E-Księgarnia
W piątek 13 maja 2022 r. o godz. 19.30 w podziemiach kościoła Wszystkich Świętych w Warszawie Instytut Pamięci Narodowej zorganizował spektakl-koncert „Ocalony przez poezję”. W wydarzeniu wzięła udział Marszałek Sejmu RP Elżbieta Witek, obecny był także dr Mateusz Szpytma, zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.
– Dzisiejszy koncert przygotowany przez Biuro Wydarzeń Kulturalnych IPN jest hołdem złożonym Jerzemu Kozarzewskiemu ps. „Konrad” – żołnierzowi, konspiratorowi, więźniowi niemieckich obozów koncentracyjnych, człowiekowi skazanemu na śmierć przez komunistyczne władze, a przede wszystkim poecie i niezwykle wrażliwemu mistrzowi słowa. Jego twórczość wciąż pozostaje nieznana, dlatego cieszę się, że będziemy mieli okazję zapoznać się z utworami, napisanymi w różnych okresach jego życia – mówił dr Mateusz Szpytma podczas koncertu.
* * *
Spektakl-koncert „Ocalony przez poezję” to biografia poety, żołnierza, męża i ojca opowiedziana poprzez jego wiersze. Począwszy od szczęśliwego dzieciństwa i młodości, poprzez walkę zbrojną, powstanie warszawskie i wojenną tułaczkę, osadzenie w komunistycznym więzieniu oraz rozkwit talentu poetyckiego i popularyzację twórczości w latach dziewięćdziesiątych. Stryjeczny prawnuk Cypriana Kamila Norwida emocje i stosunek do świata wyrażał w wierszach, które w więzieniu zapamiętywał, a po uwolnieniu pisał i wydawał.
Na koncert złożyło się 16 utworów w interpretacji Klaudii Kwaśny (sopran), Marcina Kwaśnego (recytacja i śpiew – baryton) z muzyką Patryka Góreckiego. Kompozytor towarzyszył artystom, grając na żywo na gitarze. Do koncertu zostały wybrane utwory reprezentatywne dla każdego z okresów życia Jerzego Kozarzewskiego.
O bohaterze spektaklu
Jerzy Kozarzewski to wybitna postać w polskiej historii i literaturze, wciąż mało znana. Jego twórczość nie była nigdy prezentowana w formie zwartej całości w formie pieśni i melorecytacji. Urodził się 21 października 1913 r. w Trawnikach, w rodzinie inteligenckiej. Był prawnukiem Cypriana Kamila Norwida.
Służbę wojskową odbył w 5. Pułku Strzelców Podhalańskich. W sierpniu 1939 r. został wcielony do 43 Pułku Strzelców Kresowych w Równem. Klęska wrześniowa była dla Jerzego Kozarzewskiego katastrofą osobistą. Właśnie wtedy zaczął pisać utwory poetyckie. Działalność konspiracyjną prowadził w Krakowie, w listopadzie 1939 r. wstąpił do tworzącego się tam konspiracyjnego Związku Jaszczurczego, podporządkowanego później AK.
Wspólnie z poślubioną w 1943 r. żoną Magdaleną walczył w Powstaniu Warszawskim. Po klęsce powstania znalazł się w obozie śmierci, najpierw w Auschwitz, potem w Mauthausen. Magdalena Kozarzewska szukała męża, pisząc do 120 obozów. Z jednego z nich dostała informację, że Jerzy żyje. Do Polski Kozarzewski wrócił jako emisariusz z zadaniem utworzenia drogi łączności między krajem a ośrodkiem emigracyjnym. Jako emisariusz NSZ na kraj przecierał szlak przerzutowy i kurierski przez Ratyzbonę – Pilzno – Pragę – Cieszyn – Dziedzice, zwany „Drogą Konrada”. „Konrad” stał się jego pseudonimem organizacyjnym. W październiku 1945 został aresztowany i w pokazowym procesie skazany na śmierć. Magdalena Kozarzewska zwróciła się do poety Juliana Tuwima z prośbą o interwencję. List Tuwima do Bieruta, który jest elementem projektu, bo znalazł się w programie koncertu, odniósł skutek. Karę śmierci zamieniono na 10 lat więzienia. Kozarzewski był osadzony w Warszawie, Wronkach, Rawiczu i w obozie pracy w Piechcinie koło Inowrocławia. W więzieniu nie mógł pisać, więc wiersze notował w pamięci. Jako poeta Jerzy Kozarzewski zaistniał w latach 60., a w latach 90. zaczęto wydawać jego wiersze. W Nysie, gdzie zamieszkał, współtworzył obecną Państwową Szkołę Muzyczną. Od Prezydenta RP otrzymał Order Odrodzenia Polski. Zmarł 1 lutego 1996 r.
