E-Księgarnia
W uroczystościach pogrzebowych na Westerplatte wzięli udział Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda, prezes IPN dr Karol Nawrocki, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dr hab. Grzegorz Berendt, a także liczni przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, rodziny Westerplatczyków, kombatanci i mieszkańcy Gdańska.
Uroczystości na Westerplatte poprzedziła poranna Msza św. w kościele św. Brygidy w Gdańsku, gdzie już w przeddzień uroczystości zostały złożone trumny ze szczątkami bohaterskich żołnierzy, odnalezionych po 80 latach w miejscu, gdzie zostali zabici przez Niemców. W kościele także, w wigilię uroczystości, odbył się wyjątkowy koncert „Requiem Pamięci Poległych Obrońców Westerplatte”.
Po mszy w bazylice św. Brygidy kondukt z dziesięcioma trumnami wyruszył ulicami Gdańska na Westerplatte. Egzekwie pogrzebowe na nowym Cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego odprawił biskup polowy Wojska Polskiego Wiesław Lachowicz. Do zebranych przemówił prezydent RP Andrzej Duda.
– To niezwykła chwila i miejsce – symbol walki o wolność, miejsce, w którym rozpoczęła się II wojna światowa. (…) To miejsce odzyskuje wymiar taki, jaki powinien mieć dla polskiej historii, dla obrońców Westerplatte, dla następnych pokoleń – mówił prezydent Duda. – Polscy żołnierze, ich najbliżsi, ci tu i teraz, którzy służą i będą służyli w Wojsku Polskim muszą wiedzieć, że Polacy i Polska podnoszą się jak trawa, że Polska przychodzi po swoich poległych, oddaje im hołd, zwraca najbliższym.
Pochowani zostali: mjr. Henryk Sucharski, plutonowy Adolf Petzelt, kapral Bronisław Perucki, kapral Jan Gębura, starszy strzelec Władysław Okrasa (Okraszewski), legionista Józef Kita, starszy legionista Ignacy Zatorski, starszy legionista Zygmunt Zięba oraz dwóch niezidentyfikowanych obrońców Westerplatte.
Po uroczystym pogrzebie prezydent Andrzej Duda przekazał flagi państwowe okrywające trumny bohaterów ich krewnym oraz prezesowi IPN i dyrektorowi Muzeum II Wojny światowej. Oddano salwę honorową, a przy grobach poległych złożono wieniec od Narodu.
Wydarzenie było współorganizowane przez Instytut Pamięci Narodowej, Ministerstwo Obrony Narodowej oraz Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Budowę cmentarza dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
***
Przez 80 lat spoczywali nie w mogiłach, ale w miejscu, gdzie polegli z rąk Niemców. Jesienią 2019 roku zespół archeologów z Muzeum II Wojny Światowej odnalazł szczątki dziewięciu obrońców Westerplatte, którzy doczekali się dziś godnego pochówku. Dzięki współpracy muzeum, Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie oraz Instytutu Pamięci Narodowej po ponad 80 latach udało się ustalić tożsamość siedmiu poległych.
W 2019 roku roku prokuratorzy IPN rozpoczęli śledztwo w sprawie zbrodni wojennej i zbrodni przeciwko ludzkości, polegającej na dokonaniu przez żołnierzy oddziałów niemieckich w pierwszych dniach września 1939 roku zabójstw żołnierzy Wojska Polskiego na terenie Wojskowej Składnicy Tranzytowej Westerplatte. W oparciu o zgromadzony w toku śledztwa materiał porównawczy, pobrany przez prokuratora IPN od żyjących krewnych poległych żołnierzy Westerplatte, w wyniku prac zespołu biegłych genetyków sądowych pod kierunkiem dr. hab. Andrzeja Ossowskiego zidentyfikowano siedmiu żołnierzy poległych na Polu Bitewnym Westerplatte.
Poznaj obrońców Westerplatte
- plutonowy Adolf Petzelt (1906 – 1939), urodzony 17 listopada 1906 r. w Kałuszu. Syn Edwarda i Marianny z domu Płoskonka. Na Westerplatte od 20 września 1938 r. Dowódca Wartowni nr 5. Zginął 2 września 1939 r. w trakcie bombardowania Westerplatte w wartowni nr 5. Pochowany przy willi oficerskiej po zakończeniu walk.
- kapral Bronisław Perucki (1915 – 1939), urodzony w 1915 r. (dokładna data nie jest znana) najprawdopodobniej we wsi Rączki (woj. świętokrzyskie). Syn Kacpra i Katarzyny z domu Gaj. Przybyły na Westerplatte wraz z ostatnim wzmocnieniem 13 sierpnia 1939 r. Przypisany do załogi wartowni nr 5. Zginął w jej wnętrzu w trakcie nalotu 2 września 1939 r. Pochowany przy willi oficerskiej w zbiorowej mogile po zakończeniu walk.
