E-Księgarnia
Instytut Pamięci Narodowej wydał pierwszy numer czasopisma zatytułowanego „Polish-Jewish Studies” (PJS), polsko-angielskiego rocznika naukowego poświęconego relacjom polsko-żydowskim oraz dziejom społeczności żydowskiej na ziemiach polskich w XX w. O tym dlaczego powstało „Polish-Jewish Studies”, jakie ma znaczenie, jaką rolę ma spełnić i o zawartości pierwszego numeru, poświęconego głównie okresowi II wojny światowej, mówił w programie dr Mateusz Szpytma, zastępca prezesa IPN.
Jak wskazał dr Mateusz Szpytma, redaktor naczelny PJS, kwestia stosunków polsko-żydowskich i historia społeczności żydowskiej na ziemiach polskich, szczególnie podczas niemieckiej okupacji, pojawia się w Instytucie Pamięci Narodowej od początku istnienia placówki. – „Polish-Jewish Studies” to jest siódme czasopismo naukowe, więc tematyka nie jest nam obca, ale było jednak zapotrzebowanie społeczne, w tym naukowe, na to, aby jeszcze bardziej pogłębić zainteresowanie tymi tematami – mówił w Programie 1 Polskiego Radia dr Szpytma. – Nie będę ukrywał, że one są bardzo często kontrowersyjne, mocno rezonują za granicą, stąd decyzja, żeby było odrębne czasopismo – dodał.
Kim są autorzy publikacji i jakie dziedziny nauki będą reprezentować? – Zapraszamy do współpracy naukowców z całego świata, ale raczej będziemy się ograniczać do kwestii historycznych – mówił gość audycji. – W mniejszym zakresie będziemy poruszać inne nauki tj. socjologia, psychologia, które oczywiście są istotne w badaniu chociażby Holocaustu, ale tutaj przede wszystkim skupiamy się na ustalaniu faktów – uzupełnił dr Mateusz Szpytma.
W pierwszym numerze czasopisma główne tematy skupiają się wokół II wojny światowej. – Najważniejszy okres w tej historii XX wieku przypada na lata II wojny światowej, na czas zagłady narodu żydowskiego i dlatego pierwszy numer poświęciliśmy przede wszystkim czasom okupacji niemieckiej. Piszemy m.in., jak wyglądało wyrabianie fałszywych dokumentów żydowskich obywateli – zaznaczył gość audycji.
Rozmówca Doroty Truszczak podkreślił, że pierwszy numer czasopisma zawiera ciekawy artykuł dotyczący pomocy, jakiej w czasie wojny polska placówka dyplomatyczna w Hawanie na Kubie udzielała Żydom. – To jest kolejne odkrycie dotyczące działań polskiej dyplomacji, po tych paszportach wyrabianych przez grupę Aleksandra Ładosia – stwierdził.
– Polska jest krajem, w którym myślę, że wychodzi więcej publikacji dotyczących Holocaustu niż w Izraelu, ale bardzo często są to publikacje niezwykle dyskusyjne, pokazujące czasem w sposób jednostronny te kwestie relacji polsko-żydowskich i w naszej ocenie przydałoby się takie czasopismo, które pokaże sprawę w sposób niezaangażowany po czyjejś stronie – podkreślił redaktor naczelny pisma. – Chcemy jak najwięcej tego dorobku naukowego IPN pokazać na zewnątrz, żeby był też inny punkt widzenia i w ten sposób na to spoglądam – dodał.
„Proces z dekretu sierpniowego policjantów granatowych z Wodzisławia oskarżonych o popełnienie zbrodni na Żydach” to tytuł artykułu dr. Tomasza Domańskiego, historyka z Delegatury IPN w Kielcach, w pierwszym numerze „Polish-Jewish Studies”. Autor wrócił w nim do udziału policjantów granatowych w wysiedleniu Żydów z Wodzisławia w powiecie jędrzejowskim w 1942 roku oraz podjął próbę weryfikacji zarzutów postawionych na powojennym procesie. Autor tekstu opowiadał w programie o tym, jak współcześnie historyk stara się i może odtworzyć prawdę o stosunkach polsko-żydowskich w okresie II Wojny Światowej.
Ponadto w audycji:
- o książce dr. Tomasza Kurpierza Henryk Sławik 1894–1944. Biografia socjalisty. Henryk Sławik pochodził z rodziny chłopskiej, z Szerokiej na Górnym Śląsku. Był robotnikiem w Altonie k. Hamburga, w czasie I wojny światowej był żołnierzem armii niemieckiej i jeńcem w obozie na Syberii. Po 1918 roku walczył w powstaniach śląskich i aktywnie uczestniczył w kampanii przed plebiscytem mającym zadecydować o przynależności państwowej tego regionu. Przed II wojną światową działał w Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1939 r. los rzucił go, podobnie jak kilkadziesiąt tysięcy polskich uchodźców, na Węgry, gdzie stanął na czele polskiego komitetu. Współpracował zwłaszcza ze swym przyjacielem Józsefem Antallem, wysokim urzędnikiem w tamtejszym MSW. Znakomicie organizując jawną i tajną opiekę nad rzeszą wojennych uciekinierów, obaj przyczynili się do uratowania tysięcy osób, w tym wielu polskich Żydów.
- było/będzie: najciekawsze wydarzenia organizowane przez IPN oraz wybrane artykuły zamieszczone na portalu przystanekhistoria.pl
POSŁUCHAJ AUDYCJI
Poprzednia audycja: „Przystanek Historia”, 20 stycznia 2021
Odcinki archiwalne na portalu przystanekhistoria.pl
* * *
Cykl audycji „Przystanek Historia” jest realizowany wspólnie przez Instytut Pamięci Narodowej i Program I Polskiego Radia. Rozmowy poświęcone są ważnym wydarzeniom, które wpłynęły na dzieje Polski w XX wieku oraz ludziom, którzy tę historię tworzyli.