Świat patrzy na tę zbrodnię, straszliwszą niż wszystko, co widziały dzieje – i milczy. (…) Tego milczenia dłużej tolerować nie można (…) Jest ono nikczemne. Wobec zbrodni nie wolno pozostawać biernym. Kto milczy w obliczu mordu – staje się wspólnikiem mordercy. Kto nie potępia – ten przyzwala.
Zofia Kossak-Szczucka, „Protest” – odezwa wydana przez pisarkę 11 sierpnia 1942 r. w czasie wielkiej akcji deportacji Żydów z warszawskiego getta
Nie wszyscy w Europie przyglądali się biernie zagładzie europejskich Żydów. Polacy – z narażeniem własnego życia – ruszyli im z pomocą, choć groziła im za to nawet śmierć. Na ziemiach polskich Niemcy wprowadzili najbardziej restrykcyjne prawo za pomoc udzielaną Żydom. Więcej TUTAJ
24 marca 1944 r. w Markowej na Podkarpaciu Niemcy zamordowali mieszkającą tam ośmioosobową rodzinę Ulmów oraz ukrywanych przez nich Żydów z rodzin Goldmanów, Didnerów i Grünfeldów. Od 2018 roku w rocznicę zbrodni w Markowej obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Święto zostało ustanowione przez polski parlament.
Jak zapisano w treści ustawy, dzień ten ustanowiono – „w hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów”. Święto jest wyrazem czci dla wszystkich Polaków, którzy – okazując miłosierdzie i współczucie – pomagali Żydom systematycznie mordowanym przez niemieckich oprawców.
https://ipn.gov.pl/pl/rodzina-ulmow
W 1995 r. Wiktorię i Józefa Ulmów zaliczono w poczet Sprawiedliwych wśród Narodów Świata (największą grupę wśród uhonorowanych przez izraelski Instytut Yad Vashem stanowią Polacy). W 2003 r. rozpoczął się proces beatyfikacyjny bohaterskiej rodziny. 10 września 2023 r. w Markowej odbędzie się beatyfikacja rodziny Ulmów. Liturgiczne wspomnienie rodziny Ulmów będzie przypadać 7 lipca: w dniu, kiedy Wiktoria i Józef zawarli sakramentalny związek małżeński.
► Nagrania AUDIO [poniżej do pobrania]:
- dr Mateusz Szpytma, zastępca prezesa IPN o Rodzinie Ulmów
- Konrad Starczewski, naczelnik Wydziału notacji i opracowań multimedialnych BEN IPN o filmie „Matusia”
- Ewa Wójcicka z Archiwum IPN o Raporcie Jürgena Stroopa
- Ewa Wójcicka z Archiwum IPN o Mieczysławie Foggu
►Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej w Markowej
- Otwarcie Muzeum Polaków Ratujących Żydów – Markowa, 17 marca 2016 r.
- Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny Światowej im. Rodziny Ulmów istnieje już rok – Markowa, 17 marca 2017
- Strona Muzeum w Markowej: https://muzeumulmow.pl/pl/
- Wywiad: Mateusz Szpytma, Maciej Foks, Sprawiedliwi wzorem człowieczeństwa
► NOTACJE IPN: Ocaleni i Sprawiedliwi – świadectwa Niezwyciężonych
- Chava Nissimov, relacja Ocalonej – „DZIEWCZYNKA Z WARSZAWSKIEGO GETTA”
- Tadeusz Stankiewicz, relacja Sprawiedliwego – „UKRYWANI NA BAGNACH”
- Stanisława Roztropowicz-Szkubel, relacja Sprawiedliwej – „OCALONA DZIEWCZYNKA”
► Wybrane publikacje:
- Mateusz Szpytma, Sprawiedliwi i ich świat. Markowa w fotografii Józefa Ulmy
- Mateusz Szpytma, THE RISK OF SURVIVAL. The Rescue of the Jews by the Poles and the Tragic Consequences for the Ulma Family from Markowa (Ryzyko ocalenia. Ratowanie Żydów przez Polaków i tragiczne następstwa dla rodziny Ulmów z Markowej), Warszawa 2009
-
Polacy ratujący Żydów pod okupacją niemiecką – wybrane publikacje IPN
►„Biuletyn IPN” nr 208 (3)/2023. Błogosławieni miłosierni – o Rodzinie Ulmów
► Dodatek historyczne do prasy- do pobrania
W dodatku:
- dr Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, Ukarane człowieczeństwo
- dr Wojciech Hanus, OBBH IPN w Rzeszowie, „Ratując życie innych, złożyli w ofierze własne…” Rodzina Ulmów z Markowej
- ks. Witold Burda, postulator procesu beatyfikacyjnego rodziny Ulmów, Kuria Przemyska, Samarytanie z Markowej – droga do chwały ołtarzy
► Wystawa: Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej PL/EN/SK. Wystawa została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie. Do pobrania wersje: polska, angielska i słowacka.
