E-Księgarnia
Uczestników spotkania – uczniów LXXVI Liceum Ogólnokształcącego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego i słuchaczy Instytutu Trzeciego Wieku powitała dr Marta Milewska, kierownik Izby Pamięci Strzelecka 8. O realizowanym przez Archiwum IPN projekcie „Historia w artefaktach zapisana” i planach kolejnych wystaw z tego cyku opowiedziała Magdalena Mołczanowska, naczelnik Wydziału Badań i Edukacji Archiwalnej AIPN.
Następnie dyrektor Archiwum IPN Marzena Kruk opowiedziała o systemie więzień stalinowskich i nieludzkich warunkach, w jakich przetrzymywano więźniarki. Przypomniała też historię Janiny Wasiłojć-Smoleńskiej „Jachna”, sanitariuszki i łączniczki działającego na Wileńszczyźnie oddziału partyzanckiego Antoniego Burzyńskiego ps. „Kmicic”, a następnie 5. Wileńskiej Brygady AK dowodzonej przez mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka”, która w właśnie dzień kobiet, 8 marca 1947 r., skazana została przez komunistyczny sąd na dwukrotną karę śmierci. Przywołując wspomnienia „Jachny”, pokazała, jak żołnierki podziemia niepodległościowego, często bardzo młode kobiety, radziły sobie w więziennej rzeczywistości i co pozwoliło im przetrwać czas represji i odosobnienia.
Anna Snieżko z Izby Pamięci Strzelecka 8 przedstawiła propagandę władz komunistycznych lat 40. i 50. XX w. i rolę, jaką miały spełniać kobiety w „nowym”, socjalistycznym społeczeństwie.
Następnie biografię Marii Marynowskiej z d. Koziełł-Poklewskiej, arystokratki, tłumaczki skazanej w procesie członków III Zarządu Głównego WiN na 12 lat więzienia, przypomniała p. Anna Lasek z Archiwum IPN. Uczestnicy spotkania mogli także obejrzeć wystawę z cyklu „Historia w artefaktach zapisana”, poświęconą Marii Marynowskiej.
Na zakończenie wydarzenia uczniowie i słuchacze Instytutu Trzeciego Wieku zwiedzili zabytkowe piwnice Izby Pamięci Strzelecka 8, w których mieścił się areszt Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie.
* * *
„Historia w artefaktach zapisana” to projekt Archiwum IPN, którego założeniem jest popularyzacja wyjątkowych przedmiotów przechowywanych w zasobie AIPN, przypomnienie losów osób, do których należały, oraz zachęcenie nauczycieli do wykorzystywania artefaktów jako źródeł do nauczania historii.
W ramach projektu Archiwum prezentuje na wystawach przedmioty znajdujące się w zbiorach Instytutu Pamięci Narodowej i dokumenty dotyczące ich właścicieli.
Ekspozycjom towarzyszy oferta lekcji archiwalnych dla szkół średnich i klas 7-8 szkół podstawowych.
* * *
O losach Janiny Wasiłojć-Smoleńskiej ps. „Jachna” przeczytać można w publikacji pt. „Nie było czasu na strach...” Z Janiną Wasiłojć-Smoleńską rozmawiają Marzena Kruk i Edyta Wnuk”. Książka w formie pdf dostępna jest na portalu Przystanek Historia: „Nie było czasu na strach...” Z Janiną Wasiłojć-Smoleńską rozmawiają Marzena Kruk i Edyta Wnuk - Armia Krajowa - Przystanek Historia
Książka dostępna jest również w postaci audiobooka pod tym samym tytułem.