E-Księgarnia
Konferencja prezentowała zarówno polityczne funkcje prasy emigracyjnej, jak również zadania wykonywane przez nią w sferze kultury. Zadania te realizowano w formie dyskusji i polemik toczonych na jej łamach wokół różnych problemów nurtujących środowiska polskiej emigracji politycznej (np. sporu o legalizm czy stosunek do ludowej Polski oraz kolejnych kryzysów politycznych w PRL, kwestii polskiej polityki wschodniej oraz stosunków polsko-niemieckich), ale także wkładu emigracyjnej prasy w polską kulturę literacką. Pokazane zostały również działania komunistycznej bezpieki (cywilnego i wojskowego wywiadu) wobec konkretnych wydawców i publicystów emigracyjnych.
Konferencja dotyczyła różnych segmentów emigracyjnej prasy: wydawnictw stricte politycznych (partyjnych), czasopism historycznych, religijnych, wojskowych (kombatanckich) oraz społecznych (wydawanych – również w formie biuletynów – przez organizacje, związki i stowarzyszenia o różnorodnym charakterze).
W panelu poświęconym ośrodkom wydawniczym został wygłoszone referaty:
- dr Małgorzata Choma-Jusińska – Polskie wydawnictwa emigracyjne w Wielkiej Brytanii w latach 1945-1970. Próba bilansu,
- prof. dr hab. Marek Wierzbicki – Działalność wydawnicza Związku Harcerstwa Polskiego na Obczyźnie 1939-1990,
- dr Bogusław Wójcik – „Editions – Spotkania” a Keston College – historia pewnej współpracy.
Podczas panelu poświęconego kręgowi paryskiej „Kultury” prelegenci zaprezentowali referaty:
- dr hab. Krzysztof Kloc – Kilka refleksji o środowisku „Kultury” Jerzego Giedroycia i Polsce Niepodległej 1918–1939,
- dr Małgorzata Ptasińska – Między wschodem a zachodem. Rola paryskiej „Kultury” w kształtowaniu polityki zagranicznej polskiej emigracji w latach 1947–1990,
- dr Monika Sędłak – Pomoc zza kulis. Nieznana działalność Zygmunta Hertza, pracownika paryskiej „Kultury”, na rzecz polskich pisarzy.
W części poświęconej publicystom i wydawcom słuchacze konferencji zapoznali się z referatami:
- dr hab. Maciej Strutyński – Kościół rzymskokatolicki w Polsce i na świecie w optyce periodyku „Horyzonty”,
- dr hab. Marta Sikorska – Problematyka żydowska w emigracyjnej publicystyce Wandy Pełczyńskiej,
- dr Krzysztof A. Tochman – Stanisław Grocholski – żołnierz – polityk – wydawca,
- Kamil Świderski – Karol Zbyszewski na łamach „Dziennika Polskiego” („Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”) w latach II wojny światowej,
- dr Maciej Motas – Wiktor Trościanko (1911–1983) – publicysta „Myśli Polskiej”,
- dr Anna Szwed-Walczak – Polska z perspektywy emigracyjnej. Obraz państwa na łamach „Opoki” Jędrzeja Giertycha (1969-1988).
Zagadnienia poświęcone prasie katolickiej poruszały referaty:
- dr hab. Krzysztof Kaczmarski – „Miecz Ducha” i „Sprawa”. Z dziejów polskiej prasy katolickiej w Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej,
- ks. dr Robert Czarnowski – „Voix Catholique – Głos Katolicki” jako organ prasowy Polskiej Misji Katolickiej we Francji,
- Karolina Siewak – Reakcje publicystów emigracyjnych na przeobrażenia społeczno-obyczajowe na przykładzie rzymskich „Przemian” u schyłku lat 60. XX wieku.
W części poświęconej prasie partii i środowisk politycznych wygłoszono referaty:
- dr Wojciech Muszyński – „Myśl Polska na Wschodzie” 1943–1946,
- dr Rafał Sierchuła – Emigracyjna prasa środowisk związanych z Organizacją Polską,
- dr Robert Witalec – „Jutro Polski” wobec sytuacji w Polsce w latach 1945–1947.
Drugiego dnia konferencji omówiono zagadnienia prasy wojskowej i kombatanckiej:
- Magdalena Szeląg – „Orzeł Biały” – najważniejsze pismo wychodźstwa polskiego ze Związku Sowieckiego,
- dr Bartosz Janczak – „Sitwa Rysiów, Żbików, Wilków Wileńskiej Brygady Żubrów” – pismo żołnierzy 5. Wileńskiej Brygady Piechoty (1944-1949),
- dr Krzysztof Prętki – Problematyka wojskowej służby zdrowia na łamach edynburskiego czasopisma „Lekarz Wojskowy” w latach 1941–1946,
- dr hab. Piotr Kardela – „Kombatant w Ameryce” jako źródło wiedzy o polskiej emigracji niepodległościowej po II wojnie światowej.
Na panelu poświęconym prasie środowisk kresowych i wydawana w Nowym Świecie wygłoszono referaty:
- dr Sebastian Drabik – Tygodnik „Lwów i Wilno” (1946-1950) jako głos środowisk kresowych na emigracji,
- dr hab. Patryk Pleskot – Wolne słowo na Antypodach. Powojenna polska prasa emigracyjna w Australii – szkic do portretu,
- dr Diana Maksimiuk – „Głos Polski” w Buenos Aires w pierwszych latach powojennych.
Konferencję zamknęły referaty z panelu „Varia”:
- dr hab. Michał Polak – „Ekonomista Polski” w Wielkiej Brytanii jako forum prezentacji polskich tez gospodarczo-politycznych 1941–1953,
- dr hab. Waldemar Grabowski – „Głos USA” oraz „Zwiastun Zwycięstwa” – próby Amerykanów i Brytyjczyków kontaktu bezpośredniego ze społeczeństwem polskim w okresie II wojny światowej.
Treść wygłoszonych referatów zostanie opublikowana w pokonferencyjnym wydawnictwie. Konferencji towarzyszyła sprzedaż książek wydanych przez rzeszowski oddział IPN.
Podkarpacki Kongres Pamięci Narodowej
