KSIĄŻKI

Mateusz Szpytma, Sprawiedliwi i ich świat w fotografii Józefa Ulmy, Wydanie 3, zmienione, Warszawa 2023, 168 s., ISBN 978-83-8229-842-0
Józef Ulma był ogrodnikiem i działaczem społecznym. Jako fotograf amator dokumentował życie rodzinnej wsi Markowa na Podkarpaciu. Na wielu zdjęciach uwiecznił swoją żonę Wiktorię oraz małe dzieci: Stasię, Basię, Władzia, Franusia, Antosia i Marysię. W 1942 roku Ulmowie przyjęli pod swój dach poszukujących pomocy Żydów z Markowej i Łańcuta - z rodzin Goldmanów, Grünfeldów i Didnerów. Półtora roku później, 24 marca 1944 roku, wszyscy zostali zamordowani przez niemieckich żandarmów. Józef i Wiktoria Ulmowie w 1995 roku zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2023 roku zostaną beatyfikowani.

Jarosław Wąsowicz, Defensor Ecclesiae. Arcybiskup Antoni Baraniak (1904–1977). Salezjańskie koleje życia i posługi metropolity poznańskiego, Warszawa 2022, 672 s. + 24 s. wkł. il., ISBN 978-83-8229-513-9
Arcybiskup Antoni Baraniak jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci polskiego episkopatu okresu powojennego. W latach 1953–1956 był więziony przez władze komunistyczne na Rakowieckiej, a następnie w miejscach odosobnienia w Marszałkach i Krynicy. Okazał się hierarchą niezłomnym, który pomimo uciążliwych przesłuchań, wyrafinowanych tortur psychicznych i fizycznych nie dał się złamać.
Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944–1989”.

Muszyński Wojciech, Bolesław Piasecki. Początki drogi (1915–1944), IPN, Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, Warszawa 2023, 680 s. + 24 s. wkł. zdj., ISBN 978-83-8229-806-2
Praca biograficzna o Bolesławie Piaseckim, opisuje pierwsze 15 lat jego politycznej działalności w II RP i okresie wojny. Została podzielona na 5 części, które w układzie chronologicznym przedstawią różne aspekty jego aktywności jako ideologa i przywódcy narodowego radykalizmu, jednego z najbardziej skrajnych nurtów polskiego nacjonalizmu lat trzydziestych XX w., a później konspiratora i uczestnika walki zbrojnej z okupantem niemieckim i sowieckim.
KOMIKSY

Tomasz Łabuszewski, Michał Konarski, Hubert Ronek, Wojenna odyseja Antka Srebrnego 1939–1946. Zeszyt 11. „Targi mińskie" 1942 r., Warszawa 2023, 52 s., ISBN 978-83-8229-804-8
W komiksie przedstawiono historię Janki Wydry i drogę, która ostatecznie zawiodła ją w szeregi II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych pod Monte Cassino. Cofamy się do prapoczątków serii, czyli obrony Grodna i poznajemy działalność Wydzielonej Organizacji Dywersyjnej „Wachlarz”.

Witold Janik, Sławomir Czuba, Powstanie Warszawskie. Tom II. Komiks paragrafowy, wkładka historyczna Michał Komuda, Karol Mazur, Michał Wójcik, opracowanie graficzne Maciej Czaplicki, autor ilustracji Roman Kucharski, IPN, Muzeum Powstania Warszawskiego, Warszawa 2023, 112 s., ISBN 978-83-8229-811-6
Edukacyjny komiks paragrafowy Powstanie Warszawskie. Tom II to kontynuacja przygód 17-letniej Zosi ps. „Oczko” i 15-letniego Janka ps. „Wydra”. Ich historia w tym tomie rozpoczyna się 5 sierpnia na warszawskiej Woli, gdzie żołnierze batalionów „Zośka” i „Parasol” zapisują jedne z najpiękniejszych kart walk powstańczych. Oprócz starć frontowych, czytelnicy będą mogli także przyjrzeć się życiu i problemom cywili w walczącej Warszawie oraz emocjom im towarzyszącym. Książka zawiera na końcu materiał edukacyjny poświęcony powstaniu oraz biografie najważniejszych postaci.

Bitwa pod Monte Cassino 1944 r., scenariusz Tomasz Robaczewski, rysunki Huber Ronek, koncepcja serii, wkładka historyczna i konsultacja historyczna Tomasz Łabuszewski, Warszawa 2015, 42 s., ISBN 978-83-7629-839-9 (seria „Wojenna odyseja Antka Srebrnego 1939–1944”, zeszyt 4)
Antek Srebrny to prawdziwy żołnierz 2 Korpusu Polskiego – w dodatku żołnierz do zadań specjalnych. Polegają one na udaremnianiu niecnych planów przeciwników. Gra idzie teraz obardzo wysoką stawkę. Oddziały polskie szykują się właśnie do najważniejszej batalii na wojennym szlaku – bitwy o klasztor Monte Cassino. W przygotowaniach bierze udział nawet „kapral Wojtek” – I nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że jest nim prawdziwy miś. Niebawem ma się rozpocząć szturm, poprzedzony ostrzałem artyleryjskim. Na czas trzeba więc dostarczyć amunicję. Kto będzie chciał pokrzyżować plany polskich żołnierzy? Czy należy bać się „zielonych diabłów”? Kto dołączy do oddziału Antka? Na wszystkie te pytania znajdziesz odpowiedź w czwartym zeszycie serii „Wojenna odyseja Antka Srebrnego1939–1944” – Bitwa pod Monte Cassino 1944 r.
PERIODYKI

