Piotr Buszta, chargé d’affaire z Ambasady RP w Canberze,  wraz z dr. Mateuszem Szpytmą. Prezes Szpytma odczytał list prezesa IPN dr. Jarosława Szarka, skierowany do uczestników uroczystości, w którym zaakcentowana została potrzeba prezentowania poza granicami Rzeczypospolitej skomplikowanych losów Polski i Polaków w XX wieku. W swoim liście prezes Szarek podkreślił, że Pilecki „jako ochotnik, podjął ryzykowną grę, w której stawką było zebranie jak najbardziej wiarygodnych i dokładnych informacji o realizowanej przez hitlerowskich oprawców polityce eksterminacji Narodu Żydowskiego”. Symboliczne przemówienie wygłosił również Zbigniew Leman, uczestnik Powstania Warszawskiego, żołnierz Batalionu „Ruczaj”.

Przedsięwzięcie zostało zrealizowane w ramach obchodów 99. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Podczas pobytu w Australii delegacja IPN złożyła wieniec pod pomnikiem – krzyżem upamiętniającym ofiary Katynia, w katolickim ośrodku w Essendon. W tym samym miejscu zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma wygłosił przemówienie. Podkreślił, że bez ofiary, często ofiary życia, nie ma wolności ani niepodległości  – Bo wolność krzyżami się mierzy – mówił dr Szpytma. – Tych krzyży jest w historii Polski wiele: spoczywają pod nimi żołnierze, są też miejsca, na których nadal ich brakuje: nie ma ich na przykład na grobie wielkiego bohatera, rotmistrza Witolda Pileckiego, ponieważ ci, którzy byli przeciwni niepodległości Polski, bali się go nawet po śmierci i wrzucili do bezimiennego dołu. Krzyżami mierzy się także wolność Australii. Tak – ten spokojny i piękny kraj oddał wiele krwi podczas I i II wojny światowej by, tak jak Polacy, wzorem znanego także tutaj Tadeusza Kościuszki, walczyć za wolność naszą i waszą.

Prezes Szpytma udekorował, w imieniu Prezydenta RP, Krzyżem Wolności i Solidarności panią Zofię Dublaszewską, zasłużoną opozycjonistkę z Trójmiasta.

W dniach 8–10 maja 2018 r. wystawę otwarto w Parlamencie australijskiego stanu Wiktoria w Melbourne. Wystawie poświęconej Rotmistrzowi i udziałowi żołnierzy australijskich w Powstaniu Warszawskim, stworzonej na podstawie materiałów z zasobu archiwalnego IPN, towarzyszyły po raz pierwszy dwie tematyczne ekspozycje IPN dotyczące Rady Pomocy Żydom „Żegota” i rodziny Ulmów z Markowej („Samarytanie z Markowej”). W związku z wydarzeniem IPN wysłało do Australii 1700 egzemplarzy katalogów do wystaw tematycznych.

Organizacja wystawy w tak dostojnym i znamienitym miejscu jak Parlament Stanowy pozwoliła na jej popularyzację nie tylko wśród przedstawicieli Polonii, ale również parlamentarzystów. Przede wszystkim zaś mogli ją obejrzeć uczniowie placówek edukacyjnych – młodzi ludzie, dla których istotnym aspektem tożsamościowym jest wiedza o korzeniach oraz znajomość historii własnego narodu.

20 czerwca 2018 r. zastępca prezesa IPN prof. Krzysztof Szwagrzyk gościł przedstawicieli kierownictwa Stowarzyszenia Żydów Australijskich i Ich Potomków w składzie: prezes Izydor Marmur, zastępcy prezesa Eva Hussain i Ezra May oraz reprezentantka Stowarzyszenia w Sydney Estelle Rozinski. Prezes Szwagrzyk dziękował za dotychczasową ożywioną współpracę pomiędzy IPN a organizacjami australijskimi , której efektem były wystawy w Australii. Stowarzyszenie stara się również o zorganizowanie wizyty studialnej w Polsce dla australijskich parlamentarzystów. Zgodnie wyrażano chęć kontynuacji współpracy.

Prezes Szwagrzyk wskazywał, że polsko-żydowską niełatwą historię łączą takie postaci jak rotmistrz Witold Pilecki „ochotnik do Auschwitz”, który – jak podkreślił prof. Szwagrzyk – był postacią ważną nie tylko dla Polaków, ale dla całego świata. Jako dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji omówił działalność tego pionu, ze szczególnym uwzględnieniem prac w kwaterze „Ł” Cmentarza Powązkowskiego. Na gorzką ironię zakrawa fakt, że w tym miejscu, gdzie znajdowały się bezimienne masowe groby polskich bohaterów zamordowanych lub zamęczonych w stalinowskich więzieniach, w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku chowano z honorami komunistycznych oficjeli, sędziów i prokuratorów, czyli w istocie – ich katów. Do tej pory, na podstawie materiału genetycznego pobranego od rodzin, udało się zidentyfikować 60 więźniów stalinowskich. Profesor Szwagrzyk wyraził głęboką nadzieję, że wśród odkrytych na tym terenie szczątków znajdują się szczątki rotmistrza Pileckiego.

Obie strony zwracały uwagę na potrzebę prowadzenia dialogu polsko-żydowskiego w atmosferze wzajemnego szacunku i poszanowania odrębnych wrażliwości, wskazując na cierpienie obu narodów podczas drugiej wojny światowej. Podkreślano, że kluczem do poprawy stosunków jest edukacja, na przykład w formie wymiany młodzieży polskiej i australijskiej. Wiele nadziei pokłada się w młodym pokoleniu, które dzięki pogłębionej wiedzy i odrzuceniu stereotypów, będzie mogło budować mosty między narodami.

14 września 2018 r. w Instytucie Pamięci Narodowej gościła też delegacja przedstawicieli organizacji kombatanckich z Australii. Bogdan Płatek, sekretarz Koła SPK Nr 3 – Wiktoria i członek Komitetu Pilecki oraz Zygmunt Świstak „Minoga”, przedstawiciel Koła Byłych Żołnierzy AK w Melbourne, odwiedzili IPN w ramach Światowego Zjazdu Weteranów Walk o Niepodległość RP, organizowanego przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

W dniach 18–19 września 2018 r. wizytę w Instytucie Pamięci Narodowej złożył Marian Pawlik, prezes Federacji Polskich Organizacji w Wiktorii wraz z małżonką. Goście spotkali się z dr. Jarosławem Szarkiem, prezesem Instytutu oraz dr. Mateuszem Szpytmą, zastępcą prezesa IPN. Odwiedzili także Archiwum, gdzie poznali główne zadania i aktywności Centrum Udzielania Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej. Zwiedzili magazyn z dokumentacją wojskową, zapoznali się z funkcjonalnościami wideokomparatora oraz mieli okazję przyjrzeć się pracom, prowadzonym w Pracowni Konserwacji. Kolejnym punktem było spotkanie w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, gdzie gościom zaprezentowano tymczasową ekspozycję „Dowody Zbrodni. Przedmioty z Łączki w pawilonie X więzienia na Rakowieckiej”. W Centrum Edukacyjnym im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” przedstawiciele instytucji polonijnych w Australii obejrzeli wystawę zatytułowaną „Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce – historia i zbiory polskiej instytucji w Nowym Jorku”, przygotowaną przez Biuro Edukacji Narodowej IPN. 19 września, wraz z prof. Krzysztofem Szwagrzykiem, zastępcą prezesa IPN, zagraniczni goście zwiedzili kwaterę „Ł” na Cmentarzu Powązkowskim.