Instytut Pamięci Narodowej Dzień Ojca – składamy najlepsze życzenia - Aktualności -

Odbudowa państwa polskiego po 123 latach niewoli była wydarzeniem przełomowym. Odrodzenie Rzeczpospolitej nie byłoby jednak możliwe bez Ojców Niepodległości – wybitnych polityków, dyplomatów i wojskowych. Przypominamy o nich wystawą, którą wciąż można pobrać z naszej strony internetowej.

Zapraszamy na wirtualny spacer po wystawie

***

Oddział IPN w Białymstoku przygotował infografiki przedstawiające dzieci, które zainspirowane postawą ojców również postanowiły służyć Polsce. Wiązało się to z udźwignięciem nazwiska i zmierzeniu się z legendą. Wartości wpojone w domu pozwoliły im jednak sprostać temu zadaniu i zapisać własną kartę w dziejach naszej historii.

Marszałek Józef Piłsudski

Przyszedł na świat 5 stycznia 1867 roku. W 1885 r. rozpoczął studia w Charkowie. Zaangażował się wtedy w działalność rewolucyjną. Dwa lata później został aresztowany i skazany na 5 lat Sybiru. Po powrocie z zesłania zaangażował się w działania Polskiej Partii Socjalistycznej. W czasie I wojny światowej stanął na czele Legionów Polskich. Po tzw. „kryzysie przysięgowym” został osadzony w magdeburskiej twierdzy. Wrócił do Warszawy 10 listopada 1918 r., a dzień później rada Regencyjna przekazała mu dowództwo nad formowanym Wojskiem Polskim. 14 listopada przekazała ona Piłsudskiemu również władzę zwierzchnią w Królestwie Polskim, którą miał dzierżyć do momentu powołania rządu narodowego. Pełnił tę funkcję do 11 grudnia 1922 roku. Do polityki wrócił w maju 1926 r. i rządził aż do swojej śmierci 12 maja 1935 roku.

Był dwukrotnie żonaty: z Marią Koplewską (primo voto Juszkiewicz) i z Aleksandrą Szczerbińską, matką jego dwóch córek: Wandy i Jadwigi.

Wanda Piłsudska
Urodziła się w 1918 r. Po ataku na Polskę we wrześniu 1939 r. razem z matką i siostrą wyjechała z kraju. W Anglii skończyła medycynę i rozpoczęła pracę w polskim szpitalu. Kultywowała również pamięć o ojcu angażując się w działalność Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w Londynie i Nowym Jorku. Po upadku komunizmu wróciła do Polski i przez lata aktywnie działała na rzecz upamiętnienia ojca. Zmarła w 2001 r.

Jadwiga Piłsudska
Urodziła się w 1920 r. W okresie międzywojennym została oblatywaczem szybowców. Po przybyciu z matką i siostrą do Anglii, podjęła nieudane próby dołączenia do brytyjskiej służby pomocniczej Royal Air Force. Udało jej się to dopiero w 1942 r. W czasie służby oceniano ją jako pilota z ponadprzeciętnymi umiejętnościami. W okresie powojennym zaangażowana była w działalność Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w Londynie i Nowym Jorku. W latach 80. wspomagała opozycjonistów z „Solidarności”. Zmarła w 2014 r.

Ignacy Mościcki – prezydent II RP, chemik i polityk

Wywodził się z rodziny szlacheckiej z Mazowsza o ugruntowanych tradycjach patriotycznych: dziadek ze strony ojca, Walenty, brał udział w powstaniu listopadowym, a ojciec, Faustyn Walenty, razem z braćmi walczył w powstaniu styczniowym.

Był wybitnym specjalistą w dziedzinie elektrochemii i autorem oryginalnej metody wytwarzania kawasu azotowego. Skonstruował ponadto kondensatory wysokiego napięcia, był twórcą technologii syntezy cyjanowodoru i wynalazcą wielu patentów przemysłowych. W niepodległej Polsce zaangażował się w budowę przemysłu chemicznego. Utworzył Chemiczny Instytut Badawczy, w końcu 1925 r. objął zaś Katedrę Elektrochemii Technicznej Politechniki Warszawskiej. Od połowy 1922 r. kierował Państwową Fabryką Związków Azotowych w Chorzowie, a w latach 1928–1930 Państwowymi Zakładami Związków Azotowych w Tarnowie. W tym ostatnim przypadku jedynie nominalnie, od czerwca 1926 r. sprawował bowiem urząd prezydenta RP.

