Nawigacja

Aktualności

Otwarcie wystawy „TU rodziła się »Solidarność«” – Hala Główna Dworca Centralnego – Warszawa, 21 lipca 2020

Z okazji 40. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność” IPN przygotował wystawę plenerową, która 1 lipca 2020 r. została otwarta w kilkunastu miejscowościach, a przez wakacyjne miesiące odwiedzi w sumie 53 miejsca w kraju.

Jednym z takich miejsc jest Hala Główna Dworca Centralnego, gdzie 21 lipca 2020 r. wernisaż wystawy zorganizował Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Warszawie wspólnie z Polskimi Kolejami Państwowymi S.A. 

Ekspozycję otworzyli: wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma, dyrektor Oddziału IPN w Warszawie prof. Jerzy Eisler, prezes Zarządu PKP S.A. Krzysztof Mamiński oraz prezes zarządu Fundacji Grupy PKP Katarzyna Kucharek. 

W sierpniu 1980 r. na skraju komunistycznego imperium sowieckiego narodził się wielki, pokojowy ruch, do którego przystąpił niemal co trzeci Polak. Solidarność to 10 milionów formalnych członków – był to największy związek zawodowy na świecie. W tym wielkim zwycięstwie, jaką była, jaką jest polska Solidarność, mają udział miliony najczęściej anonimowych osób. Tą wystawą chcemy złożyć im hołd. Mam nadzieję, że wszyscy, którzy będą przez ten dworzec przechodzić, zarówno Polacy, jak i obcokrajowcy zapoznają się z prezentowaną tu historią, takim jej elementem, z którego możemy być bardzo dumni – powiedział dr Mateusz Szpytma.

Cieszę się, że wystawę będzie mogła zobaczyć część z kilkunastu milionów pasażerów, którzy podróżują przez Dworzec Centralny każdego roku. Niektórym przypomni ona czasy, w których wzrastali, młodym pokaże chwile, w których rodził się największy społeczny ruch, który przyniósł wolność całej Europie Środkowo-Wschodniej – dodał Krzysztof Mamiński.

Wydarzenie swoją obecnością uświetnił sekretarz stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych Janusz Kowalski.

Szczególnie dziękuję wszystkim kolejarzom, bo bez ich wielkiego zaangażowania w NSZZ „Solidarność” ten ruch nie byłby pełny. Wszyscy pamiętamy chociażby strajk 15 lipca 1980 na węźle w Lublinie. To właśnie kolejarze rozpoczęli walkę m.in. o wszystkie sprawy, które potem niosła „Solidarność” na swoich sztandarach, szczególnie walkę o prawa pracownicze, o wolną Polskę, aby komunizm w Polsce się skończył. To wielkie dziedzictwo „Solidarności” jest dla nas wielkim zobowiązaniem. Dlatego wszystkie dworce PKP, cała Grupa PKP jest otwarta na takie właśnie inicjatywy, na to, aby przypominać historię. Zachęcam także wszystkie samorządy w Polsce, aby współpracowały z Instytutem Pamięci Narodowej – mówił minister.

Wśród gości znaleźli się także przedstawiciele Sekcji Krajowej Kolejarzy NSZZ „Solidarność” oraz członkowie zarządu warszawskiego NSZZ „Solidarność m.in. Sławomir Karpiński, który latem 1980 r. pracował w Zakładach Wytwórczych Urządzeń Telefonicznych „Telkom-Zwut” w Warszawie i Henryk Komorowski, który również zatrudniony był w tym zakładzie .

Ekspozycja pozostanie dla zwiedzających do 13 sierpnia 2020 r.

RELACJA PAP

„TU rodziła się Solidarność” obejmuje najważniejsze wydarzenia, które latem 1980 r. rozgrywały się w całym kraju. Fragment opowiadający o Mazowszu, o rodzącym się tu wielkim ruchu społecznym, przygotował Oddział IPN w Warszawie. Przypominamy instytucje i zakłady pracy, w których w od lipca do września 1980 r. powstawała „Solidarność”.

Miesiące wakacyjne będą świadkami kolejnych odsłon tej unikatowej wystawy. Składają się z części ogólnopolskiej, części regionalnych oraz lokalnych, ukazujących powstawanie „Solidarności” w niemal każdym zakątku naszego kraju. Teksty na panelach wystawowych są prezentowane w języku polskim i angielskim. 

Kolejne miejsca prezentacji wystaw stworzą w całej Polsce „Biało-czerwony szlak: Tu rodziła się Solidarność”. Trasy wszystkich wystaw regionalnych zbiegną się 28 sierpnia na wernisażu w Warszawie. W tym wielkim zwycięstwie, jaką była, jaką jest polska „Solidarność”, mają udział miliony najczęściej anonimowych osób. Tą wystawą chcemy złożyć im hołd.

W sierpniu 1980 r. na skraju komunistycznego imperium sowieckiego narodził się wielki, pokojowy ruch, do którego przystąpił niemal co trzeci Polak! „Solidarność” to 10 milionów formalnych członków – był to największy związek zawodowy na świecie.

