Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Prezes IPN dr Karol Nawrocki podczas otwarcia wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności”. Na zdj. prezes IPN dr Karol Nawrocki (L), zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma, Konsul Honorowy w Rosario Bartłomiej Moszoro (P) – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności”. Na zdj. o. Olaf Bochnak, Rektor Polskiej Misji Katolickiej w Argentynie (L), Andrzej Chowańczak, wiceprezes Związku Polaków w Argentynie, Agnieszka Jędrzak, dyr. BWM IPN (P) – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności”. Na zdj. Agnieszka Jędrzak, dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej IPN – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Otwarcie wystawy IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja wolności” – Buenos Aires, 12 września 2023. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Wydarzenie zgromadziło wielu znakomitych gości. Wśród obecnych byli Ambasadorowie Belgii, Japonii, Salwadoru, Irlandii, Maroka, a także przedstawicielki – dyplomatki z ambasad Ukrainy, Chorwacji oraz Peru. Z delegacją przybyli także dyplomaci z USA. Instytut Pamięci Narodowej reprezentowali m.in. prezes dr Karol Nawrocki, zastępca prezesa dr Mateusz Szpytma oraz dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej Agnieszka Jędrzak.
Podczas otwarcia wystawy do zgromadzonych przemówił dr Karol Nawrocki, który podkreślił znaczenie pamięci historycznej oraz roli Polski w wyzwoleniu Europy od totalitaryzmów.
Doskonale zdaję sobie sprawę, że wszyscy honorowi goście zgromadzeni na dzisiejszej uroczystości to ludzie, którym takie wartości jak wolność, honor i suwerenność są bardzo drogie. Wiem, że rozumieją Państwo skalę poświęcenia każdego, kto walczy za swój kraj, czy to podczas II wojny światowej, czy dzisiaj.
Otwarcie wystawy w Argentynie ma na celu nie tylko upamiętnienie roli Polaków w historii, ale także podkreślenie głębokich więzi łączących Polskę i Argentynę, która przez wiele dekad była miejscem azylu, nadziei i nowego początku dla wielu Polaków uciekających przed represjami i poszukujących wolności.
Argentyna od początków XIX wieku była miejscem schronienia i osiedlania się Polaków uciekających ze zniewolonej przez zaborców ojczyny. Znaleźli tu swoje miejsce zarówno żołnierze Napoleona, jak i kolejnych polskich zrywów wolnościowych – Powstania Listopadowego, Powstania Styczniowego.
Także od końca XIX wieku przybywali do Argentyny Polacy szukający lepszego miejsca do życia. Liczba ich stale rosła i tuż przed wybuchem wojny osiągnęła ponad 120 tysięcy. W trakcie II wojny światowej docierali do Argentyny kolejni Polacy – szacuje się, że w okresie II wojny światowej było w Argentynie około 200 tysięcy naszych obywateli.
Zakończenie II wojny światowej i utrata przez Polskę niepodległości spowodowały kolejną falę migracji. Do Argentyny przybyli liczni żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Nie chcieli oni wracać do rządzonej przez komunistów ojczyzny. W Argentynie znaleźli swoje nowe miejsce do życia. Wielu z nich odgrywało i odgrywa znaczną rolę w życiu społecznym, kulturalnym, czy gospodarczym. Na naszej wystawie prezentujemy losy kilku Polaków żyjących w ubiegłym wieku w Argentynie.
Po przemówieniach goście mieli okazję zwiedzić wystawę, która poprzez zdjęcia, dokumenty i relacje świadków ukazuje drogę Polaków do wolności. Wiele paneli poświęcono również Polakom, którzy osiedlili się w Argentynie, a także ich wkładowi w kulturę i historię tego kraju.
