11 sierpnia 1937 roku, za zgodą Józefa Stalina szef NKWD Nikołaj Jeżow podpisał rozkaz nr 00485, który rozpoczął tzw. operację polską. Pod zarzutem przynależności do fikcyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) prowadzącej rzekomo działalność szpiegowsko-wywrotową na rzecz Polski, poddano represjom co najmniej 139 835 osób, z czego zamordowano ponad 110 000 – najczęściej strzałem w tył głowy. Mimo że była to największa ludobójcza akcja w czasie „wielkiego terroru”, wymierzona w konkretną grupę etniczną, do niedawna wiedza o niej ograniczała się do grona specjalistów. Naszym obowiązkiem jest przywrócić ponad 110 000 ofiar tej zbrodni należne miejsce w polskiej pamięci narodowej.
Najnowsza publikacja IPN
Zagłada Polaków w Związku Sowieckim. Od przewrotu bolszewickiego do „operacji polskiej”
Anna Zechenter, Zagłada Polaków w Związku Sowieckim. Od przewrotu bolszewickiego do „operacji polskiej”, Warszawa 2019, 416 s., ISBN: 978-83-8098-551-3
Seria Wydawnicza „Biblioteka Biuletynu IPN”, t. 5
Książka popularnonaukowa o losach Polaków w Związku Sowieckim w okresie od rewolucji październikowej 1917 roku do tzw. operacji polskiej NKWD, przeprowadzonej w latach 1937–1938 przez państwo Stalina w ramach Wielkiego Terroru. Autorka przedstawia kolejne etapy szykanowania i eksterminacji rzeczywistych i domniemanych wrogów nowego ustroju, dzieje różnych środowisk społecznych i zawodowych, m.in. ziemian, chłopów i duchowieństwa, obficie cytując świadectwa uczestników wydarzeń, a także dokumenty archiwalne (publikowane w Rosji, a ostatnio przez IPN) oraz materiały z ówczesnej prasy. Poszczególne partie tekstu ilustrowane są zdjęciami katów i ofiar, miejsc pamięci o popełnionych masowych zbrodniach, reprodukcjami plakatów propagandowych, rozkazów i artykułów. Książka zawiera indeks osób i indeks miejscowości.