E-KsięgarniaInstytut Pamięci Narodowej zakończył kolejny etap prac nad nazwiskami do Listy Ładosia – zbiorczym spisem danych o tysiącach Żydów, którzy w czasach Zagłady byli posiadaczami paszportów Ameryki Łacińskiej, sfałszowanych przez polskich dyplomatów w Bernie w Szwajcarii. Od kwietnia do sierpnia 2019 r. pracownicy Archiwum IPN dokonali sprawdzeń 729 nazwisk, w ramach projektu „Lista Ładosia” koordynowanego przez Instytut Pileckiego i Ambasadę RP w Bernie i prowadzonego wspólnie z IPN, Żydowskim Instytutem Historycznym oraz Muzeum Auschwitz-Birkenau. Jego efektem ma być lista wszystkich posiadaczy nielegalnych paszportów wystawionych w czasie Zagłady przez Poselstwo RP w Bernie, przygotowywana do wydania przez Instytut Pileckiego.
W wyniku kwerendy przeprowadzonej w bazie danych Arolsen Archives (dawnej International Tracing Service w Bad Arolsen) odnaleziono blisko 5 tysięcy stron dokumentów dotyczących 244 osób. Elektroniczna baza danych Arolsen Archives stanowi bardzo cenną pomoc w poszukiwaniu ofiar i ocalonych z Zagłady. Instytut Pamięci Narodowej, jako jedyna instytucja w Polsce, ma do niej stały dostęp.
Pierwszy etap prac nad Listą Ładosia został zakończony w kwietniu bieżącego roku. Wówczas to pracownicy Archiwum IPN dokonali sprawdzeń 1114 nazwisk i odnaleźli informacje – na 12 tysiącach stron dokumentów – dotyczące 754 osób. Elektroniczne kopie odnalezionych materiałów zostały przesłane do Ambasady RP w Bernie.
Od kilku lat Instytut Pamięci Narodowej przywraca pamięć o polskich dyplomatach ze Szwajcarii, którzy ratowali Żydów podczas II wojny światowej. W maju i czerwcu 2018 r. Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN prowadziło na cmentarzu Friedental w Lucernie, na wniosek Ambasady RP w Bernie, poszukiwania grobu konsula Konstantego Rokickiego, członka tzw. grupy Ładosia. Od II połowy 2016 roku IPN pracował nad filmem dokumentalnym „Paszporty Paragwaju” w reżyserii Roberta Kaczmarka, który przedstawia historię udziału polskiej dyplomacji w ratowaniu Żydów z Zagłady. Jego premiera odbyła się w styczniu 2019 roku.
Dyplomaci należący do tzw. grupy Ładosia, działając w okresie wojny w polskim poselstwie w Bernie w Szwajcarii, ratowali Żydów poprzez wystawianie im fałszywych paszportów. Polscy dyplomaci oraz działacze organizacji żydowskich pozyskiwali paszporty państw Ameryki Łacińskiej, które następnie trafiały do Żydów w okupowanej Europie. Były to paszporty i inne dokumenty poświadczające obywatelstwo Paragwaju, Hondurasu, Peru i Haiti, które chroniły swoich posiadaczy w gettach przed wywózką do niemieckich obozów zagłady. Ich właścicieli kierowano do obozów dla internowanych, gdzie pewna część z nich doczekała końca wojny.
Członkowie grupy zajmowali się produkcją nielegalnych paszportów od co najmniej 1941 r. i kontynuowali swoją działalność praktycznie do zakończenia Holokaustu. W skład grupy Ładosia wchodzili: ambasador RP w Bernie Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz, konsul Konstanty Rokicki, a także attaché ambasady Juliusz Kuehl. Ich partnerami były dwie organizacje żydowskie – komitet RELICO, kierowany przez Abrahama Silberscheina, oraz szwajcarski oddział Aguda Yisroel pod wodzą Chaima Eissa.