***
Wiktor Ostrowski w 1934 r. brał udział w wyprawie na Aconcaguę, podczas której odkryto nową drogę na najwyższy szczyt kontynentu. W 1939 r. służył w wojsku polskim, został internowany na Litwie i trafił do obozu jenieckiego w ZSRS. Wraz z Armią Polską pod dowództwem gen. Władysława Andersa walczył m.in. pod Monte Cassino. Po wojnie przebywał w Afryce, w 1947 r. osiadł w Buenos Aires. W 1975 r. powrócił do Polski. Na zdjęciu Wiktor Ostrowski ogląda czołg Sherman z 4. Pułku Pancernego „Skorpion”, Egipt, 1943 r. (fot. NAC)
Olimpiada szachowa o Puchar Hamilton-Russell w Warszawie. Mecz szachowy Polska–Argentyna. Widoczni z prawej strony stołu szachiści polscy Ksawery Tartakower (drugi z prawej), Paulin Frydman (trzeci z prawej), Mieczysław Najdorf (czwarty z prawej), z lewej strony stołu widoczni szachiści argentyńscy Roberto Grau (pierwszy z lewej), Jul Bolbochan (drugi z lewej), Pleci (trzeci z lewej), Warszawa 1935 r. (fot. NAC)
Jerzy Petersburski pochodził z warszawskiej rodziny muzyków żydowskich. Podczas II wojny światowej znalazł się na terenie ZSRS, skąd wraz z Polską Armią pod dowództwem gen. Władysława Andersa przedostał się na Bliski Wschód. W Kairze prowadził audycje radiowe dla polskich żołnierzy. W latach 1947–1967 tworzył w Ameryce Południowej (Argentyna, Brazylia, Wenezuela). W 1967 r. wrócił do Polski. Na zdjęciu zespół muzyki tanecznej Artura Golda i Jerzego Petersburskiego (trzeci z lewej) podczas występu, Warszawa, lata 1922–1939 (fot. NAC)
Kazimierz Krukowski był polskim aktorem pochodzenia żydowskiego. Po wybuchu wojny początkowo występował na terenach okupowanych przez Związek Sowiecki, następnie wstąpił do Armii Polskiej pod dowództwem gen. Władysława Andersa. Prowadził teatr wojskowy i współpracował z zespołami Polskich Sił Zbrojnych w Iraku, Palestynie, Egipcie i we Włoszech. Po wojnie pozostał na emigracji – przebywał m.in. w Argentynie, gdzie prowadził z Jerzym Petersburskim teatr El Nacional. Do kraju powrócił w 1956 r. (fot. NAC)
W dniu zakończenia II wojny światowej Silvia Valli wyszła za mąż za Stefana Szymulę, polskiego żołnierza, który stacjonował w jej rodzinnym miasteczku we Włoszech. Po wojnie wyjechali do Argentyny. Na zdjęcia Silvia Szymula w berecie męża, Urbino, Włochy, 1945 r. (fot. zbiory Silvii Szymuli, reprodukcje cyfrowe w Bibliotece Polskiej im. Ignacego Domeyki w Buenos Aires, zdjęcie udostępnione przez Fundację Ośrodka KARTA)
Silvia Szymula z domu Valli i Stefan Szymula, Dicomano, Włochy1945 r. (fot. zbiory Silvii Szymuli, reprodukcje cyfrowe w Bibliotece Polskiej im. Ignacego Domeyki w Buenos Aires, zdjęcie udostępnione przez Fundację Ośrodka KARTA)
Silvia Valli i Stefan Szymula w dniu ślubu, Dicomano, Włochy, 8 V 1945 r. (fot. zbiory Silvii Szymuli, reprodukcje cyfrowe w Bibliotece Polskiej im. Ignacego Domeyki w Buenos Aires, zdjęcie udostępnione przez Fundację Ośrodka KARTA)
Podczas wojny polsko-bolszewickiej w sierpniu 1920 r. na czele jednego z pułku ułanów Emil Słatyński zaatakował pozycje wroga pod Ciechanowem. W brawurowej akcji zniszczono sowiecką radiostację pozbawiając łączności z dowództwem całą IV Armię, której sztab został rozbity. Na zdjęciu Emil Słatyński, Ziemia Ognista, Argentyna (fot. zbiory Bartosza Słatyńskiego)
Uroczystość przy pomniku upamiętniającym odzyskanie niepodległości przez Polskę, usytuowanym przy kościele pw. św. Piotra, wzniesionym przez polskich osadników w 1919 r., Apostoles (fot. Centralne Archiwum Historyczne Redemptorystów w Wiceprowincji Resistencia, zdjęcie udostępnione przez Fundację Ośrodka KARTA)
