E-KsięgarniaW 75. rocznicę wkroczenia wojsk sowieckich do zrujnowanej Warszawy Ministerstwo Obrony Rosji opublikowało zestaw wyselekcjonowanych dokumentów z rosyjskich archiwów.
Opublikowane dokumenty nie wnoszą żadnych szczególnie znaczących nowych informacji na temat sowieckich działań w latach 1944-1945. W okresie tym Związek Sowiecki, walcząc z Niemcami, jednocześnie prowadził konsekwentną politykę zmierzającą do uniemożliwienia odbudowy niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej. Po przeprowadzonej przemocą aneksji ziem wschodnich RP do ZSRS i po zniewoleniu pozostałego terytorium Polski sowiecki aparat terroru (i podległe mu organy komunistyczne) prowadził działania represyjne wobec sił niepodległościowych i społeczeństwa przywiązanego do nadziei odbudowy wolnej Polski.
Pierwsza część dokumentów dotyczy Powstania Warszawskiego. Pomijają one milczeniem sowieckie działania ukierunkowane na umożliwienie Niemcom likwidacji Powstania Warszawskiego oraz na rzecz zablokowania możliwości zwiększenia zachodniej, alianckiej pomocy przez większość okresu walk powstańczych (niemal do połowy września 1944). Nie pokazują zwalczania i niszczenia przez siły sowieckie oddziałów AK, idących na pomoc Powstaniu. Wszystkie pokazane dokumenty pochodzą z końca września i z października 1944 r., kiedy Sowieci zajęli prawobrzeżną część stolicy oraz pozwolili na ograniczone (ale nagłaśniane) działania zbrojne wobec pozostałej części miasta (w rzeczywistości nieprowadzące do zmiany sytuacji frontowej).
Ciekawe jest dodatkowe udokumentowanie nielojalności komunistycznej Armii Ludowej wobec Polski i władz powstańczych, obrazujące rzeczywistą jej podległość sowieckim ośrodkom dowódczym.
Kolejne dokumenty są materiałami wytworzonymi przez sowiecki i komunistyczny aparat represji i propagandy w latach 1944-1945. Podobnie jak tego rodzaju materiały wytwarzane przez niemieckie okupacyjne organy represji, sowieckie dokumenty pokazują zwalczanie jednostek Armii Krajowej i sił niepodległościowych, traktowanych jako „bandyci z AK”. Działania samoobronne AK przeciw sowieckiemu zniewoleniu, masowym represjom i mordom dokonywanym przez NKWD i inne formacje na ziemiach zajętych przez ZSRS, Rosjanie fałszywie przedstawiają jako „działania terrorystyczne”, ukrywając całokształt sowieckiej polityki przeciw niepodległości Polski w latach 1944-1945. To typowe zabiegi propagandy komunistycznej z czasów Stalina.
Wśród zamieszczonych archiwaliów są także dokumenty z Rzeszowszczyzny, z października 1944 r. Jednak nie znajdujemy w nich żadnych informacji odnoszących się do realizowanych na tym terenie i w tym czasie pod bokiem sztabu marsz. Koniewa systematycznych mordów na żołnierzach Armii Krajowej w lasach koło miejscowości Turza pod Rzeszowem (IX-X 1944 r.). W lokalnej historii zbrodnia ta nazywana jest „małym Katyniem”.
Kolejne dokumenty to materiały sowieckich sił okupacyjnych stacjonujących po wojnie w granicach Polski pod nazwą Północna Grupa Wojsk Armii Czerwonej. To również ciekawy przykład dokumentów sowieckich sił okupacyjnych traktujących – podobnie jak wcześniej okupant niemiecki – wszelkie przejawy działalności niepodległościowej przeciw stalinowskim organom władzy jako działalność „bandycką” i „terrorystyczną”.
Pożądane jest ujawnienie i publikacja całej dokumentacji Północnej Grupy Wojsk Armii Sowieckiej z lat 1945-1993.
Trzy dokumenty (i wycinek z prasy sowieckiej) dotyczą realizowanej przez Niemców zagłady Żydów na ziemiach okupowanych. Jeden z nich zawiera bardzo ciekawą mapę pokazującą, jak ważna była dla Niemców kwestia infrastruktury komunikacyjnej przy wyborze miejsca na obóz śmierci KL Auschwitz.
Kilka kolejnych dokumentów dotyczy wkroczenia wojsk sowieckich (i stworzonych przy Armii Czerwonej jednostek złożonych z Polaków) do zrujnowanej Warszawy 17 stycznia 1945 r. Powielają one znane już, niezgodne z faktami ujęcia tej problematyki. Nie ma żadnych dokumentów na temat kulis sowieckiej polityki w czasie, kiedy Stalin zatrzymał front i dał Niemcom możliwość stłumienia Powstania Warszawskiego oraz – przez kolejne miesiące – systematycznego wyburzania i wypalania polskiej stolicy.
