Nawigacja

Aktualności

Paweł Wąs: Proces siedemnastu w Radomsku

  • Obwieszczenie o procesie i wykonaniu wyroku (fot. IPN)
    Obwieszczenie o procesie i wykonaniu wyroku (fot. IPN)

W maju 1946 r. komunistyczny sąd skazał dwunastu żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego na karę śmierci, a pięciu na długoletnie więzienie. Musiało minąć niemal pół wieku, by zamordowanym oddano hołd.

W kwietniu 1945 r., na bazie dowodzonego przez siebie podczas wojny I batalionu 27. Pułku Piechoty AK, kpt. Stanisław Sojczyński „Warszyc” utworzył organizację o kryptonimie „Manewr”, przemianowaną w czerwcu na Samodzielną Grupę „Manewr”. Od stycznia 1946 r. nazwa organizacji brzmiała: Samodzielna Grupa Konspiracyjnego Wojska Polskiego „Lasy”, a od 10 kwietnia 1946 r. – I Korpus KWP „Bory”.

Konspiracyjne Wojsko Polskie

Konspiracyjne Wojsko Polskie było największą niepodległościową organizacją zbrojną działającą w pierwszych latach powojennych w centralnej Polsce. W szczytowym okresie zrzeszało niemal 3 tys. żołnierzy i działało w kilkunastu powiatach województw: łódzkiego, kieleckiego, śląskiego i poznańskiego. Do głównych celów KWP należały: samoobrona przed represjami ze strony komunistycznej bezpieki, ochrona społeczeństwa przed gwałtami i rabunkami  ze strony żołnierzy sowieckich, likwidacja band grabiących ludność, niejednokrotnie pod szyldem byłej AK. Sprawnie funkcjonowały wywiad, łączność i służba kwatermistrzowska. Dużą wagę przykładano do działań propagandowych oraz likwidacji wytypowanych osób.

Największą i najbardziej spektakularną operacją przeprowadzoną przez KWP był atak na Radomsko w nocy z 19 na 20 kwietnia 1946 r. (tj. z Wielkiego Piątku na Wielką Sobotę). Akcją dowodził por. Jan Rogulka „Grot”, stojący na czele batalionu „Żniwiarka”. Głównym jej celem było uwolnienie więźniów z aresztu miejskiego, znajdującego się przy budynku ratusza. W akcji wzięło udział ok. 170 żołnierzy z batalionów „Motor”, „Żniwiarka” i „Turbina”.

Główny cel osiągnięto, gdyż udało się uwolnić więźniów z aresztu miejskiego. Nie zdobyto natomiast siedzib Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i Milicji Obywatelskiej przy ul. Kościuszki, co zakładał pierwotny plan. Został on bowiem zmodyfikowany ze względu na mniejszą od zakładanej wcześniej liczbę partyzantów biorących udział w ataku. Po niemal dwóch godzinach akcji oddziały rozpoczęły wycofywanie się z Radomska.

Okolice miasta były już jednak nasycone grupami operacyjnymi składającymi się głównie z żołnierzy Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i oddziałów sowieckich, które kilka dni wcześniej skierowano na tereny zagrożone przez działalność partyzancką. Był to skutek narady z 10 kwietnia, zwołanej z inicjatywy szefa Wojewódzkiego UBP w Łodzi, płk. Mieczysława Moczara. W czasie starć aresztowano część żołnierzy KWP biorących udział w akcji oraz przejęto spis członków oddziału Władysława Kuśmierczyka „Longinusa”. W trakcie brutalnych przesłuchań uzyskano informacje, które doprowadziły do dalszych aresztowań, po czym komunistyczne władze zorganizowały pokazowy proces w trybie doraźnym w radomszczańskim kinie „Wolność”.

Czytaj całość na portalu przystanekhistoria.pl

do góry