E-Księgarnia
Podczas uroczystości przedstawiciele władz i instytucji państwowych złożyli hołd bohaterskim żołnierzom 2. Korpusu Polskiego, odmawiając wspólną modlitwę i składając wieńce pod pomnikiem upamiętniającym bohaterów 2. Korpusu Polskiego i jego dowódcę.
– Polscy żołnierze dokonali cudu przełamując niemiecką obronę w środkowej Italii. Zanim żołnierze stoczyli tę bitwę, mieli za sobą szlak kilku tysięcy kilometrów. (...) Prowadziła ich nadzieja o wolnej i niepodległej Polsce
– mówił podczas uroczystości dr hab. Karol Polejowski.
– Decyzja o podjęciu walki o Monte Casino, była po prostu wypełnieniem żołnierskiego obowiązku i wierności sojuszniczym zobowiązaniom. Ci, którzy przeżyli druga wojnę światową, dali dowody męstwa, przekonali się, że przyszłość Polski nie rozstrzygnęła się na polach bitew, ale w zaciszu dyplomatycznych gabinetów. To tam zdecydowano, że Polska po roku 1945 będzie w sowieckiej strefie wpływów, stając się sowiecką kolonią. Ci z żołnierzy generała Andersa, którzy postanowili wrócić do komunistycznej Polski, zawsze dla komunistów byli wrogiem i traktowani jak bardzo podejrzani i nielojalni wobec komunistycznej rzeczywistości obywatele. Jednak dla większości Polaków dokonania 2. Korpusu Polskiego i polskich sił zbrojnych po roku 1945 w zniewolonym kraju były powodem do dumy i wlewały w polskie serce nadzieję
– podkreślił wiceprezes IPN i przytoczył nieznany wiersz, który powstał po 1944 roku w okupowanej przez Sowietów Polsce, dotyczący Armii Andersa:
Armia Andersa
Wyście nam tylko zostali
Naszą nadzieją i wiarą
Wszak powrócicie z oddali
Z mieczem ognistym i karą
Walkę o Dom swój stoczycie
W którym dziś rządzi się zdrada
Nowe rozpocznie się życie
Gdy nowa wejdzie weń rada!
Każdy z nas ufa i wierzy
Że miecz wasz wroga powali
A kara w zdrajców uderzy!
Spieszcie się, spieszcie z oddali!
Obchody zorganizował Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
* * *
W styczniu 1944 roku alianci rozpoczęli walki o Monte Cassino – kluczowy punkt na mapie niemieckich umocnień, tzw. Linii Gustawa. Przez cztery miesiące krwawych walk nie udało się zdobyć wzgórza. Nocą z 11 na 12 maja do boju weszli żołnierze II Korpusu Polskiego generała Władysława Andersa. 18 maja nad gruzami klasztoru zawisła polska flaga i zabrzmiał „Hejnał Mariacki” grany przez Emila Czecha. Monte Cassino zostało zdobyte.
Ruiny klasztoru OO. Benedyktynów na Monte Cassino po zbombardowaniu go przez artylerię i lotnictwo polskie, amerykańskie i angielskie, maj 1945 r. Fot. AIPN
Wysiłek zbrojny Polskich Sił Zbrojnych podczas II wojny światowej oraz losy ludności cywilnej ewakuowanej z ZSRS wraz z armią gen. Andersa Instytut Pamięci Narodowej przypomina w międzynarodowym projekcie edukacyjno-memoratywnym „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”.
* * *
IPNtv Białystok: Generał Władysław Anders. Bitwa o Monte Cassino
Po wielu miesiącach ciężkich walk, 18 maja 1944 r. polscy żołnierze wraz z sojusznikami zdobyli klasztor na Monte Cassino. To właśnie wtedy armia z gen. Andersem na czele pomimo wielu strat rozsławiła imię polskiego żołnierza. Otworzyło to aliantom drogę do ostatecznego pokonania Niemców i ich sojuszników.
- Teodor Gąsiorowski: „Karpaty” pod Monte Cassino, „Biuletyn IPN” nr 5/2019
- Teodor Gąsiorowski: ...oto dziś dzień krwi i chwały... Bitwa o masyw Monte Cassino, „Biuletyn IPN” nr 5/2017
- Walki o Monte Cassino – fotografie z Archiwum IPN
- Blok artykułów o gen. Władysławie Andersie na portalu Przystanekhistoria.pl