W opublikowanym zbiorze znajdują się również materiały personalne sowieckich żołnierzy, a także dokumenty sowieckiego pionu politycznego i wycinki z gazet utrzymane w tonie typowym dla ówczesnej propagandy. Jest też dokument opisujący pomoc żywnościową dla części ludności.
Z przedstawionych dokumentów nie dowiemy się o dokonywanych w całym kraju zbrodniach sowieckich – mordach, rabunkach i gwałtach oraz o rabunku infrastruktury przemysłowej, wywożonej w sposób zorganizowany do ZSRS. Nie zostały tu opublikowane dokumenty ukazujące skalę sowieckich represji.
Jak wszystkie tego rodzaju akta, powyższe dokumenty wymagają historycznej weryfikacji w zderzeniu z innymi świadectwami epoki. Instytut Pamięci Narodowej apeluje do Federacji Rosyjskiej o politykę jawności i o udostępnienie historykom całości materiałów sowieckiego wojska oraz aparatu represji, wytworzonych w latach komunistycznego totalitaryzmu.
Information from the Institute of National Remembrance on documents published by the Ministry of Defense of the Russian Federation on 17 January 2020
The published documents do not bring any particularly significant new information on Soviet operations in 1944-1945. During this period, the Soviet Union, fighting against Germany, at the same time pursued a consistent policy aimed at preventing the reconstruction of the independent Republic of Poland. After the violent annexation of the eastern territories of the Republic of Poland to the USSR and the enslavement of the remaining Polish territory, the Soviet terror apparatus (and communist authorities subordinate to it) carried out repressive actions against the independence forces and the society attached to the hope of rebuilding a free Poland.
The first part of the documents concerns the Warsaw Rising. They ignore the Soviet actions silently aimed at enabling Germany to liquidate the Warsaw Rising and blocking the possibility of increasing Western allied assistance for most of the period of insurgent fighting (almost until mid-September 1944). They do not show the fighting and destruction by the Soviet forces of the Home Army units that were helping the Rising. All of the documents shown are dated to the end of September and October 1944, when the Soviets occupied the right bank of the capital and allowed limited (but publicized) military operations against the rest of the city (in fact not leading to a change in the situation on the front).
Further documentation of the disloyalty of the communist People's Army to Poland and the insurgent authorities, illustrating its actual subordination to Soviet command centers, is interesting.
The next documents are materials produced by the Soviet and communist apparatus of repression and propaganda in 1944-1945. Like such materials produced by the German occupation repression organs, the Soviet documents show the fight against Home Army units and independence forces treated as "Home Army bandits." The Russians falsely present Home Army self-defense actions against Soviet enslavement, massive repression and murders by the NKVD and other formations in the lands occupied by the USSR as "terrorist activities", hiding the entire Soviet policy against Poland's independence in 1944-1945. These are the typical communist propaganda operations of Stalin's time.
The archives also include documents from the Rzeszów region, dated back to October 1944. However, we do not find any information in them related to the march carried out in this area, near the staff, at that time. Systematic murders of the Home Army soldiers in the forests near Turza near Rzeszów (September-October 1944). In local history, this crime is called "Little Katyn".
Further documents are materials of the Soviet occupation forces stationing after the war within Poland under the name of the Northern Group of Red Army Forces. It is also an interesting example of documents of the Soviet occupation forces treating all manifestations of independence activity against Stalinist authorities - like the German occupier before - as "bandit" and "terrorist".
It is desirable to disclose and publish all documentation of the Northern Group of Forces of the Soviet Army from 1945-1993.
Three documents (and an excerpt from the Soviet press) concern the extermination of Jews in the occupied lands carried out by the Germans. One of them contains a very interesting map showing how important the issue of communication infrastructure was for the Germans when choosing a location for the KL Auschwitz concentration camp.
A few more documents refer to the entry of Soviet troops (and units of Poles created at the Red Army) into the ruined Warsaw on January 17, 1945. They duplicate the already known treatment of this issue, inconsistent with the facts. There are no documents about the backstage of Soviet policy at the time when Stalin stopped the front and gave Germany the opportunity to suppress the Warsaw Rising and - over the following months - to systematically demolish and burn down the Polish capital.
The published collection also contains personal materials of Soviet soldiers, as well as documents of the Soviet political division and newspaper clippings in the tone typical of propaganda at that time. There is also a document describing food aid for parts of the population.
From the documents presented, we will not learn about Soviet crimes throughout the country - murders, robberies and rapes, as well as the robbery of industrial infrastructure exported in an organized manner to the USSR. No documents showing the scale of Soviet repression were published there.