„Biuletyn IPN” nr 7-8/2023 – Wołyń. 80. rocznica
Mija osiemdziesiąt lat od rzezi wołyńskiej. Ta zbrodnia wciąż pozostaje niezabliźnioną raną. W rocznicę przedstawiamy relacje ocalonych o okrutnych napadach UPA na polskie wioski, o mordowaniu bezbronnej ludności.
Opisujemy tragicznie zakończone negocjacje przedstawicieli Polskiego Państwa Podziemnego z OUN-UPA. Ukazujemy próby stawiania oporu, bronienia polskich miejscowości i ucieczki przed rzezią.
Ukraińska Armia Powstańcza jest kojarzona jednoznacznie z nazwiskiem Stepana Bandery i ludobójstwem dokonanym na Polakach – w 1943 r. na Wołyniu
i w 1944 r. w Małopolsce Wschodniej. Czy UPA musiała pójść tą drogą? Inne cele stawiał przed ukraińską partyzantką rywal Bandery – Taras Bulba-Borowec.
Przypominamy, że głosem sumienia narodu ukraińskiego był biskup greckokatolicki Grzegorz Chomyszyn, który otwarcie krytykował działania ukraińskich nacjonalistów i starał się przekonać swoich rodaków, że nienawiść i przemoc nie może być programem politycznym chrześcijańskiego narodu ukraińskiego.
Czy szaleństwo nienawiści ogarnęło cały naród? Nie zapominamy, że blisko tysiąc Ukraińców udzielało pomocy Polakom skazanym na zagładę przez nacjonalistów ukraińskich na terenie Kresów Wschodnich. Osoby te przywołujemy na łamach „Biuletynu IPN”.
W numerze na uwagę zasługują też: artykuł o tym, jak Polacy i Ukraińcy ocalili żydowskiego sąsiada na Wołyniu oraz tekst ukazujący dysydenta, wybitnego poetę ukraińskiego Wasyla Stusa.
Dodatkiem do „Biuletynu IPN” jest płyta DVD z filmem Zmarłych pogrzebać w reżyserii Katarzyny Underwood.

„Biuletyn IPN” nr 10/2023 – I odnowił oblicze ziemi
16 października 1978 r. to data przełomowa. W 45 rocznicę wyboru św. Jana Pawła II na Stolicę Piotrową przypominamy znaczenie jego pontyfikatu.
Przed czterdziestu pięciu laty czuliśmy, że to wielka chwila, że otwiera się szansa. Ale jak wielka szansa, nie zdawaliśmy sobie sprawy. Z dzisiejszej perspektywy chyba wciąż nie uzmysławiamy sobie, jak wiele się zmieniło, dzięki temu, że na czele Kościoła stanął wtedy nasz Rodak.
Na pewno w dniu rocznicy wielokrotnie przywołamy słowa papieża wypowiedziane w Warszawie: „Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi. Tej Ziemi!”. Czy jednak pamiętamy o tym, że Duch rzeczywiście zstąpił i posługując się papieżem ODNOWIŁ OBLICZE ZIEMI?
Dodatkiem do „Biuletynu IPN” jest płyta DVD z filmem Wiara ’44 w reżyserii Wiktora Bojanowskiego. Ten film opowiada, skąd czerpali moc powstańcy warszawscy.

„Biuletyn IPN” nr 9/2023 – Wojna i zadośćuczynienie
Minister Arkadiusz Mularczyk, współautor Raportu o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej przekonuje w rozmowie z „Biuletynem IPN”, że reparacje, których się domagamy, są kwestią racji stanu. Na przykładzie potężnych firm, które prosperują od czasów hitlerowskich do dziś oraz zbrodni na Pomorzu w 1939 r. i w podwileńskich Ponarach pokazujemy, że Niemcy nie potrafiły w pełni rozliczyć się z ludobójczą przeszłością.
24 marca 1944 r. Niemcy za ratowanie Żydów zamordowali Józefa i Wiktorię Ulmów z siódemką dzieci. Przypominamy o tym w przededniu beatyfikacji całej rodziny męczenników z Markowej; prezentujemy krótko cztery filmy dokumentalne o rodzinie Ulmów.
Dodatkiem do „Biuletynu IPN” jest płyta DVD z filmem Matusia. Opowieść o sprawiedliwej w reżyserii Macieja Fijałkowskiego.