E-Księgarnia
W zachowanych materiałach archiwalnych i literaturze przedmiotu dotyczących działalności wileńskiej konspiracji pojawia się pięć nazwisk przypisywanych temu oficerowi: Jezierski, Lecyk, Siudmian, Fidorowicz i Łopian. Kim więc był porucznik „Stefan”?
W materiałach archiwalnych zachowanych w Instytucie Pamięci Narodowej, a dotyczących funkcjonowania 5. Brygady Wileńskiej AK, postać adiutanta „Łupaszki” pojawia się dość często. Znajdujemy go w zeznaniach partyzantów aresztowanych przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, jest on identyfikowany na licznych zachowanych zdjęciach członków 5. Brygady oraz wzmiankuje się go w pracach historyków. Nic w tym dziwnego, skoro był on jednym z najbliższych i najbardziej zaufanych oficerów w otoczeniu mjr. Szendzielarza w latach 1945 – 1946.
Miał więc bardzo rozległą wiedzę o funkcjonowaniu wileńskiej konspiracji i dlatego był w zainteresowaniu Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, który rozpracowywał siatkę wileńską. Jednak nic nie wskazuje na to, aby funkcjonariuszom UBP, a potem Służby Bezpieczeństwa, udało się bez wszelkiej wątpliwości ustalić jego tożsamość. Nic też nie wskazuje na to, aby został on aresztowany i represjonowany w związku z działalnością konspiracyjną.
Siłą rzeczy najwięcej informacji o por. „Stefanie” podawali członkowie wileńskiej konspiracji, aresztowani przez UBP w 2. poł. lat 40. XX wieku. W ich zeznaniach postać ta jest opisywana i charakteryzowana, chociaż wiele informacji się powtarza, jak chociażby szczegóły wyglądu, ale też zadania realizowane w oddziale. Większość z tych ostatnich może być pomocna przy rekonstrukcji działalności por. „Stefana” w Brygadzie mjr. „Łupaszki” w latach 1945 – 1946. Jednak nie to jest celem poniższych rozważań, a identyfikacja tego oficera. Dlatego kluczowe są te informacje, które będą w tym pomocne.
Co wiemy o poruczniku „Stefanie” na podstawie zachowanych źródeł?
Analiza zachowanego materiału źródłowego pozwala stwierdzić, że o poruczniku „Stefanie” wiemy całkiem sporo. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na treść wniosku awansowego mjr. „Łupaszki”, gdzie por. „Stefan” został przedstawiony do awansu na porucznika. Znajdujące się tam dane musiał podać sam zainteresowany. Z zapisu wynika, że urodził się 10 listopada 1918 r., posiadał maturę i przed 1939 r. ukończył Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu. Brał udział w wojnie z Niemcami w 1939 r., pełniąc obowiązki w jednostce łączności 9. Dywizji Piechoty, w ramach Armii „Pomorze”. Walczył m.in. w okolicach Tucholi, Bydgoszczy, Torunia i Warszawy. W czerwcu 1942 r. miał wstąpić do konspiracji (AK). Do stopnia podporucznika miał zostać awansowany 1 stycznia 1944 r., zapewne jeszcze w oddziale partyzanckim. Od 1 czerwca 1945 r. znajdował się w szeregach 5. Brygady Wileńskiej AK, walczącej na Podlasiu. Opinia o nim, wyrażona przez „Łupaszkę”, była następująca:
„całkowicie oddany sprawie, sumienny, zdyscyplinowany, nadający się na dowódcę kompanii”.
Do tych szczegółowych informacji biograficznych odniosę się w dalszej części artykułu, proponując identyfikację por. „Stefana” z konkretną osobą.