E-Księgarnia
Otwarcie zjazdu poprzedziła 25 maja Msza św. w sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na Krzeptówkach, pod przewodnictwem abp. Marka Jędraszewskiego i z udziałem bp. Mariana Florczyka – duszpasterza ludzi pracy.
Dwudniowe obrady rozpoczęły się 26 maja w Centralnym Ośrodku Sportu w Zakopanem. Bierze w nich udział 300 delegatów z całej Polski oraz 200 gości. Rozmowy mają dotyczyć m.in. wynagrodzeń, propozycji zmian w organizacji związku, pomocy dla ukraińskich uchodźców. Przewidziane są wystąpienia na temat sytuacji w Ukrainie, a także na temat problemów związanych z unijną polityką klimatyczną.
Podczas uroczystej części odczytano przygotowane specjalnie na zjazd Posłanie do Ludzi Pracy. Prezydent Andrzej Duda odznaczył trzynastu działaczy i współpracowników NSZZ „Solidarność”, nadając im Medale Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Po ceremonii wręczenia odznaczeń głos zabrali przedstawiciele władz państwowych, m.in. prezydent Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki, a także przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” Piotr Duda oraz dr Karol Nawrocki, prezes Instytutu Pamięci Narodowej.
– Przynajmniej dwa razy w XX wieku nad polskim narodem i nad Polską wyszło piękne, promieniste słońce: w roku 1918, gdy Polacy swoim czynem bojowym, zbrojnym, politycznym i dyplomatycznym odzyskiwali niepodległość, ale także w sierpniu roku 1980, gdy rodził się NSZZ „Solidarność”. Dzięki słońcu „Solidarności” cały świat mógł zobaczyć cechy i wartości ważne dla polskiego narodu: wielkie pragnienie wolności, gotowość do niesienia brzemion innych, upominanie się o godność i o solidaryzm społeczny – mówił prezes IPN podczas wystąpienia, przywołując historię burzliwego wieku XX.
Przypomniał wypowiedź gen. Mieczysława Boruty-Spiechowicza, bohatera trzech wojen, więźnia dwóch niemieckich obozów i siedmiu sowieckich więzień, który na historycznym pierwszym Zjeździe Solidarności jesienią 1981 r. wskazywał na konieczność myślenia o Polsce i pracy dla Polski oraz solidarności w dobrym i szlachetnym.
– Człowiek, w którym zamknęła się w zasadzie cała historia Polski, który znał polski naród i polskiego ducha, (...) wypowiedział słowa, które zobowiązują także Was, wszystkich delegatów i nas, którzy służą Polsce także dzisiaj, w XXI wieku. W imieniu IPN chciałbym podziękować Panu Przewodniczącemu i całej „Solidarności” za to, że nie tylko wykonujecie swoje ciężkie obowiązki upominania się o sprawiedliwość społeczną, ale jesteście też dla nas Kustoszem Narodowej Pamięci – podsumował prezes IPN.
***
Pierwszy, historyczny Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” odbył się w dwóch turach: 5–10 września oraz 26 września – 7 października 1981 r. w hali „Olivia” w Gdańsku. W wydarzeniu wzięło udział niemal 900 delegatów, a zjazd nazywany był pierwszym prawdziwie wolnym parlamentem od 1939 r.
Do najważniejszych punktów należał wybór przewodniczącego związku (wygrał Wałęsa, wyprzedzając Andrzeja Gwiazdę, Mariana Jurczyka, Jana Rulewskiego), a także uchwalenie „Posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej”. Dokument skierowany został do robotników z Albanii, Bułgarii, Czechosłowacji, Rumunii, Węgier i wszystkich narodów Związku Radzieckiego. „Jako pierwszy, niezależny związek zawodowy w naszej powojennej historii głęboko czujemy wspólnotę naszych losów. Zapewniamy, że wbrew kłamstwom szerzonym w waszych krajach, jesteśmy autentyczną, 10-milionową organizacją pracowników, powołaną w wyniku robotniczych strajków. Naszym celem jest walka o poprawę bytu wszystkich ludzi pracy. Popieramy tych z was, którzy zdecydowali się wejść na trudną drogę walki o wolny ruch związkowy. Wierzymy, że już niedługo wasi i nasi przedstawiciele będą się mogli spotkać celem wymiany związkowych doświadczeń” – napisali związkowcy do robotników z uciskanych przez komunistów krajów.
