Instytut Pamięci Narodowej „Zwyczajny” resort. Studia o aparacie bezpieczeństwa 1944–1956 - Książki -

„Zwyczajny” resort. Studia o aparacie bezpieczeństwa 1944–1956, pod red. Kazimierza Krajewskiego i Tomasza Łabuszewskiego, Warszawa 2005, s. 600 (seria „Monografie”, t. 14)

Prezentowany tom jest efektem prowadzonych przez IPN badań nad działalnością resortu bezpieczeństwa w latach 1944–1956. W osiemnastu artykułach przedstawiono pierwsze lata działalności UB, zwłaszcza problemy związane z doborem kadr, wrogim stosunkiem społeczeństwa do władz komunistycznych oraz pełną zależnością resortu od sowieckich mocodawców. Omówiono także działania wymierzone w polityczną i zbrojną opozycję, m.in. największe prowokacje MBP skierowane przeciw WiN i podziemiu ukraińskiemu (operacje „Cezary” i „C-1”). Po raz pierwszy odsłonięto też kulisy działalności jednego z pepeerowskich „szwadronów śmierci”, likwidującego na Mazowszu żołnierzy podziemia i działaczy PSL. Całość dopełniają teksty ukazujące prowokacyjne metody pracy śledczej, których symbolem może być działalność X Departamentu MBP. „Zwyczajny” resort nie jest wprawdzie próbą całościowego opisu funkcjonowania aparatu bezpieczeństwa, jednak dzięki wielości poruszonych wątków stanowi dobry punkt wyjścia do dyskusji o jego roli w ugruntowywaniu systemu komunistycznego w Polsce. Spis treści

I. Ludzie i struktury

• Konrad Rokicki – „Aparatu obraz własny. Analiza wykresów porównawczych dotyczących kadry aparatu bezpieczeństwa publicznego w latach 1944–1955.
• Sławomir Poleszak – Narodziny bezpieki. Powstawanie powiatowych urzędów bezpieczeństwa publicznego na Lubelszczyźnie od sierpnia 1944 do czerwca 1945 roku.
• Jan Pisuliński – Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Lesku w latach 1944–1956.
• Tomasz Danilecki, Marcin Zwolski - Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Bielsku Podlaskim w latach 1944–1949. Zarys monografii.
• Wacław Dubiański, Adam Dziurok – Kadra kierownicza urzędów bezpieczeństwa w województwie śląskim w latach 1945–1946.
• Joanna Żelazko – Kadra Kierownicza Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi w latach 1945–1956.
• Krzysztof Szwagrzyk – Przestępstwa funkcjonariuszy urzędów bezpieczeństwa na Dolnym Śląsku w latach 1945–1953.
• Bogusław Kopka, Grzegorz Majchrzak – Centrala a teren na przykładzie działań Departamentu III Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w latach 1944–1954.

II. Metody

• Jacek Pawłowicz – Działania pozaprawne Polskiej Partii Robotniczej wobec opozycji i podziemia na przykładzie „szwadronu śmierci” Władysława Rypińskiego
• Piotr Niwiński – Działania operacyjne Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego wobec środowiska wileńskiego do 1956 roku.
• Tomasz Balbus – Sprawa kryptonim „Radwan”. Urząd bezpieczeństwa wobec kadry Okręgu Lwowskiego AK-WiN i środowisk lwowskich (1947–1956)
• Jerzy Kułak – Działania operacyjne Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Białymstoku na przykładzie likwidacji grupy NZW Stanisława Grafowskiego „Wiarusa”
• Kazimierz Krajewski – Działania operacyjne Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie przeciwko oddziałom kpt. Kazimierza Kamieńskiego „Huzara” w latach 1949–1952.
• Tomasz Łabuszewski – Kryptonim „Obszar”-„Narew”. Rozgrywka Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przeciwko konspiracji kpt. Kazimierza Kamieńskiego „Huzara”.
• Wojciech Frazik – Operacja „Cezary” – przegląd wątków krajowych.
• Igor Hałagida – Siatka OUN w Polsce w latach 1950–1954 – prowokacja Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego o kryptonimie „C-1”
• Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki – Działalność prowokacyjna urzędów bezpieczeństwa publicznego w województwie kieleckim i ich manipulacje przebiegiem i wynikami śledztw w świetle materiałów Wojskowego Sądu Rejonowego w Kielcach.
• Robert Spałek – Kierownictwo PZPR i MBP w poszukiwaniu „wroga wewnętrznego”. Wokół drogi do procesu Mariana Spychalskiego w latach 1948–1956.