Nawigacja

Aktualności

Przekazanie do Muzeum Treblinka przedmiotów należących do zamordowanych w Miejscu Straceń w pobliżu Karnego Obozu Pracy Treblinka I – 27 stycznia 2022

W Międzynarodowym Dniu Pamięci o Ofiarach Holokaustu na terenie Muzeum Treblinka odbyła się konferencja prasowa z udziałem prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego, podczas której placówce muzealnej przekazano przedmioty należące do więźniów niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady i obozu pracy z lat 1941–1944, odnalezione podczas prac Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie.

Konferencja prasowa dotycząca przekazania Muzeum w Treblince przedmiotów należących do zamordowanych w Miejscu Straceń w pobliżu Karnego Obozu Pracy Treblinka I – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Dr Karol Nawrocki, prezes IPN, podczas konferencji prasowej w Muzeum w Treblince – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Prok. Andrzej Pozorski, dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zastępca Prokuratora Generalnego podczas konferencji prasowej w Muzeum w Treblince – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Dr Edward Kopówka, dyrektor Muzeum Treblinka (P) podczas konferencji prasowej – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Prok. Marek Rabiega, naczelnik Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Konferencja prasowa dotycząca przekazania Muzeum w Treblince przedmiotów należących do zamordowanych w Miejscu Straceń w pobliżu Karnego Obozu Pracy Treblinka I – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Przedmioty należące do zamordowanych w Miejscu Straceń w pobliżu Karnego Obozu Pracy Treblinka I przekazane Muzeum w Treblince – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Przedmioty należące do zamordowanych w Miejscu Straceń w pobliżu Karnego Obozu Pracy Treblinka I przekazane Muzeum w Treblince – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Przedmioty należące do zamordowanych w Miejscu Straceń w pobliżu Karnego Obozu Pracy Treblinka I przekazane Muzeum w Treblince – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Wizyta przedstawicieli IPN w Muzeum Treblinka – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Wizyta przedstawicieli IPN w Muzeum Treblinka – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Wizyta przedstawicieli IPN w Muzeum Treblinka – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Przedstawiciele IPN złożyli kwiaty pod pomnikiem Ofiar Obozu Zagłady w Treblince – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Wizyta przedstawicieli IPN w Muzeum Treblinka, gdzie w latach 1941–1944 funkcjonował niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Wizyta przedstawicieli IPN w Muzeum Treblinka, gdzie w latach 1941–1944 funkcjonował niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Wizyta przedstawicieli IPN w Muzeum Treblinka, gdzie w latach 1941–1944 funkcjonował niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)
Wizyta przedstawicieli IPN w Muzeum Treblinka, gdzie w latach 1941–1944 funkcjonował niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy – 27 stycznia 2022. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)

Dziś przekazujemy więcej niż eksponaty, przekazujemy dowody nieludzkiego cierpienia, nieludzkiej śmierci, przekazujemy dowody zbrodni niemieckiej na polskich obywatelach, ale przekazujemy także dowody zwycięstwa pamięci nad amnezją – powiedział w Muzeum w Treblince dr Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej.

W konferencji, obok prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego, uczestniczyli: prok. Andrzej Pozorski, dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zastępca Prokuratora Generalnego prok. Marek Rabiega, naczelnik Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie oraz dr Edward Kopówka, dyrektor Muzeum Treblinka. Niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady i obozu pracy (1941–1944).  

Dziś Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. IPN nigdy nie pozwoli na to, aby zdominowała nas narodowa i międzynarodowa amnezja o ofiarach niemieckiego nazizmu, ale też o sprawcach tych przerażających zbrodni – zaznaczył prezes IPN dr Karol Nawrocki.

I kontynuował: – Niemcom wystarczyły dwie albo trzy godziny, aby zamordować sześć tysięcy ludzi. Mordowali ich kilka razy dziennie. Skala zbrodni dziennych dochodziła do 20 tysięcy. Tych ludzi nie tylko mordowano, ale najpierw ich okradano, grabiono, potem mordowano w komorach gazowych. Niemcy chcieli zatrzeć ślady tych przerażających zbrodni. I dlatego dziś tutaj jesteśmy, bo Instytut Pamięci Narodowej, państwo polskie, Muzeum w Treblince, nie pozwoli na to, aby ta pamięć zginęła. Nie pozwoli na to, aby zbrodniarze nie stanęli przed trybunałem historii, abyśmy mogli zapomnieć o ofiarach.

Wśród  ponad 200 odnalezionych w czasie śledztwa przedmiotów znajdują się fragmenty ubrań i butów – guziki, klamry, sprzączki do pasków, but z widoczną sygnaturą producenta ,,RYGAWAR”, medalik czy sygnet. Przekazano również przedmioty użytkowe z tamtego okresu – łyżki, scyzoryki, grzebienie, naczynia, polskie monety z lat 30. XX wieku, blaszane i emaliowane naczynia oraz kubki. Wśród artefaktów odnalezionych w czasie prac archeologicznych, które zostaną teraz włączone do zbiorów Muzeum Treblinka, jest również odznaka funkcjonariusza żydowskiej policji w getcie w Falenicy. Kolejną kategorię przedmiotów stanowią elementy amunicji i uzbrojenia.

Były to tak naprawdę pierwsze tak kompleksowe badania terenu, na którym mogły znajdować się mogiły ofiar tego obozu zaznaczył prok. Andrzej Pozorski, dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i zastępca Prokuratora Generalnego.

