Nawigacja

Aktualności

Janusz Krupski (1951–2010)

Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej w latach 2000–2006. Działacz opozycji antykomunistycznej w PRL. Założyciel i redaktor niezależnego pisma „Spotkania”. W stanie wojennym internowany i brutalnie represjonowany. Po roku 1989 kontynuował działalność wydawniczą. Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Zginął w katastrofie pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r. w drodze na uroczystości 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej.

  • Janusz Krupski – Charków – Katyń, 2 listopada 2011. Fot. Mariusz Kubik
    Janusz Krupski – Charków – Katyń, 2 listopada 2011. Fot. Mariusz Kubik

Urodził się w roku 1951 w Lublinie. Z opozycją związał się na KUL-u, gdzie w 1973 r., jako prezes Koła Naukowego Historyków, sprzeciwił się przekształceniu Zrzeszenia Studentów Polskich w Socjalistyczny Związek Studentów Polskich.

W czerwcu 1976 r. przekazał uczestnikom Zgromadzenia Młodzieży i Studentów Europy w Warszawie list otwarty zawierający przykłady łamania praw człowieka w komunistycznej Polsce. Dzięki współpracy z Piotrem Jeglińskim stworzył kanał przerzutu na Zachód informacji o działalności opozycyjnej w PRL. Współzałożyciel Nieocenzurowanej Oficyny Wydawniczej, pierwszego podziemnego wydawnictwa w latach 70.

Jesienią 1977 r. rozpoczął wydawanie „Spotkań”, jednego z najważniejszych drugoobiegowych pism o profilu intelektualnym. W „Spotkaniach” swoje teksty publikowali  m.in. księża Franciszek Blachnicki i Józef Tischner, a także autorzy świeccy, m.in. Władysław Bartoszewski i Stefan Kisielewski. Pismo było przedrukowywane także we Francji, gdzie Piotr Jegliński założył wydawnictwo Editions Spotkania. Środowisko „Spotkań” zarówno w kraju, jak i za granicą wydało wiele ważnych książek historycznych.

Po zalegalizowaniu „Solidarności” Janusz Krupski został koordynatorem Sekcji Historycznej przy Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim w Gdańsku. Efektem prowadzonych przez niego prac dokumentacyjnych była książka „Grudzień 1970”, opublikowana przez Editions Spotkania w Paryżu (1987).

W stanie wojennym ukrywał się. Aresztowany jesienią 1982 r. i internowany w Lublinie. W tym czasie odrzucił propozycję SB wydawania „Spotkań” oficjalnie. Kilka tygodni po zwolnieniu z internowania został uprowadzony przez SB, wywieziony do Puszczy Kampinoskiej i oblany żrącą substancją, w wyniku czego doznał ciężkiego poparzenia.

W wolnej Polsce zasiadał jako ekspert w sejmowej komisji do zbadania skutków stanu wojennego oraz w Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Kontynuował także działalność wydawniczą. W roku 2000 został powołany na stanowisko wiceprezesa Instytutu Pamięci Narodowej. W roku 2006 objął funkcję kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Zginął w katastrofie pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r. w drodze na uroczystości 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej.

Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Fot. Janusza Krupskiego w sliderze Piotr Życieński (IPN)

* * *

 

Polecamy artykuł:

 

wspomnienie o Januszu Krupskim w dodatku prasowym IPN:

​oraz w numerze specjalnym „Biuletynu IPN z 2010 roku:

 

do góry