Starał się wywierać wpływ na kierunki rozwoju gospodarczego kraju. Ponowny wybór na prezydenta w maju 1933 r. sprawił, że uaktywnił się również na polu politycznym. Po śmierci Piłsudskiego stał na czele tzw. grupy zamkowej, frakcji obozu sanacyjnego współrządzącej z gronem polityków skupionych wokół marszałka Rydza-Śmigłego. 1 września 1939 r. wydał odezwę, wzywając do skupienia się wokół „Wodza Naczelnego i sił zbrojnych”, by w ten sposób dać „godną odpowiedź napastnikowi”. Z powodu szybkich postępów wojsk niemieckich i agresji sowieckiej wieczorem 17 września Mościcki ewakuował się do Rumunii, gdzie został internowany. Urząd złożył 30 września 1939 r. W końcu tego roku udał się z Rumunii do Szwajcarii, gdzie zmarł w październiku 1946 r.

Michał Mościcki
Syn prezydenta RP urodził się w 1894 r. Ukończył Szkołę Nauk Politycznych w Paryżu. Jako sekretarz Kazimierza Dłuskiego wziął udział w Konferencji w Paryżu. W czasie wojny polsko-bolszewickiej służył w Wojsku Polskim. W latach dwudziestych pracował w placówkach dyplomatycznych w Japonii, Francji czy Austrii. Jako dyplomata działał w Tokio oraz Brukseli. Wielokrotnie odznaczany, m.in. przez władze Jugosławii, Portugalii, Hiszpanii, Bułgarii, Węgier czy Włoch. Zmarł w 1961 r.

Generał Józef Dowbor-Muśnicki

Generał bronik WP i głównodowodzący powstania wielkopolskiego wywodził się z litewskiego rodu Dowborów herbu Przyjaciel. Karierę rozpoczął w szeregach armii rosyjskiej. W latach 1904-1905 był uczestnikiem wojny rosyjsko-japońskiej. Po obaleniu caratu oddał się do dyspozycji Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego, zrzeszającego żołnierzy polskiego pochodzenia w rosyjskim wojsku. W lipcu 1917 został dowódcą I Korpusu Polskiego w Rosji. 16 stycznia 1919 roku objął komendę nad Armią Wielkopolską, którą z dużym powodzeniem organizował. Ostatnie 17 lat życia spędził na wsi, zajmując się majątkiem i spisywaniem pamiętników. Zmarł w 1937 r. Z małżeństwa z Agnieszką z Korsońskich miał czworo dzieci: Giedymina, Olgierda, Janinę i Agnieszkę.

Agnieszka Dowbor-Muśnicka
Urodziła się w 1919 r. W czasie II wojny światowej była poszukiwana przez Gestapo, ze względu na zasługi jej ojca. Przebywając w Warszawie zaangażowała się w działalność konspiracyjną w Organizacji Wojskowej „Wilki”, w której działał m.in. olimpijczyk – Janusz Kusociński. W kwietniu 1940 r. „Gusia” została aresztowana i osadzona na Pawiaku. W czerwcu 1940 r. razem z działaczami „Wilków” została rozstrzelana w Palmirach.

Janina Lewandowska
Urodziła się w 1908 r. Od młodzieńczych lat interesowała się śpiewem i lotnictwem. W okresie międzywojennym przeszła kursy i szkolenia na lotnika. Po agresji Niemiec i Związku Sowieckiego służyła w polskim lotnictwie. Do niewoli sowieckiej dostała się 22 września 1939 r. Przebywała w obozie w Kozielsku. Zginęła prawdopodobnie w swoje urodziny, czyli 22 kwietnia 1940 r. Była jedyną kobietą zamordowaną w Zbrodni Katyńskiej.

Fotografie Agnieszki oraz Janiny pochodzą ze zbiorów Muzeum Powstańców Wielkopolskich.

***
Ojcostwo to nie tylko więzy krwi, ale też gotowość do oddania życia za innych. Wiedzieli o tym ojciec Maksymilan Kolbe – franciszkanin, który w KL Auschwitz dobrowolnie zgodził się na śmierć za Franciszka Gajowniczka czy Janusz Korczak – ojciec sierot, z którymi zginął w Treblince, rtm. Witold Pilecki czy Józef Ulma.