Instytut Pamięci Narodowej 43. rocznica ogłoszenia powstania Konfederacji Polski Niepodległej, pierwszej niezależnej partii politycznej w bloku sowieckim - Komunikaty -

W dniu obchodów 40. rocznicy wybuchu II wojny światowej, 1 września 1979 r., środowisko skupione wokół Leszka Moczulskiego, zorganizowało niezależną manifestację w Warszawie. Współpracowniczka ROPCiO Nina Milewska (właściwie Bronisława Milewska) odczytała przed Grobem Nieznanego Żołnierza „Akt Konfederacji Polski Niepodległej”, pod którym podpisało się 35 osób (w kolportowanej później wersji dokumentu było ich 50). Tak rodziła się pierwsza niezależna partia polityczna, która metodami pokojowymi zamierzała doprowadzić do odzyskania przez Polskę niepodległości.

Wcześniej, w czerwcu 1979 r., w piśmie ROPCiO „Droga”, ukazała się „Rewolucja bez rewolucji” autorstwa Leszka Moczulskiego. Tytuł nawiązywał do słów marszałka Józefa Piłsudskiego wygłoszonych tuż po zamachu majowym, iż dokonał „rewolucji bez rewolucyjnych konsekwencji”. Moczulski w artykule zawarł nie tylko prognozę wybuchu niezadowolenia społecznego na tle ekonomicznym, ale także program budowy nowego systemu politycznego, złożonego z organizacji niezależnych, związków zawodowych i partii, zdolnego wyprzeć hegemonię komunistycznej władzy. Moczulskiemu nie chodziło o budowę „socjalizmu z ludzką twarzą”, ale „usunięcie radzieckiej dominacji przez likwidację PZPR”. Prowadzone metodami pokojowymi działania polityczne miały przynieść Polsce niepodległość, a wraz z nią ustrój demokratyczny oparty na niezbywalnych prawach człowieka i obywatela, wzajemnej tolerancji oraz poszanowaniu praw innych ludzi.

Na przewodniczącego Rady Politycznej KPN został wybrany Leszek Moczulski, a grupy działaczy partyjnych zostały zorganizowane w kilku miastach (Krakowie, Lublinie, Warszawie, Siedlcach, Szczecinie). Rewolucja Solidarności nie oznaczał dla KPN swobody działań. Po aresztowaniu Leszka Moczulskiego we wrześniu 1980 r., a następnie – do końca 1980 r. - kolejnych liderów Konfederacji, jej działalność została mocno ograniczona. Proces czterech działaczy KPN: Tadeusza Jandziszaka, Leszka Moczulskiego, Tadeusza Stańskiego i Romualda Szeremietiewa, oskarżonych o próbę obalenia przemocą ustroju PRL był szeroko relacjonowany w prasie i przyniósł nieoczekiwany przez komunistyczną władzę efekt: wzrost popularności Konfederacji i zwiększenie liczby jej zwolenników.

Moczulski, skazany na 7 lat więzienia, został zwolniony na mocy amnestii w 1984 r. Rok później, wraz z innymi czołowymi działaczami KPN, został ponownie aresztowany i skazany na cztery lata. We wrześniu 1986 r. wszyscy przywódcy KPN, na mocy kolejnej amnestii, wyszli na wolność. Jednak pomimo uwięzienia kierownictwa partii, KPN nie zaprzestała działalności i rozbudowywała struktury, osiągając w latach 1988-1989 znaczny rozwój liczebny i organizacyjny.

Sposób prowadzenia negocjacji z władzami PRL przy Okrągłym Stole KPN oceniała krytycznie, pomimo tego, że sama idea – likwidacja hegemonii władzy komunistycznej – była spełnieniem ich programu.

W 1989 r. i na początku 1990 r. Konfederacja organizowała duże ogólnopolskie akcje, m.in. demonstracje przeciw kandydaturze Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta. Pod hasłem Sowieci do domu KPN prowadziła także blokadę jednostek Armii Radzieckiej stacjonujących w Polsce. Zablokowano bazy wojsk sowieckich i zajęto m.in. budynek Sztabu Północnej Grupy Wojsk Sowieckich.

W wyborach z 4 czerwca 1989 r. KPN wystawiła własną listę kandydatów (17 na posłów oraz 6 na senatorów), ale nie zdobyła żadnego mandatu, chociaż senatorem został Andrzej Fenrych, od 1988 r. szef tarnowskiego okręgu KPN, startujący w wyborach z listy Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. W pierwszych wolnych wyborach parlamentarnych Konfederacja wprowadziła do Sejmu czterdziestu sześciu posłów. W kadencji 1993–1997 Klub Parlamentarny KPN z 22 posłami była praktycznie jedyną formacją prawicową w Sejmie zdominowanym przez SLD i PSL. Z chwilą powstania Akcji Wyborczej Solidarność większość posłów Konfederacji, wbrew opinii Leszka Moczulskiego, przystąpiła do tej formacji. Doszło wówczas do rozłamu na KPN Obóz Patriotyczny Adama Słomki i KPN Leszka Moczulskiego. Postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z 12 stycznia 2018 r. KPN została wykreślona z ewidencji partii politycznych.

Szczegółowe informacje dotyczące działalności Konfederacji Polski Niepodległej znajdą Państwo w redagowanej w Instytucie Pamięci Narodowej Encyklopedii Solidarności.

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/13717,Konfederacja-Polski-Niepodleglej.html

Na kanale IPNTv mogą Państwo obejrzeć debatę, zorganizowaną w 2013 r. w ówczesnym Biurze Edukacji Publicznej IPN (https://www.youtube.com/watch?v=tF_ezySDLxA ), podczas której omawiane były zagadnienia dotyczące m.in.: stanu badań nad KPN, specyfiki materiałów SB dotyczących KPN, bazy źródłowej -- dokumentów, relacji, wspomnień.

Polecamy także wystawę poświęconą KPN /ftp/wystawy/kpn/html/kpn_index1.html

oraz publikacje:

Konfederacja Polski Niepodległej na drodze do wolności, red. Michał Wenklar, Kraków 2011 -zapis referatów z konferencji zorganizowanej w 30. rocznicę utworzenia Konfederacji. W książce przedstawiony został proponowany przez KPN model opozycyjności, myśl polityczna przywódcy ugrupowania oraz postawa, jaką partia zajęła wobec wydarzeń 1989 r. i jej pozycja na scenie politycznej III Rzeczpospolitej.

Konfederacja Polski Niepodległej w Krakowie 1979–1990. Wybór dokumentów, wybór wstęp i opracowanie Marcin Kasprzycki, Kraków 2009 – w której zaprezentowane zostały dokumenty KPN – oświadczenia, odezwy i deklaracje oraz artykuły programowe, a także dokumenty wytworzone przez krakowską Służbę Bezpieczeństwa – głównie informacje operacyjne, szyfrogramy, wyciągi z doniesień agenturalnych. W uzupełniającym treść książki aneksie zaprezentowano wykonane metodami operacyjnymi zdjęcia dokumentujące działalność Konfederacji w Krakowie.