Setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości jest okazją do refleksji nad wydarzeniami, które wiek temu zaowocowały odrodzeniem państwa polskiego. Celem konferencji organizowanej przez Oddział IPN w Białymstoku jest pochylenie się nad zdarzeniami, zjawiskami i ludźmi, którzy sto lat temu odegrali szczególną rolę na drodze do odbudowy niepodległej państwowości na ziemiach północno-wschodnich dawnej Rzeczypospolitej – w rozumieniu późniejszych województw białostockiego, nowogródzkiego, poleskiego i wileńskiego oraz obszarów pozostałych poza granicami II Rzeczypospolitej czy to na wschodzie, czy to na pograniczu z Prusami Wschodnimi. Ramy chronologiczne otwiera naturalnie rok 1918, kiedy to dążenia niepodległościowe narodów Europy Środkowej i Wschodniej objawiły w całej pełni swą wielką energię, w okresie I wojny światowej ograniczoną i z różnym skutkiem kształtowaną przez walczące mocarstwa. Za symboliczną cezurę zamykającą interesujący nas okres przyjmujemy 15 marca 1923 r., kiedy to Rada Ambasadorów uznała ostateczny kształt polskiej granicy wschodniej.
Wśród aspektów społecznych, politycznych i wojskowych polskiej drogi do niepodległości na kierunku północno-wschodnim, organizatorzy pragną wyróżnić trzy perspektywy tematyczne: niepodległość w perspektywie lokalnej; działania zbrojne i polityczne w zmaganiach o ukształtowanie północno-wschodniej granicy II Rzeczypospolitej; ideologiczne i polityczne konflikty między narodami Europy Środkowej i Wschodniej jako konsekwencję nowych realiów geopolitycznych i dążeń niepodległościowych.
Proponowane zagadnienia:
- Niepodległość w perspektywie regionalnej – ośrodków miejskich i regionów geograficzno-historycznych Polski Północno-Wschodniej – w ujęciu politycznym, wojskowym, społecznym, narodowościowym, religijnym
- organizacje polityczne i wojskowe a niepodległość
- pierwsze dni niepodległości
- lokalni działacze niepodległościowi
- tworzenie zrębów polskiej administracji rządowej i samorządowej
- Kształtowanie się granic Polski w obszarze północno-wschodnim – z Prusami Wschodnimi, Litwą, Łotwą i Rosją Sowiecką – konflikty zbrojne
- północny teatr działań w wojnie polsko-rosyjskiej 1919–1921
- konflikt polsko-litewski o Wileńszczyznę
- Konflikty dążeń niepodległościowych (polityczne) różnych narodów na obszarze Polski Północno-Wschodniej (w granicach utrwalonych w 1923 r.) oraz na obszarach przyległych
- dążenia niepodległościowe Białorusinów, Litwinów, Ukraińców
- dążenia emancypacyjne społeczności żydowskiej (np. koncepcja Wolnego Miasta Białegostoku)
- plebiscyt na Warmii i Mazurach
- perspektywa Polaków pozostałych poza granicami II Rzeczypospolitej
- mocarstwa wobec geopolityki na polskim północno-wschodnim pograniczu kulturowym
Prosimy o przesyłanie wypełnionych formularzy zgłoszeniowych (wraz z abstraktem liczącym do 500 słów) do 31 grudnia 2018 r. na adres: pawel.niziolek@ipn.gov.pl. Informacja o akceptacji wystąpienia zostanie podana do 14 stycznia 2019 r., a ostateczny program konferencji do 31 stycznia 2019 r.
Planowane jest wydanie tomu pokonferencyjnego – o terminie nadsyłania tekstów referenci zostaną poinformowani podczas konferencji.
Organizatorzy nie pobierają od uczestników opłaty konferencyjnej, zapewniają obiady podczas trwania konferencji oraz noclegi.
Ewentualne pytania prosimy kierować do organizatorów konferencji:
dr Diana Maksimiuk tel. 85 664 57 89
Paweł Niziołek tel. 85 664 57 79