W dniach 27–28 czerwca 2016 r. w Polsce przebywała delegacja węgierskiego Komitetu Pamięci Narodowej (NEB) w składzie: dr Réka Földváryné Kiss – przewodnicząca NEB, Áron Máthé – zastępca przewodniczącego NEB, Martin Gulyás i Anita Melkovicsné Madarász.
Delegacja NEB razem z dr. Łukaszem Kamińskim – prezesem IPN, dr. Janosem Tischlerem – dyrektorem Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie oraz Akosem Engelmayerem – byłym ambasadorem Węgier w Polsce, uczestniczyła w uroczystościach otwarcia wystawy plenerowej „1956. Polska – Węgry. Historia i pamięć” w Poznaniu i Warszawie oraz w oficjalnych obchodach 60. rocznicy Czerwca '56 w Poznaniu z udziałem Prezydenta RP Andrzeja Dudy i Prezydenta Węgier Jánosa Ádera
Otwarcie wystawy w Poznaniu miało miejsce 27 czerwca 2016 r., w przeddzień 60. rocznicy wydarzeń Poznańskiego Czerwca '56, w Ogrodzie Zamkowym im. Ofiar Katynia i Sybiru.
Podczas otwarcia wystawy prezes IPN dr Łukasz Kamiński powiedział: „Mimo że 60 lat temu oba narody żyły w zniewolonych państwach, Polacy i Węgrzy potrafili być wolni. Bo tylko wolni ludzie potrafią się zdobyć na znak sprzeciwu wobec dyktatury. I potrafiliśmy wówczas być solidarni. To, że dziś wspólnie pamiętamy, odbieram jako znak tego, że możemy wspólnie być wolni i solidarni”.
„Dzieje Polaków i Węgrów prezentujemy naprzemiennie; pokazując, jak ta historia w 1956 była równoległa i wzajemnie na siebie wpływała. Pokazujemy też, że pamięć o rewolucji węgierskiej w Polsce trwa do dziś. Z kolei na Węgrzech pamięta się o solidarności okazanej Węgrom przez Polaków. Wystawa przypomina wspólną historię obu narodów, Polaków i Węgrów, w sposób tragiczny, ale i wyjątkowy splecioną w 1956 roku. Na wieść o wydarzeniach w Polsce budapesztańscy studenci rozpoczęli demonstracje pod hasłem solidarności z Polską. Ta przerodziła się w rewolucję węgierską. Na wieść o tym, co wydarzyło się na Węgrzech, to Polacy zdali egzamin z solidarności, oddając krew, przesyłając medykamenty, udzielając pomocy” – powiedział współautor ekspozycji dr Paweł Sasanka z Biura Badań Historycznych IPN.
Uroczyste otwarcie wystawy w Poznaniu zostało poprzedzone złożeniem symbolicznych wiązanek kwiatów pod pomnikiem Poznańskiego Czerwca 1956 przez delegację Instytutu Pamięci Narodowej, węgierskiego Komitetu Pamięci Narodowej i Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie.
Dzień później, 28 czerwca 2016 r., prezes IPN dr Łukasz Kamiński i przewodnicząca NEB dr Réka Földváryné Kiss zaprezentowali wystawę Prezydentowi RP Andrzejowi Dudzie i Prezydentowi Węgier Jánosowi Áderowi.
W Warszawie wystawa prezentowana jest na dziedzińcu Sejmu RP (przed Biblioteką Sejmową), a jej uroczyste otwarcie miało miejsce 28 czerwca 2016. Uczestniczyli w nim Marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński, prezes IPN dr Łukasz Kamiński, przewodnicząca NEB dr Réka Földváryné Kiss, dr. Janos Tischler – dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie oraz Akos Engelmayer – były ambasador Węgier w Polsce. W uroczystości, obok delegacji NEB, uczestniczyli także goszczący w Polsce na zaproszenie Sejmu RP członkowie Węgiersko-Polskiej Grupy Przyjaźni na czele z Zsoltem Némethem, Przewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Węgier.