- kapral Jan Gębura (1915 – 1939), urodzony 20 czerwca 1915 r. w Połągwi. Syn Józefa i Walerii z domu Klepacz. Zameldował się na Westerplatte wraz z wiosenną zmianą 17 marca 1939 r. Żołnierz z obsady Wartowni nr 5, zginął 2 września w trakcie bombardowania Westerplatte, pochowany przy willi oficerskiej w zbiorowej mogile po zakończeniu walk.
- starszy strzelec Władysław Okrasa (1916 – 1939), urodzony 2 października 1916 r. w Skolimowie pod Warszawą. Syn Tomasza i Sabiny z domu Munch. Na terenie składnicy od 30 lipca 1939 r. Żołnierz odpowiedzialny za aprowizację i wyżywienie załogi. Poległ 2 września 1939 r. w trakcie nalotu na Westerplatte w Wartowni nr 5. Pochowany przy willi oficerskiej w zbiorowej mogile po zakończeniu walk.
- legionista Józef Kita (1915 – 1939), urodzony w 1915 r. (dokładna data nie jest znana) w Sędziszowie, pow. Jędrzejów. Syn Andrzeja i Marianny. Zameldował się na Westerplatte wraz z wiosenną zmianą 17 marca 1939 r. Został wybrany ordynansem komendanta składnicy. Przypisany do załogi wartowni nr 5. Żołnierz z obsady Wartowni nr 5, zginął 2 września w trakcie bombardowania Westerplatte, pochowany przy willi oficerskiej w zbiorowej mogile po zakończeniu walk.
- starszy legionista Ignacy Zatorski, ur. 25 lipca 1915 r. we wsi Baranów (obecnie Suchedniów, mieszkał w Bugaju gm. Suchedniów, woj. świętokrzyskie). Syn Andrzeja i Marianny z domu Mendakiewicz. Służbę wojskową odbywał w 4. pułku piechoty legionów w Kielcach. Przybył na Westerplatte w dniu 30 marca 1939 r. w stopniu starszego legionisty jako celowniczy ckm. Od 17 sierpnia 1939 r. został przypisany do 1. drużyny I plutonu, mającego obsadzać wschodnie placówki systemu obronnego Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. 31 sierpnia 1939 r. rozkazem dziennym Dowódcy Oddziału Wartowniczego kpt. Franciszka Dąbrowskiego przypisany do obsady wartowni nr 5. Brał udział w odpieraniu pierwszego niemieckiego szturmu na teren Składnicy w ramach obsady placówki Wał kpr. E. Szamlewskiego. Następnie walczył w rejonie wartowni nr 5. Po południu 2 września 1939 roku Zatorski znajdował się w wartowni nr 5, w której zginął w trakcie nalotu Luftwaffe. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Orderu VM, V klasy (w 1945 r.). Rozkazem Personalnym Naczelnego Dowództwa WP Nr 749 z dnia 30. sierpnia 1945 r. za obronę Westerplatte.
- starszy legionista Zygmunt Zięba – urodził się w 1914 r. Na Westerplatte trafił w stopniu legionisty we wrześniu 1938 r. z 5. Pułku Piechoty Legionów w Wilnie. Początek działań bojowych zastał go w rejonie placówki „Prom”, stanowiącej wschodni odcinek obrony. Tam został ranny w głowę. Przeniesiono go do punktu opatrunkowego znajdującego się w koszarach. Podczas bombardowania składnicy 2 września 1939 r. został ponownie ranny – tym razem w brzuch. Rana okazała się śmiertelna. Za najwyższe poświęcenie i poniesioną ofiarę st. legionista Zygmunt Zięba został odznaczony w 1945 r. orderem Virtuti Militari V klasy.
***
1 września 1939 r. nastąpił atak Niemiec na Polskę i początek II wojny światowej. O godz. 4.45 niemiecki pancernik szkolny „Schleswig-Holstein” rozpoczął ostrzał Westerplatte, Wojskowej Składnicy Tranzytowej na terenie Wolnego Miasta Gdańska, bronionej przez załogę (około 200 żołnierzy) pod dowództwem mjr. Henryka Sucharskiego i kpt. Franciszka Dąbrowskiego. Przez siedem dni bohatersko odpierała ona powtarzające się ataki niemieckie z morza, ziemi i powietrza, stając się symbolem polskiego oporu.
►O śledztwie Instytutu Pamięci Narodowej
►Film dokumentalny „Identyfikacja obrońców Westerplatte” z cyklu „Ekspertyza”
►Pięciu obrońców Westerplatte zostało zidentyfikowanych