E-Księgarnia
Uroczystości rozpoczęła msza św. w kościele św. Barbary w Miechowie. Po nabożeństwie dr Mateusz Szpytma, zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz delegacja z krakowskiego oddziału IPN złożyli kwiaty na grobie rodziny Baranków na miejscowym cmentarzu oraz przed obeliskiem przy kościele Świętego Krzyża w Siedliskach. Pomnik, ufundowany przez Instytut Pamięci Narodowej, został odsłonięty 24 marca 2022 roku.
– Jutro przypada 81. rocznica rozpoczęcia nieludzkiej Akcji Reinhardt. Dystrykt po dystrykcie, wioska po wiosce Niemcy niszczyli społeczności żydowskie. [...] Instytut Pamięci Narodowej będzie wspierał wszystkie inicjatywy upamiętniające Polaków świadczących w czasie wojny pomoc Żydom, a zwłaszcza Polaków, którzy za tę pomoc zginęli. Wszyscy oni, tak jak rodzina Baranków, może nieświadomie, wykonywali zadania wyznaczone przez Polskie Państwo Podziemne i rząd polski na uchodźstwie – mówił do zebranych po nabożeństwie dr Szpytma.
Przedstawiciele Poczty Polskiej zapowiedzieli, że bohaterska rodzina Baranków zostanie upamiętniona na znaczku pocztowym, przygotowanym we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. Znaczek zostanie wyemitowany w marcu w związku z Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacja niemiecką.
* * *
W marcu 1942 r. Niemcy rozpoczęli realizację zbrodniczej operacji mającej na celu zagładę ludności żydowskiej w Generalnym Gubernatorstwie, w czerwcu tego samego roku nadali jej kryptonim Aktion „Reinhardt”. Ofiarami niemieckich zbrodni były także polskie rodziny ukrywające Żydów.
15 marca 1943 r. nad ranem uzbrojeni Niemcy otoczyli zabudowania rodziny Wincentego i Łucji Baranków w Siedliskach. Wyprowadzili domowników na podwórko. Tylko przybrana matka Wincentego, Katarzyna Baranek z domu Kopeć, zdołała się ukryć w wąskiej szparze między piecem a ścianą.
Do gospodarstwa Baranków Niemcy spędzili ludzi z okolicznych domów i zmusili ich do przeszukiwania zabudowań. W końcu, w schowku między domem a zabudowaniami gospodarczymi, znaleziono czterech mężczyzn – Żydów z miechowskiej rodziny Gottfriedów. Ich imion nie udało się ustalić. Barankowie od kilku lub kilkunastu miesięcy udzielali im schronienia oraz innych form pomocy. Według zeznań i relacji mieszkańców Siedlisk rodzina Baranków ukrywała pięciu Żydów. Jeden z nich nocą opuścił kryjówkę i nie było go w chwili pojawienia się Niemców. Dalsze jego losy nie są znane.
Na miejscu w Siedliskach Niemcy zamordowali czterech Żydów, a także członków rodziny Baranków – Wincentego, jego żonę Łucję oraz synów, 12-letniego Henryka i 10-letniego Tadeusza. Wiedzieli, że w domu mieszkało pięć osób, ale nie mogli odnaleźć Katarzyny Baranek. Ogłosili spędzonym mieszkańcom wsi, że mają 24 godziny na doprowadzenie kobiety do siedziby żandarmerii w Miechowie. Zagrozili, że w przeciwnym razie rozstrzelają kilkudziesięciu mieszkańców Siedlisk i spalą miejscowość.
Sterroryzowani ludzie odwieźli Katarzynę do miejsca wskazanego przez Niemców. Tam została zamordowana. Zwłoki zabitych Żydów Niemcy nakazali zakopać w pobliżu stodoły. Pozwolili na pochowanie rodziny Baranków na miechowskim cmentarzu parafialnym, ale zakazali jakichkolwiek uroczystości pogrzebowych.
W 2012 r. rodzina Baranków została pośmiertnie wyróżniona medalami „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”, przyznawanymi przez izraelski Instytut Pamięci Yad Vashem za bezinteresowną pomoc Żydom podczas II wojny światowej. Na ceremonii w Muzeum Żydów Polskich medale wręczył ówczesny ambasador Izraela w Polsce Cewi Rawner.
Polecamy materiały Instytutu Pamięci Narodowej dotyczące Polaków ratujących Żydów pod okupacja niemiecką:
- Rodzina Ulmów
- Tomasz Domański: Polacy ratujący Żydów. Kilka historii odważnych ludzi
- Wystawa „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej”
- Polacy ratujących Żydów pod okupacją niemiecką – infografiki
- Film dokumentalny produkcji IPN „Matusia”