Od 2013 r. formacje siłowe i struktury administracyjne Federacji Rosyjskiej dokonały na terytorium Ukrainy ogromnej ilości działań o charakterze zbrodniczym. Szczególne nasilenie zbrodniczej działalności Federacji Rosyjskiej ma miejsce od momentu rozpoczęcia nowej agresji na Ukrainę w dniu 24 lutego 2022 r. Działania rosyjskie mają charakter zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni przeciwko ludzkości, ludobójstwa, zbrodni wojennych, morderstw, terroryzmu, gwałtów, stosowania tortur, poniżania, masowego porywania ludzi (w tym dzieci), bezprawnego pozbawiania wolności, kradzieży, rabunku, masowego niszczenia mienia, niszczenia środowiska naturalnego i in.
Z doświadczenia wiemy, że po II wojnie światowej większość niemieckich i prawie wszyscy sowieccy zbrodniarze wojenni uniknęli sprawiedliwości. Nie można dopuścić do powtórzenia się takiej sytuacji. Obecnie istnieją (na szczeblu państw i organizacji międzynarodowych) ciała, których zadaniem jest zbadanie i osądzenie zbrodni rosyjskich na Ukrainie. Jednakże potrzebne są bardziej zdecydowane i energiczne działania w tym zakresie. Mogą być one zrealizowane jedynie przy pomocy specjalnej Komisji śledczej i specjalnego Trybunału, których zadaniem byłoby wyłącznie badanie rosyjskich zbrodni na Ukrainie i osądzanie ich sprawców (bezpośrednich i pośrednich). Gdyby osoby oskarżone o zbrodnie nie stawiły się przed Trybunałem, korzystając z ochrony Federacji Rosyjskiej, mogłyby być sądzone w trybie zaocznym. Komisja i Trybunał powinny być organami Rady Europy, opartymi o Europejską Konwencję Praw Człowieka i działającymi z upoważnienia Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Trybunału Praw Człowieka.
Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu zawsze uważał, że ujawnienie prawdy oraz osądzenie i potępienie zbrodniarzy jest moralnym obowiązkiem nas wszystkich, a pokój na świecie musi być oparty na fundamencie prawdy i sprawiedliwości.
Apelujemy więc do wszystkich rządów państw świata, organizacji międzynarodowych i ludzi dobrej woli o utworzenie specjalnej Komisji śledczej i specjalnego Trybunału, których zadaniem byłoby wyłącznie zbadanie rosyjskich zbrodni na Ukrainie i osądzanie ich sprawców.
prof. dr hab. Tadeusz Wolsza
Przewodniczący Kolegium
prof. dr hab. Wojciech Polak
Zastępca Przewodniczącego Kolegium
prof. dr hab. Piotr Franaszek
Zastępca Przewodniczącego Kolegium
prof. dr hab. Jan Draus
prof. dr hab. Józef Marecki
prof. dr hab. Andrzej Nowak
dr hab. prof. KUL Mieczysław Ryba
Bronisław Wildstein
Krzysztof Wyszkowski