Like all such files, the above documents require historical verification in a clash with other testimonies of the era. The Institute of National Remembrance appeals to the Russian Federation for a policy of openness and for making all materials of the Soviet army and the apparatus of repression produced in the years of communist totalitarianism available to historians.
Информация ИНП о документах, опубликованных Министерством обороны Российской Федерации 17 января 2020
В 75-ю годовщину вторжения советских войск в разрушенную Варшаву, Министерство обороны России опубликовало ряд отобранных документов из российских архивов.
Опубликованные документы не предоставляют какой-либо новой, особо важной информации о советских операциях в 1944-1945 годах. В этот период Советский Союз, ведя борьбу с Германией, одновременно проводил последовательную политику, направленную на предотвращение восстановления независимой Республики Польша. После проведения насильственной аннексии восточных территорий Республики Польша в состав СССР и порабощения оставшейся территории Польши советский аппарат террора (и подчиняющиеся ему коммунистические органы) проводил репрессивные действия против сил независимости и общества, приверженного надежде восстановления свободной Польши.
Первая часть документов касается Варшавского восстания. Они молча игнорируют советские действия, направленные на то, чтобы позволить Германии ликвидировать Варшавское восстание и заблокировать возможность увеличения помощи западных союзников антигитлеровской коалиции в течение большей части периода боевых действий повстанцев (почти до середины сентября 1944 года). Они не показывают боевых действий и разрушений советскими силами частей АК, идущих на помощь Восстанию. Все показанные документы относятся к концу сентября и октября 1944 г., когда Советы оккупировали правый берег столицы и разрешили ограниченные (но обнародованные) военные операции против остальной части города (фактически не приводящие к изменению ситуации на фронте).
Интересным является дополнительное документирование нелояльности коммунистической Народной Армии по отношению к Польше и повстанческим властям, иллюстрируя ее фактическое подчинение советским командным центрам.
Следующие документы являются материалами, созданными советским коммунистическим аппаратом репрессий и пропаганды в 1944-1945 годах. Подобно данному типу материалов, которые создавались немецкими оккупационными репрессивными органами, советские документы показывают борьбу с подразделениями Армии Крайовой и силами независимости, которые рассматриваются как «бандиты из АК». Меры самозащиты АК против советского порабощения, массовых репрессий и убийств со стороны НКВД и других формирований на землях, оккупированных СССР, россияне ложно представляют, как «террористическую деятельность», скрывая всю советскую политику против независимости Польши в 1944-1945 годах. Это типичные коммунистические пропагандистские операции сталинского времени.
Среди предоставленных архивных материалов есть также документы из Жешувского района за октябрь 1944 г. Однако мы не находим в них никакой информации, связанной с проводимыми в этом районе, в то время, под боком штаба Маршала Конева, систематическими убийствами солдат Армии Крайовой в лесах близ Тужы под Жешувом (IX-X 1944 г.). В местной истории данное преступление называется «малой Катынью».
Следующие документы – это материалы советских оккупационных сил, дислоцированных после войны в пределах польских границ, под названием Северная группа войск Красной Армии. Более того, это интересный пример документов советских оккупационных сил, рассматривающих, подобно тому, как и ранее немецкий оккупант, все проявления независимой деятельности против сталинских органов власти как "бандитскую" и "террористическую" деятельность.
Желательным является предоставление и публикация всей документации Северной группы войск Советской Армии 1945-1993-х годов.
Три документа (и выдержка из советской прессы) касаются истребления евреев, осуществляемого немцами на оккупированных землях. Один из них содержит очень интересную карту, показывающую, насколько был важен вопрос транспортной инфраструктуры для немцев при выборе места для лагеря смерти KL Auschwitz.
Несколько следующих документов касаются вторжения советских войск (и созданных при Красной Армии частей, сформированных из поляков) в разрушенную Варшаву 17-го января 1945 г. Они дублируют уже известные, несовместимые с фактами подходы к этому вопросу. Нет никаких документов о закулисной советской политике в то время, когда Сталин остановил фронт и дал Германии возможность подавить Варшавское восстание и в последующие месяцы систематически разрушать и сжигать польскую столицу.
Изданный сборник также содержит личные материалы советских солдат, а также документы советского политического подразделения и выдержки из газет в тоне, типичном для пропаганды того времени. Имеется также документ, описывающий продовольственную помощь для части населения.
Из представленных документов мы не узнаем о советских преступлениях по всей стране: убийствах, грабежах и изнасилованиях, а также о грабеже промышленной инфраструктуры, организованно вывозимой в СССР. Не были здесь опубликованы документы, показывающие масштабы советских репрессий.
Как и все акты такого типа, приведенные выше документы требуют исторической проверки в соответствии с другими свидетельствами эпохи. Институт Национальной Памяти призывает Российскую Федерацию к политике открытости и предоставлению историкам всех материалов Советской армии и аппарата репрессий, созданных в годы коммунистического тоталитаризма.