Instytut Pamięci Narodowej „Biuletyn IPN” nr 7-8/2023 – Wołyń. 80. rocznica - Biuletyn IPN -

Mija osiemdziesiąt lat od rzezi wołyńskiej. Ta zbrodnia wciąż pozostaje niezabliźnioną raną. W rocznicę przedstawiamy relacje ocalonych o okrutnych napadach UPA na polskie wioski, o mordowaniu bezbronnej ludności.
Opisujemy tragicznie zakończone negocjacje przedstawicieli Polskiego Państwa Podziemnego z OUN-UPA. Ukazujemy próby stawiania oporu, bronienia polskich miejscowości i ucieczki przed rzezią.
Ukraińska Armia Powstańcza jest kojarzona jednoznacznie z nazwiskiem Stepana Bandery i ludobójstwem dokonanym na Polakach – w 1943 r. na Wołyniu 
i w 1944 r. w Małopolsce Wschodniej. Czy UPA musiała pójść tą drogą? Inne cele stawiał przed ukraińską partyzantką rywal Bandery – Taras Bulba-Borowec.

Przypominamy, że głosem sumienia narodu ukraińskiego był biskup greckokatolicki Grzegorz Chomyszyn, który otwarcie krytykował działania ukraińskich nacjonalistów i starał się przekonać swoich rodaków, że nienawiść i przemoc nie może być programem politycznym chrześcijańskiego narodu ukraińskiego.

Czy szaleństwo nienawiści ogarnęło cały naród? Nie zapominamy, że blisko tysiąc Ukraińców udzielało pomocy Polakom skazanym na zagładę przez nacjonalistów ukraińskich na terenie Kresów Wschodnich. Osoby te przywołujemy na łamach „Biuletynu IPN”.

W numerze na uwagę zasługują też: artykuł o tym, jak Polacy i Ukraińcy ocalili żydowskiego sąsiada na Wołyniu oraz tekst ukazujący dysydenta, wybitnego poetę ukraińskiego Wasyla Stusa.

Dodatkiem do „Biuletynu IPN” jest płyta DVD z filmem Zmarłych pogrzebać w reżyserii Katarzyny Underwood.

„Biuletyn IPN” jest dostępny również w prenumeracie.

SPIS TREŚCI:

Wołyń. 80. rocznica

• Wołyń. 80. rocznica zbrodni. Rozmowa z Ewą Siemaszko, niezależną badaczką zbrodni wołyńskiej
• Ocaleni z ludobójstwa. Relacje świadków: I. Bylińska z d. Brzozowska, D. Chamielec z d. Żmudzka, W. Dargiewicz, S. Fronczak, D. Jankiewicz z d. Brzozowska, J. Kalinowska, S. Krajewski, E. Milewska, W. Pepol, L. Piłat, J. Przewłocka, J. Remiszewski, H. Świętozielska, S. Tubicz
• Paweł Naleźniak – Parośla. Początek rzezi wołyńskiej
• Paweł Naleźniak – Losy wołyńskiej kolonii Wydymer w 1943 roku
• Mirosław Szumiło – Bulbowcy kontra banderowcy.  Ataman Taras Bulba-Borowec i powstanie UPA
• Ewa Siemaszko – Polsko-ukraińskie „rozmowy” na Wołyniu w 1943 roku
• Joanna Karbarz-Wilińska – Biskup Grzegorz Chomyszyn wobec nacjonalistów ukraińskich i zbrodni wołyńskiej
• Tomasz Bereza – Uciekali przed rzezią
• Romuald Niedzielko – Sprawiedliwi Ukraińcy. Indeks represjonowanych

Sylwetki

• ks. Jarosław Wąsowicz – Zapomniany kandydat na ołtarze. Marian Paweł Skórzewski „Drogosław” (1911–1944)
• Kinga Hałacińska – Szulim Keselman i Sprawiedliwi
• Andrzej Grajewski – „Szczególnie niebezpieczny”. Wasyl Stus (1938–1985)

Komentarze historyczne

• Katarzyna Florczyk – Wpadka podziemnej drukarni biuletynu „Rezonans”

Wspomnienie

• Śp. s. Małgorzata Krupecka

Opowiedziane historie

• Relacja Franciszki Telatyńskiej. Dziewczynka uratowana z rzezi ukraińskiej pod Lwowem wiosną 1944 r.