Nawigacja

Aktualności

Prezes IPN: wznowienie współpracy z Ukrainą wymaga spełnienia kilku warunków

Wznowienie współpracy z ukraińskim IPN umożliwi spełnienie przez Ukraińców kilku warunków, m.in. odblokowanie ekshumacji i opublikowanie dorobku Polsko-Ukraińskiego Forum Historyków – poinformował 12 kwietnia 2018 PAP prezes IPN Jarosław Szarek. Ukraina zwróciła się do Polski o wznowienie współpracy Instytutów Pamięci Narodowej, resortów kultury oraz komisji międzyrządowych, zajmujących się kwestiami historycznymi. W środę takie oświadczenie złożył wicepremier Ukrainy Pawło Rozenko.

– Instytut Pamięci Narodowej jest gotowy do współpracy, ale warunkiem jest umożliwienie przeprowadzenia ekshumacji szczątków naszych rodaków na Ukrainie i ich godne upamiętnienie (...). Na razie padły słowa, ale słowa to jest za mało. Za deklaracjami muszą iść czyny – powiedział PAP Szarek. Przypomniał przy tym, że ukraiński IPN nie jest podmiotem, który ma kompetencje do wydawania zgody na przeprowadzenie ekshumacji przez polskich specjalistów.

Kolejnym warunkiem wznowienia współpracy jak mówił Szarek będzie wspólne opublikowanie dorobku z dotychczasowych spotkań Polsko-Ukraińskiego Forum Historyków. Prace tego forum, na którym spotykali się naukowcy z obu krajów, są obecnie zawieszone.

Uznaliśmy, że zawieszamy współpracę, ale jesteśmy gotowi podjąć kolejne spotkania z badaczami ukraińskimi, jeżeli najpierw opublikujemy po polsku i po ukraińsku referaty, które w ramach tego forum do tej pory zostały wygłoszone poinformował Szarek.

– Do dzisiaj jednak ze strony ukraińskiej nie dostaliśmy tekstów autorów ukraińskich, choć jesteśmy je w stanie wydrukować – zaznaczył. Dodał też, że polski IPN czeka „na realne propozycje”.

„Ukraina zablokowała poszukiwania i upamiętnianie polskich ofiar”

Prezes IPN zapewnił jednocześnie, że dla Instytutu badanie relacji polsko-ukraińskich zawsze było bardzo ważne. Przypomniał przy tym, że w stosunkach obu krajów w kontekście historycznym punktem najbardziej spornym pozostaje nadal sprawa zbrodni wołyńsko-galicyjskiej.

Doszło do takiej sytuacji, że ta współpraca jeśli chodzi o poszukiwania i upamiętnienia polskich ofiar przez stronę ukraińską została zupełnie zablokowana mówił Szarek. Zwrócił jednak uwagę, że sprawa ta nie dotyczy tylko ofiar OUN-UPA, ale także np. żołnierzy I Brygady Legionów dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego, którzy w lipcu 1916 r. polegli w bitwie pod Kostiuchnówką.

Specjaliści z Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN zamierzali również ekshumować w miejscowości Tynne szczątki żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza, którzy zginęli w walce z Sowietami po 17 września 1939 r., oraz żołnierzy Wojska Polskiego, którzy zginęli w obronie Lwowa.

Porozumienie z ukraińskimi Archiwami 

Mimo trudności we współpracy z Ukrainą w sprawie ekshumacji i upamiętnień prezes IPN zwrócił uwagę także na pozytywne przykłady współpracy z Ukrainą, m.in. z jej archiwami. Pod koniec marca br. IPN zawarł porozumienia z Państwowymi Archiwami Obwodowymi – w Odessie, Winnicy i Chmielnickim na Ukrainie, które przewidują udostępnienie polskim archiwistom tysięcy dokumentów dot. zbrodni NKWD popełnionej na Polakach w latach 193738 w Związku Sowieckim.

Między Warszawą i Kijowem od wiosny 2017 r. trwa spór wokół zakazu poszukiwań i ekshumacji szczątków polskich ofiar wojen i konfliktów na terytorium Ukrainy, wprowadzonego przez ukraiński IPN. Zakaz został wydany po zdemontowaniu pomnika UPA w Hruszowicach na Podkarpaciu i wcześniejszych przypadkach niszczenia upamiętnień ukraińskich na terytorium Polski.

Podczas grudniowej wizyty prezydenta Andrzeja Dudy w Charkowie i jego rozmów z prezydentem Petrem Poroszenką ustalono, że uregulowaniem tej sytuacji zajmie się polsko-ukraińska komisja ds. historycznych z wicepremierami Rozenką i Glińskim na czele.

W lutym odbyło się w Warszawie spotkanie Glińskiego i Rozenki. MKiDN napisało następnie w komunikacie, że potrzebna jest kontynuacja rozmów w celu stworzenia warunków do prowadzenia prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych oraz legalizacji upamiętnień na terytorium Ukrainy i Polski.

Po spotkaniu Kancelaria Prezydenta Andrzeja Dudy wyraziła „głębokie rozczarowanie wynikiem rozmów między wicepremierami Ukrainy i Polski”.

Kancelaria premiera poinformowała, że premier Mateusz Morawiecki w trakcie rozmowy z prezydentem Ukrainy sprzeciwił się próbom – niedającego się niczym uzasadnić – zakazania przez władze ukraińskie poszukiwań, ekshumacji i godnego pochówku polskich ofiar.

28 marca w trakcie rozmowy telefonicznej z premierem Ukrainy Wołodymyrem Hrojsmanem premier Morawiecki powiedział, że liczy, iż Kijów uchyli moratorium na poszukiwanie i ekshumację szczątków polskich ofiar wojen i represji.

„W odpowiedzi premier Wołodymyr Hrojsman stwierdził, że powinniśmy wspólnie przeciwdziałać prowokacjom, wymierzonym w nasze wzajemne relacje” – informowała wówczas KPRM. (PAP)

do góry