Serdecznie zapraszamy na otwarcie wystaw w naszym regionie!

 

14 sierpnia 2020 Pułtusk: Dom Polonii, godz. 12.00

FINAŁ OGÓLNOPOLSKI

28 sierpnia 2020 r. Warszawa: Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego

***

Wydarzeniem,  które  stało się  katalizatorem  powstania  zorganizowanej opozycji,  były  wystąpienia  robotnicze  w  1976  r.  w  Radomiu,  Ursusie  i  Płocku  oraz fala brutalnych represji wobec ich uczestników.

23 września 1976 r. powstał Komitet Obrony Robotników, skupiający w zdecydowanej większości warszawskich opozycjonistów. Pomoc dla prześladowanych przez władze robotników z Radomia i Ursusa organizowali głównie działacze z dawnej „Czarnej Jedynki” i „Gromady Włóczęgów”.  Do sierpnia 1980 r. KOR stanowił najsilniejszą strukturę opozycyjną w Warszawie.

Fala strajków z lata 1980 r. rozpoczęła się 1 lipca w Warszawie od Zakładów Mechanicznych „Ursus”. W trzecim dniu tego strajku w Zakładzie Remontowo-Energetycznym „Ursusa” powstała Komisja Robotnicza. Dużą aktywność wykazała wówczas grupa młodych robotników ze Zbigniewem Bujakiem i Zbigniewem Janasem. W pierwszej połowie lipca na Mazowszu doszło do wielu innych strajków o podłożu ekonomicznym: w Hucie Warszawa, Fabryce Lamp Kineskopowych „Zelos” w Piasecznie. W tym samym czasie dwu- lub trzydniowe strajki miały miejsce na poszczególnych wydziałach w Zakładach Wytwórczych Lamp Elektrycznych im. Róży Luksemburg, Fabryce Samochodów Osobowych, Zakładach Elektronicznych „Warel”, a parogodzinne,  np.  w  w Zakładach Wytwórczych Urządzeń Telefonicznych „Telkom-ZWUT” ,  Warszawskiej  Fabryce Pomp (14–15 lipca), Tarchomińskich Zakładach Farmaceutycznych Polfa w Warszawie (14 lipca), Fabryce Obrabiarek Precyzyjnych „Avia” w Warszawie (15 lipca).

W pierwszej połowie sierpnia na nowo nasiliła się akcja strajkowa. Protesty rozpoczęły  się  w  Fabryce  Pras  Automatycznych  Prasomet  we  Włochach  k.  Warszawy (1 sierpnia) i Zakładach Mechanicznych im. Marcelego Nowotki w Warszawie (1 sierpnia).  6  i  8  sierpnia  na  dwóch  wydziałach  Huty  Warszawa,  w  pierwszym  tygodniu w Miejskim Przedsiębiorstwie Oczyszczania (4–11 sierpnia) i Miejskim Przedsiębiorstwie  Wodno-Kanalizacyjnym  (7  sierpnia),  Miejskim  Przedsiębiorstwie  Komunikacyjnym w Warszawie (11–13 sierpnia) oraz w Miejskich Zakładach Komunikacyjnych (15 sierpnia). W ostatnim tygodniu sierpnia dominującą rolę odgrywało poparcie dla strajkującej Stoczni Gdańskiej. Strajki solidarnościowe odbywały się w Fabryce Wyrobów Precyzyjnych im. gen. Karola Świerczewskiego (przez kilka godzin), FSO, Hucie Warszawa (przez 6 dni) i w ZM „Ursus”. Pojawiły się wówczas postulaty pozaekonomiczne, np. żądania udostępnienia samochodu dla delegacji do Gdańska czy dostępu do zakładowego radiowęzła. Te ostatnie strajki dały początek mazowieckiej „Solidarności”.

Robotniczy Komitet Strajkowy Solidarności ze Strajkującymi na Wybrzeżu został zawiązany już 21 sierpnia w ZM „Ursus”. Na zorganizowanym wówczas wiecu odczytano 21 postulatów z Gdańska. 26 sierpnia w Hucie Warszawa strajk rozpoczęła grupa robotników z walcowni.

4 września przedstawiciele nowych związków z największych warszawskich zakładów zebrali się w ZM „Ursus” i po wielogodzinnej dyskusji, następnego dnia rano, powołali Międzyzakładowy Komitet Założycielski Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Mazowsze”. W skład MKZ, oprócz wymienionych wyżej zakładów, weszły: PKP, WSK PZL, Zakłady im. Nowotki, Zakłady Półprzewodników „Tewa”, Zakłady Radiowe im. Kasprzaka. Powołane zostało Prezydium Tymczasowego Zarządu NSZZ Regionu Mazowsze.

20 września 1980 r. Prezydium MKZ "Mazowsze" podjęło decyzję o przekształceniu się w NSZZ "Solidarność". Związek w Regionie Mazowsze liczył w tym momencie 90 organizacji zakładowych i kilkadziesiąt tysięcy członków. W 47 największych zakładach pracy w samej stolicy do NSZZ "Solidarność" należała już większość pracowników.

 

 

do góry