E-Księgarnia
– Jeśli dziś o Katyniu możemy mówić pełnym głosem, a IPN wydaje kolejne publikacje na ten temat, trzeba wspomnieć o ludziach, którzy zapłacili za prawdę o Katyniu wysoką cenę. Dzięki nim prawda zwyciężyła. Ludzie z czasów II wojny światowej, pierwsi świadkowie – Józef Czapski, gen. Władysław Anders, jego oficerowie, Ferdynand Goetel, Józef Mackiewicz – wymieniał prezes IPN.
Dr Jarosław Szarek przypomniał, że „w latach 50. ludzie za mówienie prawdy o Katyniu trafiali do więzień, a nawet byli zabijani”. W tym kontekście powiedział o „prokuratorze Romanie Martinim, który prowadził śledztwo katyńskie i został zamordowany. Przypomniał też postać Walentego Badylaka, który „21 marca 1980 r. z tabliczką zawieszoną na szyi dokonał samospalenia na rynku w Krakowie, w proteście przeciwko zakłamywaniu prawdy o Katyniu, a komuniści chcieli z niego zrobić chorego psychicznie”, a także „ostatnią symboliczną ofiarę – księdza Niedzielaka”.
– Warto pamiętać o tych niezłomnych, upominających się o prawdę o Katyniu, z których części już nie ma: Stefanie Melaku, człowieku-instytucji, Jerzym Łojku czy Adamie Macedońskim, dzięki którym siła prawdy – mimo że za kłamstwem smoleńskim stał cały Związek Sowiecki i państwa wolnego świata – okazała się mocniejsza – podkreślił prezes IPN.
„Mówiąc o Katyniu, odbudowujemy Polskę”
Dr Jarosław Szarek przypomniał, że „pierwszą wystawę, jaką IPN pokazał w województwie małopolskim – we współpracy z Archiwum Akt Nowych – była właśnie wystawa o Katyniu”. – Burmistrz Nowego Targu mówił mi, że dobrze, że ta wystawa jest, bo pytał młodzież o Katyń i jeden z uczniów powiedział, że „Polacy zamordowali tam Żydów”. O Katyniu musimy mówić, ponieważ badania pokazują, że wśród młodzieży wiedza o Katyniu jest wciąż za mała. Każda szkoła powinna odwiedzić Muzeum Katyńskie, tam są artefakty-relikwie, które trzeba zobaczyć na własne oczy. Mówiąc o Katyniu odbudowujemy Polskę – powiedział prezes IPN. Dodał, że Katyń to nie tylko miejsce zbrodni wykonanej na oficerach, ale też m.in. na policjantach, ponieważ „Miednoje to największa nekropolia polskiej policji”.
Prezes IPN podkreślił symboliczne znaczenie rocznic kwietniowych. – Mordowanie znacznej części polskiej inteligencji w Katyniu i niemiecka akcja AB miały na celu, żeby Polski więcej nie było. Ale żyjemy w wolnej Polsce, jej wartości zwyciężyły, a my musimy zrobić wszystko, żeby praca tych ludzi, których „wyrwano” z życia – przecież każdy miał swoje zadania, plany – była kontynuowana – dodał dr Szarek.
– Dla większości Polaków słowo „Katyń” to kwintesencja zbrodni stalinowskich. Ta sprawa nadal wymaga badań naukowych, nie znamy np. personaliów „listy białoruskiej”. „Katyń”, zagłada polskich elit, to symbol wywołujący inne tematy, jak „operacja polska” NKWD, o której sporo mówiono w zeszłym roku. Ale przede wszystkim to kłamstwo założycielskie PRL – powiedział dyrektor Muzeum Wojska Polskiego dr Adam Buława.
Dodał, że po katastrofie smoleńskiej w 2010 r. wzrosło zainteresowanie zbrodnią katyńską. – Katyń wpływa na kolejne pokolenia, które powinny odwiedzać takie placówki jak Muzeum Katyńskie, oddział martyrologiczny Muzeum Wojska Polskiego – powiedział dr Adam Buława. Zgodził się z tym prezes IPN, który podkreślił, że „każda szkoła powinna zobaczyć wystawę w muzeum i te niesamowite artefakty”.