Wystawę można oglądać na dziedzińcu Sejmu w Warszawie do 7 lipca br., natomiast w Poznaniu – do 30 lipca br.
***
Wystawa „1956: Polska – Węgry. Historia – pamięć” została przygotowywana równolegle w wersji polsko-angielskiej (na potrzeby prezentacji w Polsce) i w węgiersko-angielskiej (na potrzeby prezentacji na Węgrzech).
Jest jednym w z elementów wspólnych działań Instytutu Pamięci Narodowej, Komitetu Pamięci Narodowej i Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie, realizowanych w związku z przypadającą w tym roku 60. rocznicą wydarzeń 1956 roku w Polsce i na Węgrzech. Główny przekaz działań podporządkowany jest idei walki o wolność i prawdę oraz solidarności między narodem polskim i węgierskim, niezależnej od dekretowanej odgórnie przyjaźni. Celem jest przybliżenie wypadków z 1956 roku w Polsce i na Węgrzech oraz ukazanie uniwersalnego dążenia do wolności ludzi żyjących w systemie komunistycznym. Jest to również okazja do pokazania losów dwóch narodów, które mimo różnej historii w czasie II wojny światowej znalazły się po tej samej stronie żelaznej kurtyny, oraz losów ludzi, którzy mimo trudnej sytuacji umieli walczyć o wolność, nieść sobie wzajemnie pomoc i dawać wsparcie. Równolegle w przekazie jest akcentowany polski wymiar roku 1956, począwszy od antykomunistycznej rewolty mieszkańców Poznania w 1956 roku. Działania te odbywają się pod wspólnym hasłem „1956. Polacy i Węgrzy. Razem pamiętamy”.
Od 19 sierpnia do 26 października 2016 r. wystawa będzie prezentowana na Dziedzińcu Wielkim Zamku Królewskiego w Warszawie, gdzie Biuro Edukacji Narodowej IPN przeprowadzi zajęcia edukacyjne o wydarzeniach 1956 r. w Polsce i na Węgrzech, skierowane do grup szkolnych.
W drugiej połowie 2016 r. wystawę będzie można oglądać w ponad 20 miastach w Polsce:
- Poznań, Ogród Zamkowy im. Katynia i Sybiru, al. Niepodległości, 27 czerwca – 30 lipca 2016
- Warszawa, dziedziniec Sejmu RP, 28 czerwca – 7 lipca 2016
- Lublin, dziedziniec Zamku Lubelskiego, 30 czerwca – 26 lipca 2016
- Kalwaria Zebrzydowska, Rynek Główny, lipiec 2016 r.
- Wrocław, plac przed kościołem garnizonowym pw. św. Elżbiety, 12 lipca – sierpień 2016
- Kraków, sierpień 2016
- Zamość, Muzeum Fortyfikacji i Broni „Arsenał”, sierpień 2016
- Olsztyn, sierpień 2016
- Kielce, sierpień-wrzesień 2016
- Warszawa, Dziedziniec Wielki Zamku Królewskiego w Warszawie, 19 sierpnia – 26 października 2016
- Białystok, wrzesień 2016
- Radom, wrzesień 2016
- Gdańsk, październik 2016
- Łódź, ul Piotrkowska, październik 2016
- Skierniewice, jesień 2016
- Rzeszów, jesień 2016
- Szczecin, jesień 2016
- Katowice, jesień 2016
- Tomaszów Mazowiecki, listopad 2016
- Bydgoszcz, Stary Rynek, pierwsza połowa listopada 2016
- Piotrków Trybunalski, grudzień 2016
Ponadto węgiersko-angielska wersja wystawy prezentowana jest na terenie Węgier. Jej uroczyste otwarcie na Placu Ratuszowym w Budapeszcie miało miejsce 29 czerwca r.
Fot. Natalia Cichocka (Poznań), Piotr Życieński (Warszawa)