Nawigacja

Aktualności

Wirtualne zwiedzanie wystawy „Leopold Tyrmand – o stylu bycia »w kontrze«”

  • Wirtualne zwiedzanie wystawy "Leopold Tyrmand – o stylu bycia »w kontrze«"
    Wirtualne zwiedzanie wystawy "Leopold Tyrmand – o stylu bycia »w kontrze«"
  • Wirtualne zwiedzanie wystawy "Leopold Tyrmand – o stylu bycia »w kontrze«"
    Wirtualne zwiedzanie wystawy "Leopold Tyrmand – o stylu bycia »w kontrze«"
  • Wirtualne zwiedzanie wystawy "Leopold Tyrmand – o stylu bycia »w kontrze«"
    Wirtualne zwiedzanie wystawy "Leopold Tyrmand – o stylu bycia »w kontrze«"

Zapraszamy do wirtualnego zwiedzenia wystawy Leopold Tyrmand – o stylu bycia w kontrze. Leopold Tyrmand to wybitny pisarz, dziennikarz i publicysta. Jeden z najbardziej oryginalnych polskich prozaików drugiej połowy XX wieku, który w najtrudniejszych czasach zachował wymagającą odwagi niezależność intelektualną. Był nie tylko zdecydowanym przeciwnikiem komunizmu, ale także arbitrem elegancji, miłośnikiem kobiet, mody, architektury oraz wielkim propagatorem jazzu.                                                                                                                      

Zwiedzanie dostępne jest na stronie https://tyrmand.ipn.gov.pl/ lub bezpośrednio po kliknięciu w plakat.

 

Mikołaj Wolski (OAIPN w Katowicach)

W grudniu 1955 r. na rynku księgarskim pojawiła się powieść kryminalna pt. „Zły”, która okazała się największym sukcesem wydawniczym Leopolda Tyrmanda i bardzo szybko zapewniła mu ogromny rozgłos. Witold Gombrowicz w swoim „Dziennikach” oceniał tę powieść posługując się stylistyką korespondującą z jej socjologicznym kontekstem:

„Brud i taniocha – a pożądane i zachwycające! „(…) Powieść kryminalna, romans, brukowy! (…) romans z bruku zrujnowanego, z ruin i rozdołów. A jednak to lśni, tryska, brzmi, śpiewa… Romantyczny księżyc unosi się nad ruiną miasta i dochodzące z nor, jam, zaułków, mordobicia stają się – znowu! – poetyczne (…) Czy wiecie, co to jest, ta książka! Po prostu wódka! (…) Przerzucając strony Tyrmanda jakbym szedł przedwojennymi ulicami, Kruczą czy też Hożą”, lub może Żelazną, szlakiem naszej historii mordobitnej”.

Również Stefan Kisielewski doceniał wyjątkową treść „Złego”:

„(…) Fajerwerk »przygód i sensacji« plus niezwykłe bogactwo obserwacji psychologicznych, socjologicznych, obyczajowych (…) plus poetyka »balladowo-podwórzowa« oraz regionalna warszawskość czy to w sentymencie, czy to w humorze, czy w gwarze (…)”.

Tadeusz Konwicki był zafascynowany książką:

„Zobaczyłem tuż-powojenną Warszawę ze wszystkimi osobliwościami miasta zmartwychwstałego, poznałem z bliska to dziwne społeczeństwo, co obsiadło ruiny i próbowało wykrzesać z nich iskierki życia, utożsamiłem się z tym odwiecznym etosem bohatera ludowego, który wymierza sprawiedliwość w niesprawiedliwym świecie. Spodobały mi się i szczególny dar narracji, i poczucie humoru (…)”.

Kryminał Tyrmanda był inspiracją dla wielu pokoleń badaczy. Bohdan Urbankowski pisał o nim, że „Zły” miał „przekonać Polaków, że mają swoich gangsterów i swoich szlachetnych kowbojów, nie gorszych od amerykańskich”. Cezary Kościelniak próbował wykazać, że komentujący polityczną rzeczywistość lat pięćdziesiątych „Dziennik 1954” i powieść kryminalna pt. „Zły”, będąca zupełnie innym gatunkiem literackim, układają się w spójną kompozycję ideową. Jest nią „dążenie do normalności i uporządkowania” w komunizmie, który w swojej istocie stanowił zaprzeczenie obu tych wartości. Tyrmand do napisania „Złego” przygotowywał się bardzo skrupulatnie. Jego zainteresowanie środowiskiem przestępczym potwierdził podczas jednego z przesłuchań bezpieki Remigiusz Szczęsnowicz, dyrektor Domu Kultury na warszawskim Targówku i kolega Tyrmanda z czasów konspiracji wileńskiej. Pisarz prosił go o pomoc przy zbieraniu materiałów do książki. Interesowały go pseudonimy chuliganów, ich żargon, oraz wewnętrzny kodeks postępowania w środowisku kryminogennym. Tyrmand w trakcie swego wieczorku autorskiego, który odbył się w marcu 1962 r. w Związku Literatów Polskich na Krakowskim Przedmieściu, określił swoje książki jako „ballady rynsztokowe”, które były realizacją jego młodzieńczych marzeń przełożenia na język literacki atmosfery i faktów śpiewanych w piosenkach ulicy takich jak „Czarna Mańka”, „Felek”, czy „Dwunasta wybiła na miejskim zegarze”. Pisarz wyjaśniał, że atmosfera i postaci obecne w warszawskich balladach zostały rzucone na współczesne tło. Obecny na spotkaniu st. oficer operacyjny Wydz. VII Dep. II MSW kpt. Mickiewicz zanotował, że Tyrmand nie uznawał postawy „pisarza-autorytetu”, tylko „pisarza-obserwatora”, za jakiego sam się uważał. Pomimo niezwykłej popularności, którą zapewnił sobie jako autor „Złego”, nigdy nie zapomniał trudnych doświadczeń wyniesionych ze swojej wojennej tułaczki. Mary Ellen Tyrmand wiele lat później powiedziała Agacie Tuszyńskiej: „Złościł się, gdy nazywano go pisarzem…. Mówił o sobie »były kelner«”.

 

 

do góry