Instytut Pamięci Narodowej Międzynarodowa konferencja „Narracje o wojnie” – Poznań, 17 października 2023 - Konferencje naukowe -

Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Charkowski Narodowy Uniwersytet Pedagogiczny im. H.S. Skoworody i Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu zorganizowali konferencję „Narracje o wojnie”, która odbyła się w Collegium Historicum Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu 17 października 2023.

Wydawało się, że w Europie, tak boleśnie doświadczonej w swoich dziejach wojnami, po zakończeniu II wojny światowej nastanie wreszcie czas wiecznego pokoju, o którym ponad 200 lat temu pisał wielki niemiecki filozof Immanuel Kant. W zachodniej części starego kontynentu państwa wkroczyły na drogę pojednania i współpracy, rozpoczął się proces integracji europejskiej. Słowo „pokój” pojawiło się już w pierwszym zdaniu słynnej Deklaracji Roberta Schumana z 9 maja 1950 r. Inaczej jednak rzecz się miała w przypadku pozostałej części Europy. Chcąc utrzymać kontrolę nad państwami bloku wschodniego, Związek Radziecki uciekał się do interwencji zbrojnych. Z kolei rozpad Jugosławii doprowadził do krwawych starć na Bałkanach. Kiedy na początku XXI w. w Europie zapanował względny spokój, na drogę wojny wkroczyła Rosja, atakując Gruzję, a następnie tereny Ukrainy. 24 lutego 2022 r. Putin rozpoczął pełnoskalową wojnę przeciwko Ukrainie, której skutkiem jest nie tylko śmierć tysięcy bohaterskich żołnierzy ukraińskich broniących niepodległości ojczyzny, ale też liczne ofiary wśród ludności cywilnej, w tym także i dzieci. Bestialskie ataki armii rosyjskiej zmusiły miliony mieszkańców Ukrainy do wyjazdu, a także spowodowały bardzo poważne zniszczenia w gospodarce i infrastrukturze kraju.

Atak Rosji na Ukrainę przypomina najgorsze koszmary z minionych konfliktów zbrojnych, ale też zmusza do ogólniejszej refleksji nad istotą wojny, która towarzyszy człowiekowi od początku jego dziejów i zdaje się być na trwałe wpisana w DNA ludzkości. Pozytywna narracja o wojnie nadal znajduje swoich zwolenników nie tylko w państwach autorytarnych, ale także demokratycznych. Ma ona uzasadniać ekspansję terytorialną czy unicestwienie przeciwnika, ale też umacniać wspólnotę narodową, uzasadniać walkę o niepodległość, a nawet usprawiedliwiać siłowe próby zaprowadzenia rządów demokratycznych.

Podczas naszej konferencji chcielibyśmy spojrzeć na wojnę jako problem, który należy analizować z różnych perspektyw badawczych. Dlatego też do udziału w niej zaprosiliśmy uczonych z Charkowa i Poznania reprezentujących szeroki wachlarz dyscyplin naukowych, by wspólnie zastanowić się nad różnorodnością narracji o wojnie w zależności od tego, czy traktujemy ją jako problem militarny, historyczny, socjologiczny, etyczny, religijny, psychologiczny, filozoficzny czy biologiczny. Mamy nadzieję, że tak szerokie i interdyscyplinarne ujęcie zagadnienia pomoże nam lepiej zrozumieć istotę wojny oraz siły, które pchają człowieka do jej prowadzenia.

Program konferencji

9.00-9.30 Powitanie gości i uroczyste otwarcie

9.30-11.10 Sesja pierwsza: przewodniczy prof. UAM dr hab. Grzegorz Skrukwa

• 9.30-9.50 prof. dr hab. Tomasz Osiejuk Wojna w świecie zwierząt
• 9.50-10.10 dr Olena Strelnikova Wojna jako przejaw radykalizmu politycznego
• 10.10-10.30 prof. UAM dr hab. Marek Mikołajczyk Zimna wojna jako walka dobra ze złem
• 10.30-10.50 prof. UAM dr hab. Konrad Białecki Obraz II wojny światowej w filmie polskim

10.50-11.10 Dyskusja

11.10-11.30 Przerwa kawowa

11.30-13.30 Sesja druga: przewodniczy dr Sergiy Seryakov

• 11.30-11.50 dr hab. Svitlana Pylypenko Ziemia w historycznych narracjach wojennych: etyka cierpienia i optymizm odbudowy
• 11.50-12.10 prof. UAM dr hab. Remigiusz Ciesielski Kategoria wojny w dyskusjach teologicznych współczesnego katolicyzmu
• 12.10-12.30 prof. dr hab. Mariia Kultaieva, prof. dr hab. Natalia Radionova Doświadczenie „przyszłej przeszłości”: wojna jako zło w filozoficznych i historycznych rozważaniach Hryhorija Skoworody i Johanna Gottlieba Fichtego
• 12.30-12.50 dr hab. Bartosz Hordecki Komunikacja jako konflikt w ujęciu Arthura Schopenhauera
• 12.50-13.10 prof. Tetyana Komisova Ocena wskaźników psychofizjologicznych uczestników procesu wychowawczego w warunkach wojennych

13.10-13.30 Dyskusja

13.30-14.30 Przerwa obiadowa Collegium Chemicum

14.30-16.00 Sesja trzecia: przewodniczy dr hab. Bartosz Hordecki

• 14.30- 14.50 dr Oleksandr Bezruk Wojna jako wyzwanie dla współczesnych demokracji
• 14.50-15.10 prof. UAM dr hab. Monika Obrębska Propaganda wojenna wczoraj i dziś
• 15.10-15.30 prof. dr hab. Piotr Śliwiński Wojna jako skandal i proza życia. Perspektywa literacka

15.30-16.00 Dyskusja i przerwa kawowa

16.00-17.30 Sesja czwarta: przewodniczy prof. dr hab. Mariia Kultaieva

• 16.00-16.20 prof. dr hab. Tamara Khomulenko, prof. dr hab. Karyna Fomenko Psychopedagogika wojny: wojskowy paradygmat strategii przetrwania
• 16.20-16.30 prof. UAM dr hab. Grzegorz Skrukwa Wojna, nacjonalizm i nowoczesne narody w Europie XIX i XX wieku
• 16.30-16.50 dr Sergiy Seryakov Wojna jako czynnik życia codziennego szkół jezuickich

16.50-17.10 Dyskusja

17.10-17.30 dr hab. Olga Morozowa, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet w Czerkasach, „Dwie wojny – jedno cierpienie”, wystawa przygotowana przez Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmów w Łodzi

17.30 Podsumowanie konferencji

18.00 Uroczysta kolacja Collegium Historicum