Dokument archiwalny najczęściej kojarzony jest z tekstem spisanym na papierze, jak również z fotografią, filmem czy nagraniem dźwiękowym. Tymczasem dokumentami są także przedmioty, będące świadectwem minionego czasu, przypominające o osobach, których były własnością, które ich dotykały, dla których miały wartość sentymentalną albo po prostu użytkową.
W zbiorach Archiwum IPN przechowywane są różnego rodzaju artefakty. Wśród nich znajdziemy mundury, odznaczenia, pieczęcie, a także przedmioty mniej oczywiste w kontekście archiwum – ryngrafy, artefakty o charakterze religijnym (medaliki, obrazki), łuski po pociskach, a nawet przedmioty codziennego użytku.
Przedmioty te trafiły do zbiorów Archiwum IPN w różny sposób. Jedne jako materiały zgromadzone przez komunistyczne organy bezpieczeństwa państwa, inne jako część kolekcji należących do osób prywatnych czy organizacji społecznych pozyskanych w ramach projektu Archiwum Pełne Pamięci.
W inauguracyjnej edycji projektu Historia w artefaktach zapisana (od października 2023 r. do stycznia 2024 r.) w Izbie Pamięci Strzelecka 8 zaprezentowane zostaną przedmioty związane z osobami więzionymi w stalinowskich więzieniach bądź zamordowanymi w ramach walki komunistycznych służb z podziemiem niepodległościowym. Wystawy będą okazją do przypomnienia biogramów tych osób i jednocześnie prezentacji różnych wyborów i postaw wobec instalowania się władzy komunistycznej w Polsce – od bezkompromisowej walki po próby funkcjonowania i pracy w nowej rzeczywistości.
Na pierwsza wystawę zapraszamy od 12 października do 9 listopada 2023 r. Będzie można zobaczyć na niej m.in. unikatowe ryngrafy z dedykacjami odnoszącymi się do powstania warszawskiego, zarekwirowane Jerzemu Brońskiemu, oficerowi kawalerii II RP, inżynierowi, żołnierzowi AK, powstańcowi warszawskiemu, następnie żołnierzowi „ludowego” WP, skazanemu w procesie politycznym (tzw. sprawie kwatermistrzowskiej) i zamordowanemu przez komunistów w więzieniu mokotowskim 14 grudnia 1948 r.
Ekspozycji towarzyszy oferta lekcji archiwalnych dla szkół średnich i klas 7-8 szkół podstawowych. Zajęcia składają się z trzech części. W pierwszej omawiamy losy bohatera wystawy i prezentujemy związane z nim archiwalia, przechowywane w zbiorach Instytutu. Druga część to lekcja według scenariusza przygotowanego w odniesieniu do prezentowanego artefaktu. Ostatnim elementem zajęć jest zwiedzanie Izby Pamięci Strzelecka 8. Zgłoszenia na lekcje prosimy przesyłać na adres: strzelecka8.warszawa@ipn.gov.pl