Kierownik Muzeum Katyńskiego Sławomir Frątczak podkreślił, że jego placówka obchodzi w tym roku 25-lecie. Podziękował pierwszemu kustoszowi – kierownikowi muzeum płk. Zdzisławowi Sawickiemu (w latach 1993–2000), obecnemu na konferencji, oraz prezesowi IPN dr Jarosławowi Szarkowi za wsparcie dla muzeum. – Nie byłoby wielu wystaw czy publikacji bez wsparcia IPN – dodał.
„Raport komisji obnażył wielką machinę kłamstwa katyńskiego”
Na konferencji zaprezentowano drugi tom wydawnictwa IPN – serii „Mord w Lesie Katyńskim. Przesłuchania przed amerykańską komisją Maddena w latach 1951–1952” dotyczący prac tzw. komisji Maddena – Specjalnej Komisji Śledczej Kongresu USA, powołanej do zbadania zbrodni katyńskiej. Tom zawiera zapis europejskiej części prac komisji Maddena.
W kwietniu 1952 r. komisja Maddena przeprowadziła dwie serie przesłuchań w Europie — pierwszą w Londynie, drugą we Frankfurcie nad Menem, a jej podkomisja udała się do Neapolu. W Wielkiej Brytanii, RFN i we Włoszech zeznawali m.in. najważniejsi przebywający na wychodźstwie polscy politycy i wojskowi, niemieccy generałowie oraz czterech członków Międzynarodowej Komisji Lekarskiej, która w 1943 r. potwierdziła odpowiedzialność sowiecką za zbrodnię z 1940 r.".
– Raport końcowy komisji obnażył wielką machinę kłamstwa katyńskiego Komisji Burdenki. Ma wielką wartość, ponieważ ponad wszelką wątpliwość, opierając się na zeznaniach, dowodach rzeczowych z ekshumacji, przesłuchaniach m.in. członków Międzynarodowej Komisji Lekarskiej, niemieckich oficerów, dowiódł, że zbrodni na polskich oficerach i innych przedstawicielach naszej elity intelektualnej popełnili Sowieci – powiedział dr Witold Wasilewski z Archiwum IPN, który opracował dwa tomy publikacji.
– To jest jeden z najważniejszych dokumentów, który już w 1952 r. został wydany w Stanach Zjednoczonych i wskazywał wyraźnie, kto jest sprawcą zbrodni katyńskiej – podkreślił prezes IPN.
Ponadto na konferencji, dzięki wykładowi prof. Anny Drążkowskiej z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu można było się dowiedzieć o ogromnym znaczeniu artefaktów – przedmiotów należących do ofiar, znalezionych np. w Charkowie, Miednoje czy Starobielsku. Prof. Danuta Jastrzębska-Golonka z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy opowiedziała uczestnikom konferencji o tym, co ofiary zbrodni katyńskiej pisały w pamiętnikach i co przysparzało im najwięcej cierpienia.
W konferencji wzięli również udział: dr Ewa Kowalska z Muzeum Katyńskiego, która mówiła o listach i kartach wydobytych z grobów katyńskich, oraz Krzysztof Łagojda z Uniwersytetu Wrocławskiego, który wspominał o bolesnej pamięci archiwów rodzinnych. Łagojda jest autorem wydanej przez wrocławski oddział IPN publikacji „Życie w cieniu śmierci”, pokazującej losy rodzin katyńskich w latach 1939–1989 w świetle wywiadów z członkami Dolnośląskiej Rodziny Katyńskiej.
Prof. Tadeusz Wolsza z Instytutu Historii PAN w Warszawie, członek Kolegium IPN, opowiedział o trzech filmach dokumentalnych o zbrodni katyńskiej, a następnie pokazano dokument „The Graves of Katyn” („Groby Katynia”), zrealizowany w Wielkiej Brytanii, oraz film „Nie pamiętam” .
13 kwietnia o godz. 11 na Placu Apelowym przed Muzeum Katyńskim odbędzie się msza święta ku pamięci ofiar.