Twórcy spektaklu:
Reżyseria: Marcin Kwaśny
Teksty: Jerzy Kozarzewski
Muzyka: Patryk Górecki
Występują: Klaudia Kwaśny, Marcin Kwaśny, Patryk Górecki
Sufler: Dorota Bogucka
Informacje o twórcach
Marcin Kwaśny – aktor, scenarzysta, reżyser. Ukończył Akademię Teatralną im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (2002 r.), uzyskując w trakcie studiów prestiżowe stypendium Katarzyny Frank-Niemczyckiej. Aktor stołecznego Teatru Kwadrat (od 2002 r.), następnie Teatru Polskiego. Zdobywca wielu nagród aktorskich i wyróżnień, m.in.: wyróżnienia „Opus Film” na XX Festiwalu Szkół Teatralnych w Łodzi (2002 r.), wyróżnienia na Ogólnopolskim Festiwalu Komedii „Talia” w Tarnowie za monodram Marka Koterskiego „Nienawidzę” (2004 r.), Grand Prix na IV Festiwalu Sztuki Słowa „Verba Sacra” w Poznaniu (2004 r.) głównej nagrody aktorskiej za rolę w filmie „Rezerwat” na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym „Golden Brig” w Odessie (2008 r.). Jest laureatem nagrody za scenariusz (wraz z Łukaszem Palkowskim) na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Krajów Nadbałtyckich w Swietłogorsku (2008 r.). Jego debiutem w Teatrze Telewizji był spektakl „Edward II” Marlowa w reż. Macieja Prusa (2002 r.). Zagrał kilkadziesiąt ról epizodycznych, kilkanaście drugoplanowych i kilka głównych w filmach polskich i zagranicznych, w tym m.in „Rezerwat”, „Wszyscy jesteśmy Chrystusami”, „Wyklęty” „Kamerdyner”, „7 uczuć”, „Polowanie na Anglika”, „Patagonia”, „Aglaja”, „Wyszyński – Zemsta czy przebaczenie” i „Dom Wybranych”. W 2021 r. zadebiutował jako reżyser krótkometrażowego filmu „Spowiedź”. Jako reżyser debiutował spektaklem „Wariactwa według Czechowa” (2009 r.). Razem z policjantem Marcinem Skórą napisał sztukę pt „Kto dogoni psa?”, którą wyprodukował w Teatrze Ochoty w Warszawie (2009 r.). W „Teatrze na Bielanach” wyreżyserował spektakle „Hiob” i „Życie w zasięgu ręki”. W Teatrze Oratorium wyreżyserował spektakl „Mój syn, Maksymilian” i zagrał w spektaklu „Sceny z wieczernika” – wersja sceniczna oraz Teatr TVP. Jest założycielem Fundacji Między Słowami, która w 2017 r. zakończyła produkcję filmu „Wyklęty”. Jest laureatem nagrody im. Siedzikówny „Inki”.
Klaudia Kwaśny – śpiewaczka (sopran). Rozpoczęła edukacje muzyczną w klasie fletu Aleksandry Zienkiewicz w Państwowej Szkole Muzycznej w Olsztynie. O wyborze kierunku studiów zadecydowała pasja śpiewu chóralnego i solistycznego. W 2009 roku podjęła studia w Royal Conservatoire of Scotland w Glasgow w Szkocji pod kierownictwem prof. Helen Lawson. Już od pierwszego roku brała udział w licznych konkursach szkoły i miała zaszczyt reprezentować konserwatorium w państwowym konkursie Junior Kathleen Ferrier. Podczas studiów współpracowała ze Szkocką Operą Narodową m.in. przy produkcjach oper takich jak „Przygody Liska Chytruska” L. Janáčka czy „Koronacja Poppei” C. Monteverdiego. W 2014 roku otrzymała stypendium Dewar Arts Award oraz stypendium Konserwatorium na kontynuację studiów w studium operowym im. Alexandra Gibsona w Glasgow. W tym samym czasie rozpoczęła współpracę z mezzosopranistką Clare Shearer. Jej repertuar operowy powiększył się o takie role jak: Adina w operze „Napój miłosny”, Marcellina w „Fidelio”, Nanetta w „Falstaffie”, Ninetta w „Sroce złodziejce”, Barberina w „Weselu Figara” oraz Despina w „Cosi fan tutte”. W 2015 roku Klaudia wygrała konkurs pieśni im. Tony'ego i Tani Webster. W swoim dorobku ma również złoty medal szkockiej pieśni William Allan Prize i wyróżnienie na ogólnopolskim konkursie w Drezdenku. Była finalistką międzynarodowego konkursu im. Ady Sari.
Patryk Górecki – muzyk instrumentalista, wokalista, kompozytor oraz instruktor muzyki. Ukończył Państwowy Zespół Szkół Muzycznych w Bydgoszczy w klasie gitary. Youtuber – twórca kanałów JMP Akademia i JMP Academy promujących naukę muzyki oraz gry na instrumentach. Tworzy muzykę elektroniczną, religijną i wokalno-instrumentalną.