Rodzina Widłów (oprócz najstarszego syna) na przełomie lipca i sierpnia 1937 r. wyemigrowała do Argentyny ze wsi Chobot w powiecie wielickim w Małopolsce. Od lewej: Kazimierz, Władysław Józef i Mieczysław Widła. Jako ochotnicy z Ameryki Południowej zdecydowali się dołączyć do Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii. W momencie wykonywania fotografii należeli do 16. Brygady Pancernej, 1941 r. (fot. Imperial War Museum)
Jerzy Zawisza (pierwszy z lewej) w biurze, Argentyna, lata 60. XX w., (fot. zbiory Archiwum Ojców Franciszkanów w Polskiej Misji Katolickiej w Martin Coronado, zdjęcie udostępnione przez Fundację Ośrodka KARTA)
Jerzy Zawisza w mundurze Polskich Sił Zbrojnych (fot. zbiory Archiwum Ojców Franciszkanów w Polskiej Misji Katolickiej w Martin Coronado, zdjęcie udostępnione przez Fundację Ośrodka KARTA)
Ochotnicy z Ameryki Południowej w Polskich Siłach Zbrojnych podczas wizyty prezydenta RP Władysława Raczkiewicza, Szkocja, lata 1940–1944 (fot. AIPN)
W rodzinie Widłów było dziesięcioro rodzeństwa – siedmiu braci i trzy siostry. Czterech braci wstąpiło do Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii, pięcioro rodzeństwa pozostało w Argentynie, a najstarszy brat w czasie wojny był więźniem gułagu sowieckiego . Na zdjęciu bracia Widła w Polskich Siłach Zbrojnych w Szkocji, lata 1940–1944 (fot. AIPN)
Demonstracja argentyńskiej Polonii zorganizowana w odpowiedzi na brutalne stłumienie przez komunistyczne władze protestów robotników w Poznaniu w czerwcu 1956 r. Buenos Aires, Argentyna, 1956 r. (fot. Alvi, zbiory Biblioteki Polskiej im. Ignacego Domeyki w Buenos Aires, zdjęcie udostępnione przez Fundację Ośrodka KARTA)
Polacy przed mszą św. w Apóstoles, Misiones, Argentyna, 1928 r. (fot. Stanisław Pyzik, Biblioteka Polska im. Ignacego Domeyki, zdjęcie udostępnione przez Fundację Ośrodka KARTA)
Projekt „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”
W związku z 80. rocznicą rozpoczęcia wędrówki ewakuowanej z ZSRS armii gen. Andersa Instytut Pamięci Narodowej przygotował międzynarodowy projekt edukacyjno-memoratywny „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”, który ma na celu upamiętnienie wysiłku zbrojnego Polskich Sił Zbrojnych podczas II wojny światowej oraz losów ludności cywilnej ewakuowanej z ZSRS wraz z armią gen. Andersa.
Podczas II wojny światowej polscy żołnierze walczyli na wszystkich jej frontach w obronie godności i wolności oraz w imię solidarności z innymi zniewolonymi narodami. Chcemy przypomnieć bohaterskie czyny naszych lotników w Bitwie o Anglię, zapomnianych polskich żołnierzy spod Tobruku, Narwiku czy Monte Cassino.
Projekt planowany jest na lata 2022–2025, obejmie swym zasięgiem ponad 50 państw na całym świecie i jest przykładem polityki historycznej skierowanej do trudnego, wymagającego odbiorcy. Odbiorcy, który nie wie nic albo niewiele o historii Polski. Często też posiada jej bardzo przekłamany, zdeformowany przez różne środki przekazu obraz.
Przez tytułowe „szlaki nadziei” należy rozumieć zbiorowe peregrynacje obywateli polskich w latach II wojny światowej – o charakterze zarówno wojskowym, jak i cywilnym – którym przyświecała myśl o przywróceniu wolności Polsce i światu zniewolonym przez III Rzeszę i jej sojuszników, związane z działalnością legalnych władz Rzeczypospolitej.
► Więcej o projekcie edukacyjno-memoratywnym „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”
E-Księgarnia
Видання IPN укр
