E-KsięgarniaZ przyjemnością informujemy, że 3 książki Wydawnictwa IPN zostały nominowane w tegorocznej edycji konkursu im. Wacława Felczaka i Henryka Wereszyckiego: „Szczecin czechosłowackim oknem na morza i oceany”. Szczecin w stosunkach polsko-czechosłowackich 1945–1989 Anny Szczepańskiej-Dudziak,Tajni księża. Historia nielegalnego pobytu słowackich werbistów w Polsce w latach 1957-1964 Mirosława Szumiły oraz Miasta Wolności. Poznań–Budapeszt 1956 autorstwa Rafała Reczka, Árona Máthé, Stanisława Jankowiaka i Rafała Kościańskiego.
O książkach:
Zainteresowanie Czechosłowacji położonym u ujścia Odry Szczecinem, sięgające czasów dwudziestolecia międzywojennego, pozostało aktualne także po zakończeniu II wojny światowej. Wtedy też powrócono do koncepcji umiędzynarodowienia portu i przekazania Czechosłowacji jego części w zamian za korzystne dla Polski rozstrzygnięcia w sporze o Śląsk Cieszyński. Żywe pozostawały także plany wspólnej inwestycji w postaci budowy kanału Odra–Dunaj. Pomimo deklaracji składanych już w 1945 r. przez polityków i dyplomatów oraz trwających negocjacji dotyczących możliwości korzystania przez Czechosłowację z portów polskich nie udało się do 1947 r. osiągnąć porozumień pozwalających Pradze na realizację planów uczynienia ze Szczecina portu tranzytowego (z eksterytorialną strefą) dla swoich towarów. Poza faktem, że dopiero w 1947 r. port w Szczecinie został przekazany stronie polskiej przez administrację sowiecką, na przeszkodzie w rozpoczęciu korzystnej dla obu stron współpracy gospodarczej stały polsko-czechosłowackie spory graniczne oraz brak porozumienia co do sytuacji mniejszości narodowych w obu krajach. Zanim osiągnięto kompromis w negocjacjach, strona polska czyniła starania na forum międzynarodowym o pomoc w odbudowie portu w Szczecinie i stworzenie warunków dla przejęcia znacznej części tranzytu realizowanego do tej pory przez porty niemieckie, zwłaszcza Hamburg.
Monografia przedstawia sensacyjną historię trzech młodych Słowaków ze Zgromadzenia Słowa Bożego (zakonu werbistów): Štefana Horváth, Jozefa Šaby i Róberta Borika, którzy uciekli do Polski. Dokończyli tu studia teologiczne i zostali potajemnie wyświęceni w Gnieźnie przez bp. Lucjana Bernackiego. Musieli jednak ukrywać się przed komunistyczną Służbą Bezpieczeństwa, która kilkakrotnie wpadała na ich trop.
W 1956 r. zarówno w Polsce jak i na Węgrzech doszło do wystąpienia społeczeństwa przeciwko władzy komunistycznej. Na ulice stolicy Wielkopolski 28 czerwca wyszli robotnicy z największych w regionie zakładów pracy. Przez kilka godzin trwały walki, które zakończyło wejście do miasta wojska. Pokojowa manifestacja 23 października w Budapeszcie, podczas której głoszono poparcie dla zmian na szczycie władzy w Polsce, przerodziła się w powstanie. W Moskwie, wobec utraty zaufania Kremla do ówczesnych władz komunistycznych oraz groźby wyjścia Węgier z Układu Warszawskiego, podjęto decyzję o zbrojnej interwencji, która zakończyła się krwawą pacyfikacją kraju.
Uroczystość wręczenia Nagrody im. Wacława Felczaka i Henryka Wereszyckiego odbędzie się 13 grudnia 2022 r. o godz. 12.00 w sali nr 30 Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydarzenie będzie można obejrzeć online, za pośrednictwem platformy MS Teams, pod linkiem: Uroczystość wręczenia Nagrody im. W. Felczaka i H. Wereszyckiego 2022.
O konkursie:
Nagroda im. Wacława Felczaka i Henryka Wereszyckiego ustanowiona została w 2001 roku przez Polskie Towarzystwo Historyczne – Oddział w Krakowie i Wydział Historyczny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ta prestiżowa nagroda historyczna przyznawana jest corocznie w uznaniu wybitnych osiągnięć jednemu z grona polskich lub zagranicznych autorów zajmujących się dziejami Europy Środkowo-Wschodniej za prace, które ukazały się w ostatnich 3 latach.
Patroni Nagrody – Henryk Wereszycki i Wacław Felczak – to wybitni znawcy i badacze dziejów Europy Środkowo-Wschodniej. Prof. Henryk Wereszycki zajmował się dziejami Polski porozbiorowej, historii dyplomacji europejskiej w XIX wieku i monarchii habsburskiej, był autorem wielu dzieł fundamentalnych dla polskiej historiografii. Prof. Wacław Felczak zajmował się zaś badaniami historii Węgier, Europy Środkowej i Słowiańszczyzny południowej w XIX i XX wieku. Jego dorobek naukowy znany jest na cały świecie.