E-Księgarnia
Podczas uroczystego otwarcia wystawy na bulwarze Zygmunta Augusta w Elblągu prezes Instytutu Pamięci Narodowej przypomniał, że przekop Mierzei Wiślanej, swobodny dostęp Elbląga do basenu Morza Bałtyckiego ma swoją długoletnią tradycję, sięgającą końca XVI wieku.
– Nasza wystawa jest o historii, o przeszłości, ale jednym z zadań historii i przeszłości jest budowanie lepszej przyszłości. Ta historia uczy nas tego, iż przekop Mierzei Wiślanej daje szansę nie tylko Elblągowi, ale także całej Polsce na pokazanie, że jesteśmy wolnymi ludźmi w niepodległej, suwerennej i demokratycznej Rzeczpospolitej
– podkreślił i dodał, że decyzja o przekopie Mierzei Wiślanej kieruje Polskę w stronę bezpieczeństwa i dobrobytu.
Uroczyste otwarcie kanału na Mierzei Wiślanej łączącego Zalew Wiślany z Morzem Bałtyckim odbędzie się 17 września 2022 roku – 83 lata od wkroczenia Armii Czerwonej na tereny Rzeczypospolitej. W 1939 roku agresor zajął połowę obszaru Polski, by następnie przez niemal dwa lata prowadzić okrutną politykę eksterminacji i sowietyzacji Kresów Wschodnich. Kontynuował ją po zakończeniu II wojny światowej, narzucając Polsce nowe granice, ustrój i znienawidzony rząd komunistyczny.
Zależność od Związku Sowieckiego nie zakończyła się wraz z obaleniem komunizmu w 1989 roku. Kilkadziesiąt lat istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zostawiło liczne więzy mentalne, gospodarcze i geopolityczne, z którymi musiała się zmagać III Rzeczypospolita. Jednym z takich więzów była zależność żeglugi i rozwoju gospodarczego regionu elbląskiego od Cieśniny Piławskiej będącej pod kontrolą Rosji. Prezentowana wystawa pokazuje kolejne etapy idei powstania przekopu Mierzei Wiślanej, który mając głębokie historyczne korzenie stał się w obecnych czasach koniecznością. Data 17 września 2022 roku – otwarcia przekopu Mierzei Wiślanej – stanowi w ten sposób kolejny element końca uzależnienia Polski od Moskwy.
Na otwarcie wystawy Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku przygotował okolicznościowy katalog, w którym słowo wstępu zamieścił prezes IPN:
24 lutego 2022 roku porządek, który znaliśmy legł w gruzach, a świat stanął u progu kolejnej straszliwej wojny. Federacja Rosyjska napadła na niepodległą Ukrainę, rozpoczynając pełnoskalowe działania wojenne, nazywane eufemistycznie na użytek wewnętrzny „specjalną operacją wojskową” mającą na celu przeprowadzenie przymusowej demilitaryzacji i rzekomej denazyfikacji naszego wschodniego sąsiada. W tym miejscu nie sposób nie zauważyć analogi z dramatem Rzeczypospolitej Polskiej z 17 września 1939 r., gdy Związek Sowiecki wprowadzając w życie ustalenia tajnego porozumienia z niemiecką III Rzeszą (pakt Ribbentrop-Mołotow) pod pozorem „wewnętrznego bankructwa państwa polskiego” oraz „troski o zamieszkującą terytorium Polski bratnią ludność ukraińską i białoruską” zbrojnie wkroczył na terytorium naszej ojczyzny. Tym samym rozpoczął się okres masowych aresztowań elity polskiej, ludobójstwa bezbronnych oficerów Wojska Polskiego w Katyniu, Charkowie i Twerze, deportacji ludności polskiej na wschód Związku Sowieckiego oraz okupacji Polski zakończonej 4 czerwca 1989 r.
Obecnie nowa rzeczywistość, w której się znaleźliśmy tym bardziej uzmysławia nam, jak ważne jest bezpieczeństwo, suwerenność i niezależność gospodarcza naszej Ojczyzny. Tak jak próba uniezależnienia się II Rzeczypospolitej od Wolnego Miasta Gdańska leżała u podstaw strategicznej decyzji o budowie portu w Gdyni, tak łamanie przez stronę rosyjską umów dwustronnych i utrudnienia żeglugi przez Cieśninę Piławska stały się kamieniem milowym budowy kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną otwierającego miastu Elbląg i całemu regionowi swobodną i niezależną drogę na Morze Bałtyckie, dającą szanse na trwały rozwój.
Zakończona inwestycja budowy kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną nabiera nowego wymiaru. Jest efektem prawie trzydziestu lat wysiłków i starań wielu polityków i samorządowców regionu elbląskiego w wolnej Polsce przy wymiernym wsparciu czynników rządowych. Przekop Mierzei Wiślanej to nie tylko nowe możliwości i nowe horyzonty dla Polski, to nowa gwarancja niezależności i bezpieczeństwa.
Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej
Wybrane panele z wystawy
Wystawa przygotowana przez Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku
- Koncepcja wystawy: dr Paweł Piotr Warot, dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku
- Autorzy wystawy: Karol Lisiecki, Justyna Pazda, Wojciech Wabik
Katalog wystawy „Przekop Mierzei Wiślanej. Historyczna konieczność”