►Materiały edukacyjne: Karty pracy – do pobrania
► Spoty IPN:
►Animacja:
Przenieś się do okupowanej przez Niemców Warszawy i POZNAJ Jana Żabińskiego, który podczas II wojny światowej wraz z żoną Antoniną pomagał Żydom z warszawskiego getta. Organizował dla nich fałszywe dokumenty, osobiście przeprowadzał na aryjską stronę, wreszcie ukrywał w willi oraz w pomieszczeniach przeznaczonych dla zwierząt na terenie ZOO. Szacuje się, że małżeństwo Żabińskich z narażeniem własnego życia pomogło w ten sposób ok. 300 żydowskim bliźnim
►Materiały w portalu przystanekhistoria.pl
► TEKSTY, m.in.:
- Paweł Skibiński, Boży szaleniec w czasach Zagłady. Zofia Kossak-Szczucka
- Marcin Urynowicz, Rada Pomocy Żydom „Żegota”
- Szymon Pietrzykowski, Początek upamiętniania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
- ks. Jarosław Wąsowicz, Kościół ratujący Żydów
- Rafał Drabik, 97 sprawiedliwych. Pacyfikacja Białki za pomoc ukrywającym się Żydom i jeńcom sowieckim
- Tomasz Domański, Kryjówki dla Żydów
- Anna Zechenter, Piekło po niemiecku według Pileckiego
► PUBLIKACJE DO POBRANIA
- Szymon Nowak, Jan Żabiński „Franciszek”
- Anna Zechenter, Matka Matylda Getter PL
- Anna Zechenter, Matka Matylda Getter HEBR
- Anna Mieszkowska, Irena Sendlerowa
- Pomoc niesiona ludności żydowskiej na Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1941–1944, Wrocław 2022
► Biblioteka cyfrowa – DO POBRANIA:
- Raport Stroopa „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – raport Jürgena Stroopa. W 2013 roku IPN udostępnił w formie cyfrowej dokument wyjątkowy w ludzkich dziejach. „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje” – „raport” Jürgena Stroopa, przygotowany dla Heinricha Himmlera po zagładzie warszawskiego getta w 1943 roku. W 2017 dokument został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata.
- Polacy ratujący Żydów: Tomasz Domański, Alicja Gontarek, Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa, 2022 r. Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko–żydowskie w latach 1917–1990”
►Dodatki prasowe – DO POBRANIA:
- „Śmierć za ratowanie życia”. Dodatek prasowy Oddziału IPN w Krakowie (2021)
- Czas Sprawiedliwych
- „Kryjówki dla Żydów” – dodatek historyczny Delegatury IPN w Kielcach do „Tygodnika eM”
- Dodatek prasowy IPN Oddział w Gdańsku „Polacy ratujący Żydów na Pomorzu i Kujawach”
►IPNtv:
- Ulmowie męczennicy ratujący Żydów – Przystanek Historia odc. 69
- MATUSIA – opowieść o Sprawiedliwej [Fabularyzowany Film Dokumentalny]
- Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej – Przystanek Historia, odc. 33
- Śmierć za ratowanie życia. Dekret o karaniu Żydów opuszczających getto i Polaków im pomagających
- Pomoc udzielana Żydom przez Polaków w latach 1939–1945 tom 5 [dyskusja o książce]
- Dyskusja: Krakowska Loża Historii Współczesnej. „Kościół, Żydzi, jezuici. Wokół pomocy Żydom w czasie II wojny światowej”
- Pytania z historii: Co zawierają raporty Witolda Pileckiego
► Premiera telewizyjna filmu o Zofii Kossak-Szczuckiej „Mulier fortis. Kobieta mężna” – TVP Historia, 23 marca 2023 r. o godz. 20.15
Kolejne emisje:
- 24 marca 2023 (piątek), godz. 10:35 – TVP Historia,
- 4 kwietnia 2023 (wtorek), godz. 23:15 – TVP 1
- 5 kwietnia 2023 (środa), godz. 21:05 – TVP Dokument
- 6 kwietnia 2023 (czwartek), godz. 12:40 – TVP Dokument
Kontakt dla mediów:
Rzecznik Prasowy IPN – Dyrektor Biura: dr Rafał Leśkiewicz
tel. 602 322 362
rzecznik@ipn.gov.pl
Pliki do pobrania
- zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma o Rodzinie Ulmów (mp3, 2 MB) 22.03.2023 16:00
- zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma o Rodzinie Ulmów (wav, 35.94 MB) 22.03.2023 16:00
- Konrad Starczewski z BEN IPN o filmie Matusia (mp3, 4.2 MB) 22.03.2023 16:00
- Konrad Starczewski z BEN IPN o filmie Matusia (wav, 75.57 MB) 22.03.2023 16:00
- Ewa Wójcicka z Archiwum IPN o Raporcie Jürgena Stroopa (mp3, 2.89 MB) 22.03.2023 16:00
- Ewa Wójcicka z Archiwum IPN o Raporcie Jürgena Stroopa (wav, 51.96 MB) 22.03.2023 16:00
- Ewa Wójcicka z Archiwum IPN o Mieczysławie Foggu (mp3, 4.06 MB) 22.03.2023 16:00
- Ewa Wójcicka z Archiwum IPN o Mieczysławie Foggu (wav, 73.14 MB) 22.03.2023 16:00