Posłanie wywołało wielkie poruszenie wśród władz PRL i Moskwy, bowiem zostało uznane za mieszanie się „Solidarności” w wielką politykę. – To niebezpieczny i prowokacyjny dokument. Słów w nim niewiele, lecz wszystkie biją w jeden punkt. Jego autorzy chcieliby posiać zamęt w krajach socjalistycznych, zdopingować grupki różnego rodzaju odszczepieńców – stwierdził ówczesny przywódca Związku Sowieckiego Leonid Breżniew na posiedzeniu Biura Politycznego KC KPZR.
***
Instytut Pamięci Narodowej zainicjował w skali ogólnopolskiej systematyczne badania nad fenomenem „Solidarności”. Ich efektem są dziesiątki publikacji naukowych, popularnonaukowych, edukacyjnych, które pozwalają poznać historię tego największego, społeczno-wolnościowego ruchu w Polsce (katalog Opozycja i opór społeczny w Polsce w latach 1976–1989]).
Wydawnictwo IPN przygotowało dla uczestników zjazdu dedykowane stoisko z tematyczną ofertą wydawniczą oraz specjalnie opracowaną na tę okazję publikację okolicznościową „Dziedzictwo Solidarności”.
Polecamy publikacje IPN:
- Marcin Frybes, Amerykańscy i francuscy przyjaciele „Solidarności”. Reakcje społeczne na „Solidarność” we Francji i w Stanach Zjednoczonych w latach 1980–1989, Warszawa 2021
- Grzegorz Majchrzak, Rozpracowanie organów kierowniczych NSZZ „Solidarność” przez Służbę Bezpieczeństwa 1980–1982, Warszawa 2021
- Jan Jurkiewicz, Górnicza „Solidarność” w województwie katowickim 1980–1989, IPN, Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, Katowice–Zabrze–Warszawa 2021
- Od nadziei do niepodległości. NSZZ „Solidarność” 1980–1989/90. Studia i szkice, red. Łukasz Sołtysik, Grzegorz Waligóra, Wrocław–Warszawa 2021
- Marcin Krzek-Lubowiecki, Wydawnictwo Myśli Nieinternowanej. Dzieje niezależnej oficyny w latach 1982–1989, Kraków 2021
- Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, tom 4, redakcja naukowa: Jan Olaszek (redaktor naczelny), Tomasz Kozłowski (zastępca redaktora naczelnego), Grzegorz Wołk (sekretarz redakcji), Kamil Dworaczek, Przemysław Zwiernik, IPN, Stowarzyszenie „Pokolenie”, Warszawa 2020
- Wybory czerwcowe 1989 r. w województwie poznańskim. Wybór dokumentów, wstęp i red. Łukasz Komorowski, wybór i oprac. dokumentów Hanna Budzyńska, Anna Chmielewska-Metka, Radosław Czajkowski, Paweł Drzymała, Łukasz Komorowski, Poznań–Warszawa 2021
- Jan Rulewski, Wysoka temperatura. Od wolności do wolności 1980-1990, oprac. naukowe Jan Olaszek, Warszawa 2021
- Przemysław Benken, Robert Borucki, Wojewódzki Komitet Obywatelski „Solidarność” w Koszalinie w 1989 roku. Edycja źródłowa, IPN, Archiwum Państwowe w Koszalinie, Koszalin–Szczecin 2020
- Krzysztof Sychowicz, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” w województwie łomżyńskim (1980–1981). Legalnie i zgodnie z prawem, Białystok–Warszawa 2020
- Henryk Mruk, Michał Guć, Znaczki szczecińskiego podziemia autorstwa Jana Tarnowskiego 1981–1989, konsultacja merytoryczna Jan Tarnowski, Szczecin 2020
- Jan Jurkiewicz, Łukasz Kobiela, Jedna dekada – trzy epoki. NSZZ „Solidarność” na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1980–1989, IPN, Stowarzyszenie „Pokolenie”, Śląskie Centrum Wolności i Solidarności, Warszawa–Katowice 2020
- Łukasz Szkwarek, NSZZ „Solidarność” Podregion Miastko w latach 1980–1981, Warszawa 2020
Seria „Bohaterowie Niepodległej”
- Wojciech Gonera, Jan Zieliński „Wojtek”
- Justyna Błażejowska, Jan Olszewski
- Artur Adamski, Kornel Morawiecki
- Grzegorz Łeszczyński, Henryk Bąk
- Maja Lubiejewska-Chilicka, Maryla Płońska
- Arkadiusz Kazański, Jan Piotr Koziatek
Uwaga: specjalna oferta dla uczestników Krajowego Zjazdu NSZZ Solidarność w Zakopanem! Do każdego zakupu powyżej 50 zł książka Jan Rulewski, Wysoka temperatura. Od wolności do wolności 1980-1990 oraz audiobook Gdyńscy Komunardzi.