E-Księgarnia
W Bułgarii na zaproszenie Instytutu Polskiego od 5 do 7 września przebywał zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma. W Sofii spotkał się z dr. Walerym Kacunowem, dyrektorem Archiwum Naukowego Bułgarskiej Akademii Nauk. Wiceprezes IPN zapoznał się z problematyką pracy badawczej nad archiwalnym zasobem po byłych komunistycznych służbach bezpieczeństwa tego kraju. Obecny był dyrektor Instytutu Polskiego w Sofii Jarosław Godun.
Bułgaria jest wśród tych państw dawnego bloku sowieckiego, które rozliczając się z komunistyczną przeszłością, nie ujawniły nazwisk wszystkich byłych agentów, ani nie usunęły ich z życia publicznego. Według oficjalnych danych, funkcje publiczne w Bułgarii pełni nadal ok. 10 tysięcy dawnych agentów i pracowników wywiadu. Nie ma przepisów, które by im tego zakazywały. Powołana w 2006 r. specjalna komisja, badająca archiwa służb specjalnych z czasów komunizmu ujawnia jedynie nazwiska żyjących byłych agentów, a po zbadaniu archiwów udostępnia je zainteresowanym - dziennikarzom, historykom, poszkodowanym obywatelom.
Bansko to miejsce, w którym wiceprezes IPN wygłosił wykład pt. „Relacje polsko-żydowskie w okresie wojennym i powojennym" w ramach XI Międzynarodowej Konferencji "Limud Keszet 2017". Mateusz Szpytma zaprezentował wachlarz różnych postaw Polaków wobec Żydów, ale podkreślił, że w okupowanej przez Niemców Polsce (również na części terenów Związku Sowieckiego i w Serbii) w odróżnieniu od innych państw europejskich za pomoc Żydom groziła kara śmierci. Zaznaczył, że Polska była jedynym krajem w okupowanej Europie mającym w czasie wojny tajną organizację Rada Pomocy Żydom „Żegota”, której celem była pomoc i ratowanie polskich Żydów.
Bułgaria była w czasie wojny formalnym sojusznikiem III Rzeszy. Przed II wojną światową bułgarscy Żydzi stanowili jedną z najmniejszych diaspor w Europie, liczącą ok. 50 tys. osób. Praktycznie wszyscy przeżyli Holocaust, głównie za sprawą akcji zorganizowanej przez bułgarskich deputowanych w marcu 1943 r. I tak jednak władze bułgarskie są współodpowiedzialne za śmierć ok. 11 tys. Żydów z okupowanych przez siebie części Macedonii oraz Tracji – zostali oni wywiezieni do niemieckiego obozu zagłady w Treblince.
Słuchacze wykładu dr. Mateusza Szpytmy, wśród których byli Żydzi z Bułgarii, Rumunii, Izraela i USA zadawali wiele pytań - m.in. o motywy postępowania Sprawiedliwych, o skuteczność pomocy udzielanej Żydom oraz o współczesną narrację historyczną w Polsce.
Wiceprezes IPN udzielił też wywiadu dla programu „Horyzont" Bułgarskiego Radia Państwowego i dwutygodnika „Ewrejski Westii". Spotkał się też z chargé d'affaires Ambasady RP w Sofii Andrzejem Mojkowskim oraz rozmawiał z dr. Aleksandrem Oskarem - przewodniczącym Organizacji Żydów w Bułgarii „Shalom".