Nawigacja

Komunikaty

5. rocznica śmierci Zbigniewa Brzezińskiego, polsko-amerykańskiego politologa, sowietologa, doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego USA w czasie prezydentury Jimmy’ego Cartera, odznaczonego amerykańskim Prezydenckim Medalem Wolności i polskim Orderem Orła Białego

Adam Lewandowski
Data publikacji 25.05.2022

Zbigniew Kazimierz Brzeziński urodził się 28 marca 1928 r. w Warszawie. Ze względu na pracę wykonywaną przez ojca, dyplomatę Tadeusza Brzezińskiego, w latach 1928-1936 przebywał wraz z rodzicami poza krajem (we Francji i Niemczech). Od października 1938 r., po objęciu przez Tadeusza Brzezińskiego stanowiska konsula generalnego w Montrealu, zamieszkał wraz z rodziną w Kanadzie.

Studiował politologię i ekonomię na Uniwersytecie McGilla w Montrealu, a od 1950 r. w Ośrodku Badań Rosyjskich Uniwersytetu Harvarda. W 1953 r. obronił na uczelni pracę doktorską i został wykładowcą w katedrze nauki o państwie. W 1958 r. otrzymał obywatelstwo amerykańskie.

W 1959 r. rozpoczął pracę jako profesor na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych na Uniwersytecie Columbia, a od października 1961 r. był dyrektorem Instytutu Badań nad Komunizmem tej uczelni. W 1966 r. podjął roczną pracę w Biurze Planowania Politycznego Departamentu Stanu, gdzie zajmował się polityką amerykańską wobec Europy Wschodniej.

W 1973 r. został pierwszym przewodniczącym nowo powstałej Komisji Trójstronnej, której celem było zbudowanie płaszczyzny kontaktów USA, krajów europejskich i Japonii. Poznał wówczas ówczesnego gubernatora stanu Georgia, Jimmy’ego Cartera i poparł go w kampanii prezydenckiej oraz sformułował podstawowe cele jego polityki zagranicznej. Po wygranych wyborach został doradcą ds. bezpieczeństwa narodowego 39. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Okres ten opisał później w swoich pamiętnikach, wydanych w Polsce pod tytułem Cztery lata w Białym Domu. Wspomnienia.

Po zakończeniu prezydentury Cartera związał się z waszyngtońskim Centrum Badań Strategicznych i Międzynarodowych Uniwersytetu Georgetown oraz prowadził wykłady poświęcone polityce bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych na Uniwersytecie Columbia.

W latach 80. XX w. domagał się zróżnicowania polityki wobec ZSRR i innych krajów bloku sowieckiego, w tym przede wszystkim Polski. Przewidywał porażkę bloku komunistycznego oraz rozpad ZSRS z „przebudzenia” jego narodów.

W wyborach prezydenckich w 1992 r. poparł Billa Clintona, a w 2008 r. zaangażował się w kampanię prezydencką Baracka Obamy.

Był autorem licznych publikacji, do najważniejszych należą: The Soviet Bloc (New York 1960),  Between Two Ages (New York 1970),  Game Plan (New York 1986), The Grand Failure. The Birth and Death of Communism in the Twentieth  Century (New York 1989).

Zmarł 26 maja 2017 r. w szpitalu w Falls Church, w stanie Wirginia. Podczas ceremonii pogrzebowej, która odbyła się 9 czerwca 2017 r. w katedrze św. Mateusza Apostoła w Waszyngtonie, mowę pożegnalną wygłosił były prezydent Stanów Zjednoczonych Jimmy Carter.

W archiwum Instytutu Pamięci Narodowej przechowywane są dokumenty zawierające informacje dotyczące Zbigniewa Brzezińskiego, w tym sprawa ewidencyjno-obserwacyjna o kryptonimie „Brzoza” (IPN BU 003090/21 t. 1), która była prowadzona w latach 1959-1973 przez Wydział I Departamentu II MSW.

do góry