Instytut Pamięci Narodowej „Gorzki pokój. Traktat ryski 1921 r.” – wystawa IPN na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie - Aktualności -

przesuń wstecz zdjęcia

przesuń dalej zdjecia

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

W inauguracji wystaw wzięła udział wicemarszałek Sejmu Małgorzata Gosiewska, która odczytała list marszałek Sejmu RP Elżbiety Witek. „Stulecie ugody pokojowej z marca 1921 roku stwarza okazję do przypomnienia tego nieco zapomnianego wątku z polskiej historii, przyjrzenia się jej twórcom, zaprezentowania genezy traktatu oraz przedstawienia bliskich i odległych jego konsekwencji. Prezentowane dokumenty, mapy i fotografie są nieocenionym źródłem informacji nie tylko o stosunkach dyplomatycznych, lecz także o Polsce, jej mieszkańcach oraz wschodnich sąsiadach. Jestem przekonana, że wystawa stanie się impulsem do dyskusji, przyczyni się również do upowszechniania wiedzy o scalaniu i budowaniu II Rzeczypospolitej Polskiej” – napisała w liście marszałek Sejmu.

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński zwrócił uwagę na kwestię zwrotu wielu dóbr kultury zagrabionych przez Rosję, dokonanego na mocy traktatu z Rygi. Przyznał, że w świetle późniejszych wydarzeń należy go rozpatrywać w kategoriach cudu. – Wydarzenia związane z rocznicą podpisania traktatu ryskiego to kolejny akord obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości – powiedział premier Gliński.

Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek naświetlił kontekst traktatu pokojowego zawartego w Rydze: – Ten pokój przynosił koniec wojny, która toczyła się na ziemiach polskich od siedmiu lat. Wtedy przyjęto go z ogromnymi nadziejami. Ale były też ofiary tego pokoju, dla których był on bolesny. To Zagończycy generała Stanisława Bułak-Bałachowicza, żołnierze Petlury i nasi sojusznicy walczący z bolszewikami. Oni zostali opuszczeni. To do nich Piłsudski powiedział: „Ja was, panowie, przepraszam, bardzo przepraszam”. Była gorycz wśród Polaków żyjących na dalekich kresach Rzeczypospolitej. Tysiące ludzi traciło swój majątek. Tylko ci najbogatsi mogli wyjechać do Rzeczypospolitej. Została drobna szlachta, biedni mieszczanie i rzemieślnicy. Wielu z nich zostało później ofiarami operacji NKWD w latach 1937–38. Ich nadzieje na powrót do Polski nie ziściły się po taktacie ryskim.

Z powodu pandemii wystawy otwarte zostały bez udziału publiczności. Wydarzenie było transmitowane na kanale IPNtv.

Retransmisja na IPNtv

Reportaż z otwarcia wystawy

Patronat nad wystawą IPN „Gorzki pokój. Traktat ryski 1921 r.” objęły: Polskie Radio, Rzeczpospolita, Do Rzeczy, TVP Historia i TVP Polonia.

* * *

18 marca 2021 r. przypada 100. rocznica podpisania traktatu pokojowego w Rydze, kończącego wojnę polsko-bolszewicką, na mocy którego zostały wyznaczone granice państwa polskiego na wschodzie. Formalnie, pokój zawarła Rzeczpospolita Polska z Białoruską i Ukraińską Republiką Sowiecką. Traktat ryski oznaczał odrodzenie Europy Środkowej. Nie tylko regulował warunki współistnienia Polski i bolszewickiej Rosji, ale de facto potwierdzał niepodległość państw bałtyckich. Zawarcie traktatu ryskiego nie byłoby możliwe, gdyby nie wcześniejsze zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej pod Warszawą i w bitwie nad Niemnem. W Rydze nie zostały uregulowane kwestie Wileńszczyzny i Małopolski wschodniej. Przynależność tych obszarów do Polski oraz ustalenia pokoju ryskiego mocarstwa alianckie uznały dopiero w 1923 r. na mocy decyzji Rady Ambasadorów. Traktat ryski oznaczał formalne potwierdzenie powstrzymania marszu bolszewickiej Rosji na zachód, co samo w sobie było sukcesem. Jednak ani Niemcy, ani Związek Sowiecki nie chciały pogodzić się z istnieniem niepodległego państwa polskiego. Pokój osiągnięty na mocy traktatu ryskiego przetrwał zaledwie 20 lat. Zburzył go rozbiór Polski dokonany przez Rzeszę Niemiecką i Związek Sowiecki we wrześniu 1939 r.

Więcej na temat Traktatu ryskiego w portalu przystanekhistoria.pl oraz w artykule Traktat, który nie zadowalał żadnej ze stron

Wystawa elementarna „Traktat Ryski 1921”

Kontakt dla mediów: media@ipn.gov.pl tel. 22 581-86-56