Przedmioty odnaleziono w trakcie prac prowadzonych w dniach 12–29 listopada 2019 roku. W tym czasie prokuratorzy Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie: Krzysztof Bukowski oraz Marek Rabiega, w ramach śledztwa prowadzonego w sprawie zbrodni dokonanych w latach 1941–1944 na więźniach niemieckiego obozu pracy przymusowej Treblinka I, przeprowadzili oględziny tzw. Miejsca Straceń oraz pobliskiego terenu.  

Oględziny miały charakter badań powierzchniowych gruntu. – Teren został podzielony na sektory. Przed podjęciem prac inwazyjnych były prace powierzchniowe, polegające na poszukiwaniu tych artefaktów – opisywał prace prok. Marek Rabiega, naczelnik Oddziałowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Szczecinie. Oględziny terenu zostały przeprowadzone z udziałem biegłych z zakresu fotogrametrii i systemów informacji przestrzennej, archeologii, kryminalistyki, antropologii i medycyny sądowej na obszarze 7200 m kw. Prace prowadzone przez zespół biegłych z krajowych i zagranicznych placówek naukowych (z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Politechniki Warszawskiej, University of Science and Technology in Trondheim, Austrian Academy of Sciences oraz Staffordshire University) doprowadziły do ujawnienia nieznanego wcześniej miejsca ukrycia zwłok zamordowanych tam więźniów. Ujawniono szczątki co najmniej 53 osób. Oględzinom poddano ponad 10 tys. kości i  innych fragmentów, zabezpieczono ponad 200 dowodów rzeczowych.

Jak podkreślał prok. Pozorski: – Te oględziny miały dwa cele. Po pierwsze chcieliśmy ustalić miejsca mogił masowych czy też pojedynczych, gdzie mogły się znajdować ofiary tego obozu, a z drugiej strony chcieliśmy ustalić miejsce egzekucji. Prok. Pozorski zaznaczył: Działania, jakie podjęliśmy, to z jednej strony było zebranie materiału dowodowego, ale z drugiej strony to była ochrona dziedzictwa narodowego. 

Po tym, jak prokuratorzy przedstawili relację z prac prowadzonych na terenie przylegającym do niemieckiego Karnego Obozu Pracy przymusowej Treblinka I, zaprezentowano film „Na straży pamięci tych, którzy zginęli za niepodległą. Poszukiwania ofiar niemieckiego obozu pracy przymusowej Treblinka I”. 

Na koniec dr Edward Kopówka, dyrektor Muzeum Treblinka. Niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady i obozu pracy (1941–1944) podziękował wszystkim, którzy przybyli dziś do „miejsca, gdzie zamordowano prawie milion osób: Żydów, Romów i Polaków”. I przypominał, czym był – w odróżnieniu od niemieckiego Karnego Obozu Pracy przymusowej Treblinka I – obóz zagłady Treblinka II: Obóz zagłady Treblinka II został wybudowany, aby zniszczyć, zamordować Żydów, głównie z getta warszawskiego, białostockiego jak również innych gett, które znajdowały się w okolicy.

Dyrektor Edward Kopówka podkreślał, że „przez wiele lat teren Miejsca Straceń nie był obiektem analiz terenowych. Dopiero od 2013 roku wznowiono badania na tym obszarze.”

Miejsce Pamięci Treblinka jest świadectwem wielkiego okrucieństwa, jakie spotkało ludność żydowską, Polaków i Romów z rąk niemieckiego okupanta w czasie II wojny światowej. Cały teren należy traktować jako cmentarz niewinnych ofiar systemu totalitarnego – podkreślał dyrektor Muzeum Treblinka i dodał:

Dla Muzeum badania prowadzone przez IPN były znaczącym sygnałem, jak wiele jeszcze nie wiemy o historii obozu – zaznaczył dyrektor Muzeum Edward Kopówka.

***

Niemiecki Karny Obóz Pracy przymusowej Treblinka I funkcjonował od lata 1941 r. do końca lipca 1944 r. Pomysłodawcą i organizatorem był starosta powiatowy w Sokołowie Podlaskim Ernst Gramss. Komendantem przez cały okres był Theo van Eupen. Obóz Treblinka I oficjalnie został utworzony zarządzeniem niemieckiego gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera z 14 listopada 1941 r. Zajmował obszar 17 hektarów i był oddalony o 2 kilometry od niemieckiego obozu zagłady Treblinka II.

Obsługa niemiecka liczyła około 20 osób. Do pomocy mieli oni kompanie strażników, głównie Ukraińców, w liczbie około 100 osób. Przez niemiecki karny obóz pracy przymusowej Treblinka I przeszło 20 000 więźniów, z czego około 10 000 zmarło lub zostało rozstrzelanych. Większość osadzonych tu więźniów stanowili Polacy. Natomiast do obozu zagłady Treblinka II trafiała przede wszystkim ludność żydowska i romska.

Las przylegający do obozu pracy Treblinka I był miejscem, gdzie grzebano zwłoki zmarłych podczas ciężkich prac, rozstrzeliwano rannych i wycieńczonych, skazanych na śmierć za wykroczenia obozowe.

W tym miejscu dokonywano również egzekucji osób aresztowanych w czasie łapanek –  przywożonych z Warszawy i Sokołowa Podlaskiego, było to również miejsce straceń więźniów Pawiaka. Treblinka I stała się więc dla wielu Polaków ostatnią stacją ich drogi krzyżowej.

Konferencja była transmitowana na kanale IPNtv:

Więcej o historii obozu

do góry